Agustina Aragoikoa: berrikuspenen arteko aldeak

Gurasoak Pedro Juan Francisco Ramón Zaragoza Labastida, behargina, eta Raimunda Domenech Gasull, biak Fulledakoak (Lleida), 1786ko martxoaren 6an bataiatu zuten Santa María del Mar de Mariaren basilikan.

Agustina 17 urterekin ezkondu zen Juan Roca Vilasecarekin, artilleriako kaboakaboarekin, 1803ko apirilaren 17an Bartzelonako Santa María del Pino elizan. Senar-emazteek seme bat izan zuten, baina haren izena ez da ezagutzen, eta adin txikian hil zen. Senarrak hasiera-hasieratik parte hartu zuen [[Espainiako Independentziaren Gerra|Espainiako Independentziaren Gerran]], Brucheko batailan parte hartuz. Gerrako gertaerak Agustina eta senarra [[Zaragoza|Zaragozara]] eraman zituzten.

Hiri honen setioan, Agustinak ospetsu egin zuen ekintza gauzatu zuen. Portilloko atearen defendatzaile guztiak zauritu edo hil ondoren, tropa frantsesek eraso egin zioten. Agustinak janaria senarrari eramaten zion, artillero zauritu baten eskutik metxa hartuta, kanoi bat jaurtitzea lortu zuen sarreran zeuden tropa frantsesen gainean. [[Kodaira|Kondairak]] dioenez, frantziar erasotzaileak, segada baten beldur zirela, erretiratu egin ziren, eta defendatzaile berriak joan ziren boketea tapatzera, hiria beste behin defendatuz.

Agustina de Aragónen edo La Artilleraren [[Mito|mitoa]] jaio zen. Ordutik aurrera, izen hori eman zitzaion emakumeari, eta, heroitasunaren adibideak hain beharrezkoak zirenean, leku nabarmena hartu zuen Espainiako historiako liburueliburuetan.

Berriro ere, kondairak dio, Palafox jeneralak balentria horren berri izan ondoren, gazteari deitzeko agindu zuela, eta han bertan, borroka-eremuari buruzeremuan, zoriondu eta subtenientearen bereizgarria eman zuelaziola, armarriak erabiliz, bakoitzarenlelo leloarekinhauekin: "Zaragozako defendatzailea" eta "Balioa eta patriotismoa saritzea". Errealitatea zertxobait soilagoa da: Palafoxek artilleroen barruan onartu zuen Agustina, baina artillero alferarrunt gisa. Seguru asko, izendapenak bai praktikoa bai ohorezkoa zuen: artilleroen taldeko kide izateak soldaduen arrantxotik jateko eskubidea ematen zion Agustinari, eta hori ez zen baztergarria hiri batean. Gero, ordea, Agustinak Sarjentu eta Subdikotoaren galoiak lortukolortu lituzkezituen.

Agustinak ez zuen utzi bere hiria frantsesengandik aldeztenbabesten, eta aktiboki parte hartu zuen Zaragozako beste leku batzuen defentsan. 1809ko otsailaren 21ean eta bi hilabeteko erresistentzia frenetikoarengogorraren ondoren, Maña hiriak ezin izan zion eutsi tropa napoleonikoen presioari eta erori egin zen.

Agustina preso hartu eta José Carratalá Martínez kapitainarekin trukean askatu zuten. Espainia osoan zehar ibili zen, armaden animatzaile gisa, eta gailurrabere ekintzengatik oso ezaguna egin zenbaitzen. Hainbat borrokatan parte hartu zuen, Tarragonako asedio frantsesa barne. Bere karrera militarra Gasteizko batailan amaitu zuen, Morillo jeneralaren indarrekin, eta harkzeinek ziurtagiri bat eman zion borroka horretan parte hartzeagatik.

Bigarren aldiz ezkondu zen Ceutan, Juan Eugenio Cobos de Mesperuzarekin (Cobos de Belchite I. baroia), eta Carlota izeneko alaba izan zuen. Handik gutxira, Agustina, Juan Cobos, Carlota eta Juan familia berri bat Sevillara joan diraziren. Han, Juan Cobos medikuamediku dalanetan aritu zen. Hala ereBaina, senarrak karlistak defendatzen zituenzituenez, eta banandu egin ziren.'

1847an, Francisco Atienza eta Molillo izeneko militar batekin ezkonduta zegoen alabarekin joan zen Agustina Ceutara. Juan aitaordearekin geratu dazen, eta medikuntzako ikasketak egiten lagundu diozion.'

1857ko maiatzaren 29an hil zen Subiranotasun NazionalaNazional kaleko 37. zenbakian, Ceutan, bronkopneumonia baten ondorioz 71 urte zituela, eta hiri horretako Santa Katalinako hilerrian lurperatu zuten. 1870 arte ez zirenzen hondakinakgorpua Zaragozara eraman, Pilarrean hartu zutenzuen atseden lehenik, eta 1908ko ekainaren 14tik aurrera, Portilloko Andre Mariaren elizako Deikundearen kaperan. Han, zoritxarrak uxatu zituen heroi handi baten antzera gurtzen dituztedute.Inbaditzaile frantsesaren aurkako espainiar erresistentziaren sinbolo adierazgarrienetako bat da.