Infragorri: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea |
No edit summary |
||
8. lerroa:
Erradiazio infragorria [[1800]]<nowiki/>ean aurkitu zuen [[William Herschel]] astronomoak, [[Espektro elektromagnetiko|espektroan]] argi gorria baino energia ahulagoko erradiazio ikusezin batek termometro batean eragiten zuen tenperatura aldaketa neurtzean. [[Eguzki-erradiazio|Eguzkiak igorritako]] energiaren erdia baino gehixeago erradiazio infragorria da, nahiz eta [[Argi ikusgai|argi ikusgarria]]<nowiki/>n duen intentsitate handiena.
[[Molekula|Molekulek]], haien [[errotazio-bibrazio]] mugimenduak aldatzerakoan, erradiazio infragorria [[Igorpen-espektro|igortzen]] edo [[xurgatzen]] dute. [[Momentu dipolar|Momentu dipolarrean]] aldaketa gertatzen da, eta horrek molekularen bibrazioa exzitatzen du. Eremu infragorriko fotoien transmizio eta xurgapena neurtzeko [[Infragorrien espektroskopia|Espectroskopia infragorria]] erabiltzen da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Infrared Spectroscopy|data=2007-10-27|url=https://web.archive.org/web/20071027110406/http://www.cem.msu.edu/~reusch/VirtualText/Spectrpy/InfraRed/infrared.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2022-03-10}}</ref>.
Erradiazio infragorria prozesu industrial, zientifiko, militar, komertzial eta medikoetan erabiltzen da. Erabilpen militarren artean, zaintza lanetarako eta jarraipenerako erabiltzen da. Hauetaz aparte, efizientzia termikoaren analisia egiteko, ingurugiroaren gainbegiratzea egiteko, instalakuntza industrialen inspekzioa egiteko, urruneko tenperatura detekzioak egiteko, komunikazio alambrikorako, aurreikuspen meteorologikoak egiteko eta espektroskopiak egiteko erabiltzen dira izpi infragorriak.
Erradiazio infragorria hiru tartetan banatzen da, [[uhin-luzera]]ren arabera:▼
== Definizioa eta espektro elektromagnetikoarekin duen erlazioa ==
[[Fitxategi:ElectromagneticSpectrum5.png|thumb|Infragorriaren eta espektro elektromagnetikoaren arteko erlazioa]]
Erradiazio infragorria ikusgaia den [[Espektro ikusgai|espektro ikusgaieko]] kolore gorriaren muga nomiletik (700 [[nanometro]]) milimetro baterarte (1 mm) hedatzen da. [[Uhin-luzera|Uhin luzera]] eremu horrek, gutxi gorabehera 430 [[THz]]- 300 [[GHz]] bitarteko frekuentziari dagokio. Infragorriaren azpitik, [[Espektro elektromagnetiko|espektro elektromagnetikoaren]] parte diren mikrouhinak kokatzen dira.
== Sailkapena ==
* [[Infragorri hurbil]]a (0,8 µm - 2,5 µm)
* [[Infragorri ertain]]a (2,5 µm - 50 µm)
* [[Infragorri urrun]]a (50 µm - 1000 µm)
== Izpi infragorrien erabilpena ==
=== Infragorri hurbila ===
Infragorri hurbila espektro infragorriaren uhin luzera laburrenari deritzo, infragorri ertainaren eta argi ikusgaiaren artean hedatzen denari, gutxi gorabehera 800-2500 nanometroren artekoa, nahiz eta unibertsalki ez dagoen onartutako definiziorik.
==== [[Astronomia|Astronomian]] ====
[[Astronomia|Astronomian]] infragorri hurbilen [[espektroskopia]], izar hotzen atmosferak aztertzeko eta izarraren espektroa zein motatakoa den jakiteko erabiltzen da.
Infragorri [[Industria|industrial]] igortzaileak: Erabilpena, pinturak edo paperak lehortzeko, plastikoak termikoki finkatzeko eta beira manipulatzeko (kurbaturak, laminak,...) beste batzuen artean. Lau infragorri igortzaile bereizten dira, erabiltzen dituzten uhin luzeren arabera:
* Uhin laburreko infragorri igortzaileak
* Uhin ertain azkarreko infragorri igortzaileak
* Uhin ertaineko infragorri igortzaileak
* Uhin luzeko infragorri igortzaileak
=== Gaueko ikusmena ===
Ikusgaia den argia nahikoa ez denean, gaueko ikusmen materialean erabiltzen da objektuak ikusteko<ref>{{Erreferentzia|izenburua=How Does Night Vision Work? Systems and Generations {{!}} ATN Corp|url=https://www.atncorp.com/hownightvisionworks|aldizkaria=www.atncorp.com|sartze-data=2022-03-10}}</ref>. Objektuek igorritako erradiazioa jasotzen dute eta hau pantaila batera isladatzen da, ingurugiroko argiaren fotoiak elektroi bihurtzen dituen prozesu bat jarraituz, non elektroi horiek ondoren, prozesu kimiko eta elektriko baten bitartez argi ikusgaian birsortzen diren. Argi infragorriaren edo gaueko ikusmenak eta irudi termikoak ez dira haien artean nahastu behar, azkenengo honek irudiak sortzen ditu objektu ezberdinen artean antzeman daitezkeen tenperatura ezberdintasunen bitartez, hauek igortzen duten erradiazio infragorria (beroa) islatuz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=How Does Night Vision Work? Systems and Generations {{!}} ATN Corp|url=https://www.atncorp.com/hownightvisionworks|aldizkaria=www.atncorp.com|sartze-data=2022-03-10}}</ref>.
=== Termografia ===
[[Fitxategi:STS-3 infrared on reentry.jpg|thumb|200x200px|Termografia objektuaren temperatura antzemateko erabiita]]
Erradiazio infragorria objektuen tenperatura antzemateko erabil daiteke distantzia batera, hauen igorketa ezaguna bada. Termografia (irudi termikoa) erabilpen militar eta industrialetarako erabiltzen da gehien bat, baina geroz eta erabilera publikoagoa bereganatzen doa, kamara infragorrien agertzearekin batera, ibilgailuetan erabiltzen diren kameratan, hauen produkzio kostua merkeagoa baita.
Kamara termografikoek espektro elektromagnetikoaren eremu infragorriko erradiazioa antzematen dute (9.000-14.000 nanometro inguru) eta erradiazio horien irudiak sortzen dituzte. Jakinda, erradiazio infragorria objektu bakoitzak duen tenperaturaren arabera igortzen dela, Gorpu beltzaren erradiazio legea jarraituz, termografiak, argi ikusgairik gabe ingurua “ikusteko” aukera ematen du. Objektu baten tenperaturaren igoerarekin batera, honen erradiazio kopurua ere handitzen da, termografiak tenperatura aldaketa horiek antzematea ahalbidetzen duelarik.
=== Tratamendu fisioterapikoa ===
[[Fitxategi:Radiación infrarroja.jpg|thumb|Erradiazio infragorriaren bitartezko tratamendua jasotzen ari den pazientea]]
Izpi infragorrien bitartezko terapia, termoterapia printzipioarekin lotuta dago, eta erradiazioaren aplikazioaren bitartez, beroalortu nahi da. Izpi infragorriak, frekuentzia eta uhin luzera konkretuekin erabiltzen dira, pertsonaren azala zeharkatzea bilatuz, 2-10mm tako sakonerara gutxi gorabehera. Sortutako beroak, odol zirkulazioa handiagotu, zeluletara heltzen den oxigeno kopurua handitu eta nutriente berriak sortzen laguntzen du, ehunen erreparazioa eta zelulen erregenerazioa bultzatuz. Terapia hau, ez da inbaditzailea, ez du eragin desiragaitzik sortzen, ez du minik egiten eta tentsio muskularra murrizteko, odol zirkulazioa hobetzeko, mina arintzeko eta immunitate sistema hobetzeko erabiltzen da besteak beste<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rayos infrarrojos en fisioterapia - Fisiocasa|hizkuntza=es|data=2021-03-02|url=https://fisiocasa.es/uso-de-los-rayos-infrarrojos-en-fisioterapia/|sartze-data=2022-03-10}}</ref>.
Izpi infragorriak helburu terapeutikoekin erabiltzeko, hauek zelan, noiz eta norekin aplika daitezkeen ezagutu behar dira, osasun arloko profesionalek aplikatu behar dituzte edo hauek emandako argibide eta jarraibide zehatzak jarraituz aplikatu beharko dira. Arazo, min edo patologia ezberdinen aurrean, erabiliko den tratamendu denbora, izpi infragorrien uhin luzera eta tratamenduaren aplikazio tokia, aldagarriak izango dira, beraz beharrezkoa izango da aldez aurretik, hauek iturri fidagarrietan kontsultatzea, tratamenduaren eraginkortasuna bermatzeko eta efektu desiragaitz edo kalteak prebenitzeko.
== Erreferentziak ==
<references />
== Ikus, gainera ==
| |||