Brontze: berrikuspenen arteko aldeak

'''Brontzea''' edo '''burdinoria'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=burdinori|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=burdinori&antzekoak=ez&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&layout=aurreratua&Itemid=410&lang=eu&bila=bai|aldizkaria=Euskaltzaindiaren Hiztegia|sartze-data=2022-01-22}}</ref> [[kobre]]a eta [[eztainu]]a oinarritzat dituzten zenbait [[aleazioMetal-nahastura|nahasturaren]]ren izena da. Eztainuaren proportzioa % 3 ingurukoa izaten da. HonezHorretaz gain beste zenbait metal gehi dakioke, betiere material nagusia kobrea den arren: besteak beste, [[zink]]a, [[aluminio]]a, [[antimonio]]a edo [[fosforo]]a gehitzen zaizkio, lortu nahi diren propietateen arabera. Brontzeak kobreak baino ahalmen mekaniko hobeak izaten ditu.

Kobre eta zink [[metal]]ak oinarritzat dituzten aleazioeinahasturei [[letoi]] esaten bazaie ere, askotan hauek eztainua ere dutenez, ez dago oso argi bien arteko muga non dagoen, baina oro har, aleazioaknahasturak zinka baino eztainu gehiago badu brontze izena ematen zaio.

[[Gizaki]]ak sistematikoki ekoizten hasi zen lehen aleazioametal-nahastura izan zen, [[Brontze Aro]]an hain zuzen. Aplikazio ugari ditu, [[korrosio]]a eta [[marruskadura indarra|marruskadura]] jasaten dituzten piezetatik hasi, eta [[musika]] instrumentuetaraino (kanpaia, gong-a, piano korda...). Milaka urtetan [[armagintza]] eta tresnagintza material nagusia izan zen eta historian zehar [[bitxi]]gile eta [[eskulturagintza|eskultore]] ugarik erabili izan dute. Aurrekoaz gain, brontzezko [[txanpon]] eta piezak antzinako ekonomietan oinarrizkoak izan ziren eta garrantzitsuak dira baita gaur ere.

Brontzearen erabileraren hasiera oso garrantzitsua izan zen edozein zibilizaziorentzat, teknologiaren historiako [[aleazioMetal-nahastura|metal-nahasturarik]] berriztatzaileena da eta. Erremintak, armak eta etxegintzako hainbat material ere brontzea dute osorik edo parte batean, mosaikoak adibidez.

Hasieran [[kobre]]a eta [[artseniko]]a nahastuz, aleazionahastura naturalago bat egiten zuten, '''artseniko-brontzea'''. AleazioNahastura hau,% 2 artseniko zuena, [[Brontze Aro|Brontze Aroan hastapenetan]] erabili zen. Baina geroago ohikoagoa izan zen kobrea eta eztainua erabiltzea, "benetako brontzea" lortzeko

Kobrea eta eztainua erraz aleatunahas daitezke baina halako osagaiak dituzten meategiak, oso gutxitan egoten dira elkarrekin gertu: Iranen eta Thailandian ezagutzen dira meategi misto garrantzitsuenak. Horietaz aparte, eztainua leku gutxitan aurki daiteke, eta meategietara iristeko bidaiek, merkataritza eta elkartrukatzea sustatu zuten Brontze Aroan.

== Kanpo estekakErreferentziak ==