Huno: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
No edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Ulpiano Checa La invasión de los bárbaros.jpg|thumb|250px|Hunoek, [[Atila]] buruan, [[Europa]] inbaditu zuten.]]
'''Hunoak'''<ref>{{Erreferentzia|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2015-1-30|izenburua=174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak|url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0174.pdf|orrialdea=3}}</ref> [[Erdialdeko Asia]]ko tribu nomada edo erdi-nomaden konfederazioa izan zenziren, [[turkiera]]ren familiako hizkuntza batean mintzatzen zen aristokraziak zuzenduta. Deskribapen zaharrenetan esaten denez, ez zuten etxe finkorik eta ez zuten nekazaritza ezagutzen. Arkua ongi menderatzenerabiltzen zuten, zaldi gainean oso trebeak ziren eta ausartak eta basatiak ziren borrokan.
 
K.o. 370. urtean Europari eraso zion herri nomada batekohorrek kidea. Hunoekjatorri Asiako erdialdean zutenzuen jatorria eta Europan erasoa hasi eta ondorengo zazpi hamarkadetan inperio handi bat eratu zuten.
 
[[IV. mendea|IV.]] eta [[V. mendea|V. mendeetan]], hunoenhaien tribu batzuek [[Europa]] inbaditu zuten, batez ere [[Atila]] haien buruzagia zenean. [[Volga|Volga ibaiaren]] mugaraino iritsi ziren IV. mendean, eta lehendabizi Volga eta Don ibaietako ibarretan bizi ziren [[alano]]ak menderatu zituzten; gero, [[ostrogodo]]en inperioa bereganatu zuten, 376an gaurko [[Errumania]]ko lurraldeetan bizi ziren [[bisigodo]]ak mendean hartu zituzten eta [[Erromatar Inperioa]]ren mugaraino (hots, [[Danubio|Danubio ibairaino]]) iritsi ziren.
[[Fitxategi:Huns_empire.png|thumb|300px|Hunoen inperioaren hedadura Europan.]]
432. urterako432rako, hunoek germaniarren herri asko mendean izandizanda, erromatarren kontra eraso egiten hasiak ziren. Urte horretan, errege bakarra zuten hunoen taldeek: Rua. 434. urtean434an, hil zenean, haren iloba [[Bleda]]k eta [[Atila]]k erregetza hartu zuten. 441. urtean441ean, erromatarrek [[Marguseko bakea]] sinatua zuten hunoekin eta hala erabaki zuten erromatarrek hunoei ordainketak egingo zizkietela, baina hitza bete ez zutenez, Atilak eraso handia egin zuen Danubioko mugatik aurrera erromatarren kontra. 445. urtean445ean Atilaren bigarren erasoa izan zen Erromako Ekialdeko inperioaren kontra, eta [[Balkanak|Balkanetatik]] [[Grezia]]raino iritsi zen. 451. urtean451n erromatarrek eta bisigodoek Atila menderatu zuten. Atila 453. urtean453an hil zen, haren semeak elkarren artean borrokatu ziren eta inperioa zatitu egin zuten. Ekialdeko Erromako gobernuak hunoei muga itxi zienez gero, pixkanaka indarra galdu zuten.
 
Bestalde, [[Txinako Herri Errepublika|Txinari]] eraso zioten xiongnu nomadak ere hunoak zirela uste da. [[K. a. II. mendea]]n hasi ziren Qin dinastiari erasotzen eta [[IV. mendea|IV. mendeko]] Han dinastiaraino luzatu ziren erasoak. [[Persia]]<nowiki/>ri eta [[India]]ri ere eraso zieten [[IV. mendea|IV. mendetik]] [[VI. mendea|VI. mendera]] "huno zuriak" izena hartuta.
 
 
 
 
 
 
Azken hunoak [[Kaukasia]]n bizi izan ziren [[VIII. mendea]]n.
 
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}