21:35, 19 urria 2008ko berrikusketa aldatu Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.741 edits t Tifon (mitologia) izenburua Tifon(r)en truke aldatu da ← Aurreko ezberdintasuna		21:40, 19 urria 2008ko berrikusketa aldatu desegin Josugoni (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 49.741 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{Argitzeko\|jainko greziarrari\|Tifoi}} [[Irudi:Etruscan mural typhon2.jpg\|thumb\|Tifon etruriar [[~~mural~~horma-irudi]] ~~batetan~~batean]] [[Greziar mitologia]]n, '''Tifon''', '''Tifaon''' edo '''Tifeo''' (antzinako [[greziera]]z Τυφών ''Typhôn'', Τυφάων ''Typhaôn'', Τυφωεύς ''Typhôeus'' o Τυφώς ''Typhôs'', de τῦφος ''tuphos'', ‘kea’; [[latin]]ez ''Typhon'') jainko primitibo bat da, [[urakan]] suntsitzaile ~~bat~~ bezala edo hegodun [[munstro]] beldurgarri baten antzera, ehun suge inguru bere ~~iztarretan~~izterretan banatuak dituela eta ahotik sua ~~boteaz~~botaz aurkezten dena. [[Gea]]ren azken semea izan zen, kasu honetan, [[Tartaro]]rekin, beheko hustasun leizetsua. [[Apolo]]ri eginiko [[Homeroar ereserki]]ak Delfosen ''Tifaon'' munstroa, bere forma minostarrean,[[Hera]] arkaikoaren seme bat egiten du, berak bakarrik sortutakoa, Hefestoren munstrozko bertsio bat bezala, [[Zilizia]]ko ~~kobazulo~~leize batetan erditua, eta bertan ~~konfinatua~~bakandua, [[Arimos]]eko lurralde misteriotsuan (Iliada, ii 781-783). Zilizian izan zen non [[Zeus]]ek antzinako munstroaren aurka borrokatu zuen, garaituz, borroka zail batetan. Tifonek, bere garrekin eraso zuen Zeus, denbora baterako garaituz, zurdak moztu eta larruzko zaku batetan utziz, ''korukos'' delakoa, ''korukion atron''aren, [[Koriziar kobazuloa]] jatorri etimologikoa dena. Ziliziako lurraldeak, [[Anatolia]]ren ~~hegoekialdean~~hego-ekialdean iparraldeko hititekin harremanetan jartzeko aukera asko izan zituen. [[Walter Burkert]]ek, istorio honek, [[Iluyanka]]ren hititar mitoarekin dituen antzekotasun batuk nabari ditu. Olinpiar jainkoen antzinako etsaia, azkenik, Zeusek garaitu zuen, eta [[Tartaro]]ra bidalia izan zen, edo [[Etna]] sumendipean giltzaperatua ([[Eskilo]] ''Prometeo kateatua'' 370, [[Pindaro]] ''Pitiarrak'' I. 19-20), non, "bere bizkarraren luzera osoa, ohantzearen aurka zabaldua, honek zauritu eta eztenkatzen duen", edo beste toki sumenditsu batzuetan, non erupzioak sortzen dituena den. 10 ⟶ 11 lerroa: Tifon, beraz, sumendi indarren irudikapen [[ktoniko]]a da, Hefesto (Vulcano [[erromatar mitologia]]n) olinpiar irudikapena den bezala. Tifonek Ekidnarekin izan zituen semeen artean [[Zerbero]], [[Ortro]], [[Kimera (greziar mitologia)\|Kimera]], [[Esfingea (greziar mitologia)\|Esfingea]], [[Lernako hidra]], [[Ladon Herensugea]], [[Nemeako lehoia]], [[Prometeoren arranoa]], [[Kolkidako herensugea]] eta [[Kromioko zerremea]] aurkitzen dira. Haize bero eta arriskutsuen aita ere bada (grezieratik ''typhein'' "kea bota") horregatik, "[[tifoi]]" hitzaren etimologia posible bat bezala hartzen delarik, ustez, pertsiarrek طوفان ''Tufân'' bezala hartua, eta arabiarrek, [[Indiako Ozeanoa]]n gertatzen diren [[zikloi]] ekaitzak barnean hartzeko. Beranduagoko idazle helenistikoek, Tifon [[Seth]] ~~egipziar~~egiptoar jainkoarekin identifikatu zuten, eta ikertzaile erlijiosoek, Sandalfon [[goiaingeru]]arekin identifikatzen dute. Batzuetan, Tifon izeneko bigarren pertsonaia bat aipatzen da, jada aipaturikoaren semea, honen berdin-berdina, eta, orokorrean, erraldoietako bat bezala hartzen delarik.

Tifon: berrikuspenen arteko aldeak