Diru-paper: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
7. lerroa:
Hasiera batean bankuen gisako erakunde desberdinak ematen zituzten diru-paper bileteak, baina [[Song dinastia|Song dinastiarekin]], 11. mendearen hasieran, estatuaren eskumen bakarra bilakatu zen diru-papera inprimatzea.
XIII. mendean, [[Marco Polo|Marko Polo]] veneziarra [[Txinako Herri Errepublika|Txina]]<nowiki/>ra iristean, bertan ikusitakoen artean, diru-paperak arreta handia deitu zion, eta zehatz idatzi zuen horretaz, beren ekoizpena, balioa eta erabilpena deskribatuz. Bidaia horretan egindako oharrek Mendebaldean txanpon-paperaren [[Ekoizpen (argipena)|ekoizpen]]<nowiki/>ari eta erabilerari buruz dauden lehen erreferentziak biltzen dituzte.
Paper hori [[Europa]]n garai hartan nagusi ziren baldintzetarako ordainketa ulertezina zen. [[Marco Polo]]<nowiki/>ren garaikideentzat, informazio horrek [[fantasia]]<nowiki/>zkoa eta sinesgarritasunik gabea zirudien. [[Esploratzaile]] ezagunaren baieztapenak urte batzuk geroago baino ezin izan ziren egiaztatu, [[Ming dinastia|Ming.3 dinastiak]] XIV. mendean jaulkitako billeteekin. Txinatarrek diru hegalaria deitu zieten bileteei pisu txikia zutelako eta eremu handi samarrean ibiltzeko erraztasunagatik. X. mende inguruan oso ondo egituratutako zirkulazio-sistema zuten. Txanpon-papera existitzen hasi eta gutxira, ordainbide horren faltsutzaile saihestezinak agertu ziren. [[Artxibo (argipena)|Artxibo]] batzuek arazo horren aurka Txinako agintariek egin zuten borroka deskribatzen dute. Aplikatutako zigorrak ez ziren txikiak eta faltsukeria heriotzarekin zigortzen zen.
31. lerroa:
Diru-paper bat egunero izan duen [[higadura]]gatik ateratzen da zirkulaziotik . Bileteak sailkatzeko makina batetik igarotzen dira beren benetakotasuna eta zirkulatzeko gaitasuna zehazteko. Zirkulatzeko gai ez direla esan daiteke, gastatuta, zikinak, hondatuta, [[mutilatu]]ta edo puskatuta badaude. Egokiak ez diren bileteak Banku Zentralera itzultzen dira, linean modu seguruan suntsi daitezen, abiadura handiz bileteak sailkatzeko makinen bidez. Makina horiek zeharkako [[Birringailu|birrintzeko]] gailu bat erabiltzen dute, P-5 segurtasun-maila duen papera birrintzeko makina baten antzekoa (30 mm² baino gutxiagoko piezak), DIN 66399-2 arauaren arabera. Horrela, biletea 500 pieza txikitan suntsitzen du eta berreraikitzea sahiesten du,bilete askoren zatiak nahastuta daudelako.
1937an euskal diru-papera inprimatu zuen lehenbiziko [[Lehenbiziko Eusko Jaurlaritza|Eusko Jaurlaritzak]], gerra egoeran, [[Euskal pezeta|pezetetan]] eta Espainiako Errepublikako erakundeekin adostasunean. Hasiera batean, Bederatzi [[Banku|banketxe]] eta kutxak jaulkitako hasierako txeketegi-billeteak kalitate eskasekoak ziren eta [[1937|1937ko]] [[Apiril|apirileko]] dekretu batek aginduta, billete berriak egin ziren, atzealdean euskal eszenak zituztenak, [[Nikolas Martínez Ortiz de Zarate|Nikolas Martinez Ortiz de Zarate]] margolariaren lanak. 5, 10, 25, 50 eta 100 pezetako billete hauei ''eliodoroak'' esan izan zitzaien, Ogasun sailburuaren izenagatik<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Los billetes de Nicolás Martínez Ortiz de Zárate|hizkuntza=es|url=http://historiasdearteyguerra.blogspot.com/2013/09/los-billetes-de-nicolas-martinez-ortiz.html|sartze-data=2022-06-14}}</ref>, [[Eliodoro de la Torre]] zeritzonagatik.
▲== Eusko (Euskal Moneta) ==
'''Euskoa''' [[Euskal Moneta]] erakundeak jaulkitako [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] [[tokiko diru]]a da, [[Ipar Euskal Herria]]n eta [[Nafarroa Garaia]]n erabiltzen dena. Diru hori [[2013]]ko [[urtarrilaren 31]]n jaio zen, Euskal Moneta Ekologiko eta Solidarioa Sortzeko Elkartearen eskutik. [[2013]]an 370 saltokitan erabilgarri da.▼
===
{{Irudi bikoitza|center|Billet Basque 5 Pesetas Recto.jpg|300|Billet Basque 5 Pesetas Verso.jpg|300|Bost pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billet Basque 10 Pesetas Recto.jpg|300|Billet Basque 10 Pesetas Verso.jpg|300|Hamar pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billet Basque 25 Pesetas Recto.jpg|300|Billet Basque 25 Pesetas Verso.jpg|300|25 pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billet Basque 50 Pesetas Recto.jpg|300|Billet Basque 50 Pesetas Verso.jpg|300|50 pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billet Basque 100 Pesetas Recto.jpg|300|Billet Basque 100 Pesetas Verso.jpg|300|Ehun pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billete Vasco 500 Pesetas Anverso.jpg|300|Billete Vasco 500 Pesetas Reverso.jpg|300|Bostehun pezetako billetea.}}{{Irudi bikoitza|center|Billete Vasco 1000 Pesetas Anverso.jpg|300|Billete Vasco 1000 Pesetas Reverso.jpg|300|Milla pezetako billetea.}}
=== Euskal Moneta edo euskoak bileteetan ===
▲
Bilete formatuan jaulkita, 1, 2, 5, 10 eta 20 euskoko billeteak daude. Ez dago [[txanpon]] formaturik.
| |||