Monasterio: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 212.55.25.241 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Aosbot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. Etiketa: lehengoratzea |
No edit summary Etiketak: Ikusizko edizioa Disambiguation links |
||
2. lerroa:
'''Monasterioa''', '''zenobioa''' edo '''bakartegia''' eraikin erlijiosoa da non "''monastikoak''" bizi diren, bai elkarrekin ([[fraide]] eta [[moja]]k) bai bakarka ([[eremutar]]rak). Tenplu mota hauek [[kristautasun]]ean, [[hinduismo]]an eta [[budismo]]an eraiki eta erabiltzen dituzte.
Monasterio konplexu batek hainbat eraikin ditu, tartean [[eliza]] bat, [[logela]] bat, [[Klaustro|klaustroa]], erreferentea, [[Liburutegi|liburutegia]], balnearioa eta [[erizaintza]], eta kanpoko nabeak. Kokapenaren, ordena monastikoaren eta bertako biztanleen okupazioaren arabera, konplexuak bere baitan har ditzake, era berean, komunitateari bere buruaren askitasuna eta zerbitzua errazten dioten eraikin multzo handi bat. Hauek [[hospizio]] bat, [[eskola]] bat, eta laborantza- eta industria-eraikin multzo bat barne har dezakete, hala nola [[aletegi]] bat, [[forja]] bat edo [[Garagardo-lantegi|garagardotegi]] bat.
== Etimologia ==
Monasterio hitza orokorrean komunitate erlijioso mota bat aipatzeko erabiltzen da. [[Katolizismo|Erlijio katolikoan]] eta, neurri batean, [[Budismo|budismoaren]] zenbait adarretan, terminoaren definizio zehatzago bat eta hainbat hitz erlazionatu daude.
Monasterio budistak, orokorrean, vihara deitzen dira. Vihara gizonek edo emakumeek okupa dezakete. [[Tibetar budismo|Tibetar budismoan]], monasterioei goma deitzen zaie. [[Kanbodia|Kanbodian]], [[Laos]] eta [[Thailandia|Thailandian]], monasterio batek, wat izena du.
Monasterio kristaua [[abadia]] bat izan daiteke (hau da, abade baten agintepean), edo prioria bat (aurreko baten agintepean), edo ermitau bat (ermitau baten egoitza). Gizon-komunitatea ([[Monje|monjeak]]) edo emakume-komunitatea ([[Moja|mojak]]) izan daiteke. Kartusiar ordenaren monasterio bat da. Ekialdeko kristautasunean, monasterio-komunitate txiki bati skete dei dakioke, eta monasterio oso handi edo garrantzitsu bati labra baten duintasuna eman dakioke.
Monasterio kristau baten bizitza komunitario handiari "zenobitiko" deritzo, ermitau baten [[Ermita|ermitaren]] aurkako bezala. Izan da, baita ere, batez ere [[Grezia|Greziako]] eta [[Zipre|Zipreko]] Osmanli okupazioaren pean, bizitza "idiorfismo" bat, non monjeak elkartzen diren, baina gauza indibidualen jabe izan eta denen onerako lan egin behar ez duten.
[[Hinduismo|Hinduismoan]], monasterioek "matraka", "Mandir", "Koil" edo "ashram" izena dute.
== Bizitza monastikoa ==
Erlijio gehienetan, monasterioen barruko bizitza komunitate-arauek arautzen dute, eta biztanleen genea ezartzen dute, eta [[Zelibatu|zelibato]] izaten jarraitzeko eskatzen diete, jabetza txiki edo pertsonalik gabe. Monasterio jakin baten barruan bizitza sozialki inguruko jendearengandik banandua izateko maila ere asko alda daiteke; tradizio erlijioso batzuek isolamendua agintzen dute, eguneroko mundutik apartaturiko kontenplaziorako, eta, kasu horretan, monasterioko kideek beren denbora gehiena elkarrengandik isolaturik eman dezakete. Beste batzuk komunitateekin harremanetan jartzen dira zerbitzuak eskaintzeko, hala nola irakaskuntza, osasun arreta edo ebanjelismoa. Zenbait monasterio-komunitatek itsasbazterrak baino ez dituzte okupatzen, bertako tradizioen eta eguraldiaren mende baitaude, eta baliteke jendea zenbait egunetik behin ia bizitza osora igarotzen den aldietan moneta-komunitatearen parte izatea.
Monasterio baten hormen barruko bizitza era askotara sostenga daiteke: produktuak fabrikatu eta salduz, nekazaritzako produktuak maiz, dohaintzak edo limosnak eginez, errentak edo inbertsioak eginez, eta erlijioaren barruko beste erakunde batzuen funtsak erabiliz, iraganean monasterioen euskarri tradizionala izan zena. Kristau monasterioen tradizio luzea izan da abegitsu, karitatezko eta ospitaleko zerbitzuak eskaintzen. Monasterioak sarri lotu izan dira hezkuntza eta beka eta ikerketa sustatzearekin, eta horrek eskolak eta unibertsitateak ezartzea eta unibertsitateekin elkartzea ekarri du. Bizitza monastiko kristaua gizarte modernoari egokitu zaio zerbitzu informatikoak, kontabilitate zerbitzuak eta kudeaketa eskainiz, baita ospitale eta hezkuntza administrazio modernoa ere.
== Euskal Herriko monasterioak ==
| |||