Historia unibertsala: berrikuspenen arteko aldeak

{{sakontzeko|Historiaurrea|Giza eboluzioa}}

=== Lehen gizakiak ===

Neurketa genetikoek adierazten dute ''[[Homo sapiens]]'' sortuko zuen tximinoen leinua [[txinpantze]]ak eta [[bonobo]]ak (gizaki modernoen ahaide hurbilenak) sortuko zituen leinutik desbideratu zela duela 4,6-6,2 milioi urte artean<ref>{{Erreferentzia|izena=Feng-Chi|abizena=Chen|izenburua=Genomic Divergences between Humans and Other Hominoids and the Effective Population Size of the Common Ancestor of Humans and Chimpanzees|orrialdeak=444–456|hizkuntza=English|abizena2=Li|izena2=Wen-Hsiung|data=2001-02-01|url=https://www.cell.com/ajhg/abstract/S0002-9297(07)64096-8|aldizkaria=The American Journal of Human Genetics|alea=2|zenbakia=68|issn=0002-9297|pmid=11170892|pmc=PMC1235277|doi=10.1086/318206|sartze-data=2022-01-20}}</ref>. Gizaki anatomikoki modernoak duela 300.000 urte inguru sortu ziren [[Afrika]]n<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Homo sapiens|hizkuntza=en|url=http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/species/homo-sapiens|aldizkaria=The Smithsonian Institution's Human Origins Program|sartze-data=2022-01-20}}</ref>, eta duela 50.000 urte inguru [[Jokabide moderno|jokabide modernora]] iritsi ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Richard G.|abizena=Klein|izenburua=Anatomy, behavior, and modern human origins|orrialdeak=167–198|hizkuntza=en|data=1995-06-01|url=https://doi.org/10.1007/BF02221838|aldizkaria=Journal of World Prehistory|alea=2|zenbakia=9|issn=1573-7802|doi=10.1007/BF02221838|sartze-data=2022-01-20}}</ref>.