Arrazismo: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
2. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma|Geografia eta Historia}}
[[Fitxategi:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|thumb|200px|"Zurientzat bakarrik"]]
[[Fitxategi:"Colored" drinking fountain from mid-20th century with african-american drinking.jpg|thumb|250px|[[AEB]]ko [[Oklahoma]]n, gizon [[afroamerikar]] bat "koloretako pertsonak" rentzat gordetako iturri batean edaten]]'''Arrazismoa''', '''arrazakeria''' edo '''arraza bereizkeria''' [[arraza]] gizabanakoen ezaugarriak baldintzatu edo-eta determinatzen dituela baieztatzen duen jarrera nahiz pentsamoldea da. Honen arabera, balizko arraza desberdinak hierarkikoki katalogatu daitezke; eta taldeen arteko alde [[ekonomia|ekonomiko]], sozial zein [[politika|politikoak]] arrazan dute sorburua.
'''Arrazismoa''', '''arrazakeria''' edo '''arraza bereizkeria''' [[arraza]] gizabanakoen ezaugarriak baldintzatu edo-eta determinatzen dituela baieztatzen duen jarrera nahiz pentsamoldea da. Honen arabera, balizko arraza desberdinak hierarkikoki katalogatu daitezke; eta taldeen arteko alde [[ekonomia|ekonomiko]], sozial zein [[politika|politikoak]] arrazan dute sorburua.aner hola
 
== HistoriaViva el racismo ==
Arrazismoa nahiko fenomeno berria da. Historialari gehienen iritziz, [[XVIII. mendea]]n sortu zen. Modernotasuna eta arrazismoa loturik datoz, beraz. Giza motari buruzko gogoeta zientifikoaren hasierarekin batera jaio zen doktrina multzo batekin lotzen da arrazismoa. Bitariko joerakoak, tradizionalistak eta iraultzaileak izan ziren lehendabiziko teoria arrazistak, edota hobeki esan, arrazialistak ([[Charles Darwin]], [[Joseph Arthur Gobineau|Joseph Arthur Gobineau kondea]], [[Herbert Spencer]]). Jatorrizko arraza garbia bilatu nahia izan zen hasierako [[arrazialismo]] zientistaren gidaria. Bat zetozen horretan burezurrak, hortzeriak eta ohiturak alderatzen aritu ziren era guztietako filosofoak, bidaiariak eta jakintsuak. Teorialari haiek urrezko aroaren mitoa berregin zuten nolabait, odol garbiari eustea eta endekapenari uko egitea gai nagusitzat zituen erromantizismoaren esparru intelektualean. [[XIX. mendea]]ren bukaeran, bestalde, kutsu sozialistako edo iraultzaileko arrazismo bat agertu zen; gizartea arrazen arteko berezko hierarkiaren arabera antolatzea proposatzen zuen joera horrek. [[Vacher de Lapouge]] Frantzian eta [[Ludwig Woltmann]] Alemanian, esate baterako, sozialismo [[ariar]]zalearen (Mendebaldeko Europa jatorri semitako kutsutik garbitu nahi zuten) eta [[selekzionista]]ren ordezkari izan ziren. Doktrina egiteko ahalegin hori ez zen [[XX. mendea]] arte ideologia bilakatu, nazional-sozialismoaren garaia arte alegia.