Odisea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
zuz. gram.
45. lerroa:
* Telemakia (I-IV. kantuak): Horrela deitzen da Telemako (Ulisesen semea) etxetik ateratzen denetik itzultzen denera arte gertatutakoa kontatzen duelako.
* Ulisesen itzulera (V-XII. kantuak): Ulises Alcino erregearengana doa eta Troiatik atera zenetik bizitako abenturak kontatzen dizkio
* Ulisesen mendekua (XIII-XXIV. kantuak): NolaItakara nola heltzen den Itakara kontatzen da eta tronua nola berreskuratzen duen.
 
Lehenengo liburua [[Musa]]ri hel eginez hasten da. Hona hemen jatorrizko bertsioa eta [[Santi Onaindia]]k [[1985]]ean argitara emandako itzulpena<ref name="onaindia">{{erreferentzia|izena= |abizena= |url= https://detroiaaitaca.wordpress.com/tag/euskera/ |izenburua= ''Invocació de l’Odissea, per Aita Onaindia'' |bilduma= De Troia a Ítaca |argitaletxea= Detroiaaitaca.wordpress.com}}</ref>:
76. lerroa:
 
== Gertakizuna ==
[[Ulises]]ek (Odiseo) [[Troia]]tik [[Itaka]]ra bitartean, eta Itakara itzulitaitzuli eta gero (40 egun) izan zituen gorabeherak kontatzen dira ''Odisea'' epopeian; lehen 12 kantuetan hura Troiatik irten eta bere herrira itzuli zen artekoak, eta beste 12-etan, Itakara itzuli ondorengoak. Bi parte bereiz daitezke beraz.
 
Troiatik [[Grezia]]rako bidean, [[Ogigia]] uhartean geratzera beharturik, [[Kalipso]] [[ninfa]] Ulisesez maitemintzen da eta ez dudio uhartetik irteten utzi nahi. Itakan, berriz, Ulises hilahiltzat ustejoa zutenduten hainbat ezkongai ingurutik urrundu ezinik dabil [[Penelope (mitologia)|Penelope]], haren emaztea. Jainkoek Ulises libre uzteko agintzen diote Kalipsori. Hau irteten da uhartetik, baina ontzia hondoratzen zaio, eta Feazia uhartera iristen da. Azken hamar urteetako abenturak, Troiakoak, [[Polifemo]]rekin izandakoak, kontatzen dizkio [[Antinoo (mitologia)|AntinoriAntinoori]], uharteko erregeari. Hark antolatzen dio gero ItakakoItakarako bidaia. Itakan, etxola batean gordeta geratzen da bere seme [[Telemako]] aurkitzen duen arte. Artzai jantzita etxera itzuli, PenelopekPeneloperi inguruan zerabiltzandabilzkion ezkongaiak hil, eta Itakako errege bihurtzen da berriro.
 
''Odisea''-ren erdialdeko parteak asmaziozko eleberri bat dirudi, beste hainbat zatitan berriz, nekazari giroko poema bat. Bukaerako sarraskian eta Troiako gerrari buruz ari denean izan ezik, poema epiko baten antz gutxi du. Kronologiaren aldetik begiratuta, ez da oso zehatza; ''Odisea''-ko kontaera ''Iliada''-koa bezain lerraldi zuzenekoa ere ez da.
 
''Odisea''-ren istoriorik nabarmenenak honakoak dira:
 
- Lotofagoak: Troian gerra irabazi eta gero Ulisesek Itakara bueltatzeko bidaia hasten du. Ekaitz bortitz bat jasan eta gero itsasontzia galtzen da beste mundu batean galtzen da eta Lotofagoen irlara heltzen dira. Lotofagoek lotoa jaten dute eta lore hau jaten duen edonork nor den ahazten du. Gizon batzuk trikimailu honetan erortzen dira. Hala ere, hau bakarrik hasiera besterik ez da.
 
- [[Polifemo]] (Poseidonen semea) , kobazuloaren istorioa: Bidaiaren hurrengo geltokia Polifemoren kobazuloa da. Hau dagoen irlara heltzen direnean gose daudedira eta Ulises hainbat kiderekin janari bila doaabiatzen da. Gaztaz beteriko kobazulo erraldoi bat aurkitu eta gazta batzuk hartzen dituzte. Polifemo kobazulora heltzen denean kobazuloaren sarrera harri erraldoi batekin estaltzen du, gizonak barruak harrapatuz. Polifemo bera da bakarra harritzar hau mugi dezakeenadezakeen bakarra. Ulisesek ateratzen uzteko eskatzen dio ziklopeari baina berakbegibakarrak horren erantzuneanerantzun beregisa tripulazioaren partaide batzuk jaten ditu. Hau gauero errepikatzen da eta Ulisesek zerbait egin behar du. Egun batean, Ulises “Inor”“Inor ez” deitzen dela esaten dio eta Polifemo mozkortzen du lokartuta geratulokartu arte. Momentu horretan Ulisesek makilmakila bat sartzen dio begian eta hurrengo goizean, Ulises eta bere laguna ardien artilearen azpian ezkutatzen dira. Horrela kobazulotik ateratzen dira eta bere bidea jarraitzen dute. Hala ere, horrekin Poseidon itsasoaren jainkoaren gorrotoa lortzen dute, Polifemo semea baitzuen honek.
 
- Circeren[[Zirtze|Zirtzeren]] aholkuak: CircerenZirtzeren irlarauhartera ailegatu dira,eta Ulisesek bere gizonak janariaren bila bidaltzen ditu baina ez da batinor inorere bueltatzen. BereHaien bila doaabiatzen da, beraz. BilatzenBila dagoendabilen bitartean Hermesekin egiten du topo. Hermesek landare bat ematen dioeman eta kontatzen dio CircerenZirtzeren irlan dagoela; Helioren alaba da CirceZirtze, azti boteretsua. CircekZirtzek hurbiltzen zaion guztiaedonor animalia bihurtzen du, etabaina Hermesek eman berri dion landare horrekin hori ekidenekidin dezakeomen daiteke sorginkeria. Ulises CircerenZirtzeren gaztelura ailegatu eta aztiaren sorginkeriez babesturik, Ulisesek tripulazioa berriz gizaki bihurtarazten dio Zirtzeri. Ondoren Zirtzerekin bakezkoak egin eta han ematen du bere hurrengo urtea. CircekZirtzek Hadesengana joatea gomendatzen dio, [[Tiresias]] igarlea kontsultatzeko.
 
- [[Hades]], Tiresias: Infernura jaisten da Ulises eta bertan Tiresiasek etxera bakarrik  bueltatuko dela esaten dio eta sirenetatik pasa beharko dela ailegatzeko. CircerenganaZirtzerengana bueltatu eta azkenean irla horretatik alde egitea lortzen du Ulisesek.
 
- Sirenen kantuak: SirenakSirenek txori gorputza eta emakumearen burua daukate.dute,  Sireneneta kantuak hain ederrak direnezdira edozeinekezen edonork entzunez gero beraienganahaiengana hurbiltzea nahibeste duaukerarik etaez horregatikbaitu. Hori dela eta itsasontziak irlaren kontra talka egiten dute eta norbaitinork bizirauten badu, sirenak arduratzen dira hiltzeaz. Ulisesek badaki hau eta horregatik bere nabigatzailei belarriak estaltzeko esatengaztigatzen die. Berak kantuak entzun nahi ditu eta, beraz, itsasontziko mastan lotzen dute eta hortik sirenen kantuak entzuten ditu. Sirenen irlatik urruntzea lortzen dute.
 
- Helios uhartea: Helios uhartera heltzen direnean hau behiezbehiz betetajosia dagoela konturatzen dira. GehiengoekGehienek hauek hil eta jan nahi dituzte baina Ulisesek behi sakratuak direla esaten die eta ez ukitzeko agindu. Egunak pasatzen dira eta gosea zabaltzen hasten da. Ulises lokartzen denean bereharen lagunek behi batzuk hil eta jaten dituzte. Honen ondorioz, [[Zeus]]<nowiki/>ek zigortzen ditu eta haien itsasontzia hondoratzen du Caribdis[[Karibdis]] munstroak sortzen duen ekaitzaekaitz batean. Ulises bizirik ateratzen den bakarra da.
 
- Calipso[[Kalipso]]: Ulises CalipsorenKalipsoren irlara heltzen da eta neskak Ulises zaindu eta maitatzen du urte askoz, errealitatetik gizona errealitatetik aldenduz. Jainko-jainkosek etxera bueltatzeko ordua heldu dela uste dute eta Hermes bidaltzen dute irlara CalipsorekinKalipsorekin hitz egitekoegitera. CalipsokKalipsok hilezintasuna[[Hilezkortasun|hilezkortasuna]] eskaintzen dio Ulisesi berarekin geratzearen trukeantruke, baina UlisesUlisesek Itakara bueltatu nahinahiago du eta bionbien artean itsaontzi bat eraikitzen dute Ulisesek bidaia hastekohas dezan.
 
-Feacioak[[Feaziar|Feaziarrak]]: Poseidonek Ulises ikusten du txalupa txiki batean eta ekaitz izugarri bat sortzen du. [[Ino]] jainkosak salbatzen du eta bere gerriko magikoa uzten dio, gerriko honekin ezingo da inoiz hondoratu. Ulisesek ordu ugari ematen ditu igeri egiten kostara heldu arte, heltzean berriro ere gerrikoa itsasora botatzen du Inok jaso dezan eta lokartu egiten da. Geroago neska batzuk agertzen dira, haien artean Nausiaca printzesa dago, Alcinooren eta feacioenfeaziarren alaba. FeazioakFeaziarrak erdi gizaki, erdi jainkoak dira. [[Atena]]<nowiki/>k Nausiaca kanpotar batekin ezkonduko dela amets eginarazten dio eta horregatik Ulises esnatzean denek alde egiten dute berak izan ezik. Ulisesek janaria eta arropa eskatzen dio, Nausiacak baietz esaten dio eta itxaroten du Ulises errekan garbitzen den bitartean itxaroten du. Ateneak Ulises ederragoaederrago bihurtzen du. Beste neska guztiak aho bete hortz geratzen dira eta NausiacaNausiacak berarekin ezkonduko dela pentsatzen du. Printzesak esaten dio nola heldu gazteluraino, berarekin ezin delako joan, ez dago ondo erregeen alaba kanpotar batekin egotea. Ulisesek esandakoa egiten du baina bada ez bada ere Ateneak ikusezinaikusezin egitenbihurtzen du laino batekin estaliz. Gaztelura heltzerakoan Ateneak berriro ere ikusgarriaikusgarri egiten du eta Ulises erreginaren aurrean makurtzen da abegia eskatzeneskatuz. Adete erregina errukitu egiten da eta bere gazteluan hartzen du. Afarian zehar Troiako istorioak kontatzen dituzte eta Ulises negarrez hasten da, erreginak zergatik ari den negar egiten galdetzen dio, UlisesUlisesek delabere esatenizena duaitortu eta etxera eramateko eskatzen die. FeazioekFeaziarrak baietzlaguntzeko esatenprest diotedaude baina bidaia hasi baino lehenago Alcinook bere alabarekin ezkontzeko eskatzen dio. ItacaraItakara laguntzen diote. Poseidon hain dago haserre ezen itsasontzia harrizkoa bihurtzen duen eta feazioen eta hilkorren arteko sarrera buxatzen duen.
 
== ''Nostos'' generoa ==