Mondeju: berrikuspenen arteko aldeak

'''Mondejua''' [[odolki]]aren antzeko hestebete bat da. Jatorria [[Goierri]]n dago, [[Zaldibia]]n zehazki. Urtero, [[1994]]tik, [[Idiazabal gazta|Idiazabalgo gazta]] eta mondeju lehiaketa egiten da Goierri ekialdeko herri horretan “Ardiki eguna” izenez ezagutzen da ospakizun hau.

 

Mondeju zuria egiteko honako osagai hauek behar dira: Ardi-gantza, arrautzak, porruak, pipermina, tipula eta gatza, besteak beste

 

Bi mondeju mota daude: bata, zuria, [[arrautza]]z eginikoa; bestea, beltza, [[ardi]] [[odol]]az eginikoa.

 

=== Mondeju zuriaren prestaketa ===

Hasteko, porruak garbitu eta porruaren zati zuria txiki-txiki egin behar da. Ondoren, tipula moztu edo xehatu eta ardi-gantza gehitu behar zaio. Porrua, tipula eta ardi-gantza moztu ostean, guztia erregosi gatz pixka bat botata.

Arrautza eta [[barazki]]rik gabe egiten da: aurrena, ardiaren odola gatzitu eta gero, ardiaren hestean bertan sartzen da. Ondoren, zuriaren prozedura berbera jarraitu behar da. [[Etxarri Aranatz]]en, mota horretako odolkiari "tripekia" deitzen zaio.

 

Gipuzkoako baserri askotan, negu garaian, ardia hiltzen zuten txerriaren antzera. Ardia guztiz aprobetxatzeko edo, alde batetik haragia, erraiak, hesteak… banatzen ziren; bestetik, ardi larrua.

 

Ardiaren hesteak aprobetxatuz eta baratzetan landutako porru eta tipulak erabiliz, mondejuak egiten zituzten.

 

* [[Odolki]]

 

{{autoritate kontrola}}