Bortxaketa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:Martin Van Maele - La Grande Danse macabre des vifs - 11.jpg|thumb|Bortxaketa baten irudia, [[Martin van Maële]]k egina.]]
'''Bortxaketa''' behartutako [[sexu harreman]]a da. [[Sexu eraso]] bat da, oro har [[Sarpen (sexualitatea)|sarpena]] ere izaten duena, eta betiere bortxaketa egiten zaion gizabanakoak nahi izan gabe egiten dena. [[Sexu delitu]]tzat jotzen da herrialde gehienetako zuzenbidean. Bortxaketa egiten duenari '''bortxatzaile''' deritzo. Gizartean, oro har, bortxatzaile gehienak gizonezko izaten dira, eta biktima gehienak emakumezko; hala ere, zenbait ikerketak erakusten dute [[espetxe]]etan oso ohikoak direla gizonezkoen arteko bortxaketak eta emakumezkoen artekoak.<ref>[[Human Rights Watch]] erakundeak kalkulatu du ([http://www.hrw.org/legacy/reports/2001/prison/report7.html#_1_48 ''No Escape: Male Rape In U.S. Prisons. Part VII. Anomaly or Epidemic: The Incidence of Prisoner-on-Prisoner Rape.'']) urtean 100.000–140.000 bitarte direla gizonezkoek gizonezkoei eginiko bortxaketak [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako]] espetxeetan; [[FBI]]k, berriz, kalkulatu du ([https://web.archive.org/web/20080916010913/http://www.fbi.gov/ucr/cius2007/offenses/violent_crime/forcible_rape.html «Forcible rape»]) Amerikako herrialde hartan urtean 90.000 bortxaketa egiten dizkietela gizonezkoek emakumezkoei.</ref> [[Euskal Herria]]n ere, [[Saturraran]]go espetxean, kartzelazain ziharduten zenbait mojek emakumezko presoak sexu harreman [[homosexualitate|homosexualak]] izatera behartu zituzten, haien gainean zuten agintea baliatuz.<ref>Txaber Larreategi eta Josu Martinez: [http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=n_67gF0mk0s ''Prohibido recordar''], Moztu Filmak, 2010. Dokumentala. Iraupena: 57' 37<nowiki>''</nowiki>.</ref>
== Gerra bortxaketak ==
Bortxaketak ugari izaten dira [[gerra]] garaian, emakume zibilen aurka; hala gertatu zen, adibidez, [[Bosniako gerrako bortxaketak|Bosniako gerran]], 1992-1995. urteen bitartean: bortxatutako emakumeak 10.000 eta 50.000 bitarte izan ziren.<ref>{{erreferentzia|izena=Jared O.|abizena=Bell|izenburua=4. Sexual Violence: Has a Justification for Thematic Prosecution Been Developed?|argitaletxea=Torkel Opsahl Academic Publisher|orrialdea=3|ISBN=978-82-8348-078-8|hizkuntza=en|url=https://books.google.com/books?id=MCC7DwAAQBAJ&q=Monography+about+Rape+and+Sexual+Violence+During+the+War+in+Bosnia+and+Herzegovina%E2%80%99&pg=PP3 | argitaratze-data = 2018-04-02 | aldizkakoa = The Bosnian War Crimes Justice Strategy a Decade Later}}</ref><ref name="Turto-Independent-2017-Bosnian War rape">{{erreferentzia | url = https://www.independent.co.uk/news/long_reads/bosnia-war-rape-survivors-speak-serbian-soldiers-balkans-women-justice-suffering-a7846546.html | izena = Sue | abizena = Turto | sartze-data = 2020-06-02 | izenburua = Bosnian War rape survivors speak of their suffering 25 years on | egunkaria = The Independent | hizkuntza = en}}</ref><ref name="Džidić-Balkan Insight-2015-20,000 Women">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url = https://balkaninsight.com/2015/09/29/bosnian-rape-victims-still-waiting-for-justice-09-28-2015/ | izena = Denic | abizena = Džidić | sartze-data = 2020-06-02 | izenburua = '20,000 Women Sexually Assaulted' During Bosnian War|work=Balkan Insight}}</ref><ref name="Reuters-2019-'Invisible'-Bosnians-born">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url = https://www.reuters.com/article/us-bosnia-war-play/invisible-bosnians-born-of-wartime-rape-use-art-to-find-their-voice-idUSKBN1WU1SC | sartze-data = 2020-06-02 | izenburua = 'Invisible' Bosnians born of wartime rape use art to find their voice | aldizkaria = Reuters}}</ref><ref name="Gadzo-2017-Court-fees-fear">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url = https://www.aljazeera.com/indepth/features/court-fees-fear-bosnia-war-rape-victims-struggle-171227105627071.html | egilea = Gadzo | sartze-data = 2020-06-02 | egilea = Mersiha | izenburua = Court fees and fear: Bosnia war rape victims struggle|work=www.aljazeera.com}}</ref><ref name="TRIAL Int.-2020-In-Bosnia-sexual-violence">{{erreferentzia | hizkuntza = en | url=https://trialinternational.org/latest-post/in-bosnia-and-herzegovina-stigmatization-persists-for-victims-of-wartime-sexual-violence/ | sartze-data = 2020-06-02 | izenburua = In Bosnia and Herzegovina, stigmatization persists for victims of wartime sexual violence | lana = TRIAL International}}</ref>
Maila txikiagoan ere Euskal Herrian, XX. mendeko 80. hamarkadan, eskuin muturreko talde parapolizialek ere neska gazteen bortxaketa eta hilketa kontsainsurjentzia barruko gerra estrategia gisa erabili zuten; hauek izan ziren biktima batzuk: [[Ana Teresa Berroeta]], [[Maria Jose Bravo]]...
== Erreferentziak ==
| |||