Mondragon Korporazioa: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua osatzen |
t Artikuluko erreferentziak osatzen |
||
13. lerroa:
=== Hazkundea eta nazioartekotzea ===
Ondorengo urteetan kooperatiba berriak sortu ziren, merkatuaren [[Autarkia (ekonomia)|autarkia]] eta Espainiako ekonomiaren esnatzea aprobetxatuz.<ref>{{erreferentzia|abizena=MacLeod, Greg|urtea=1998|izenburua=From Mondragon to America: Experiments in Community Economic Development|argitaletxea=Cape Breton University, Canada|orrialdea=97|ISBN=978-0920336533|hizkuntza=En}}</ref> Besteak beste, [[Laboral Kutxa]] finantza erakundea eta [[Lagun Aro]] gizarte-aurreikuspeneko erakundea (1959). 1966an eskualde bereko lehen enpresa taldea sortu zen, Ularco, 1986tik aurrera [[Fagor (argipena)|Fagor]] izenekoa,<ref name=":6" /> korporazioaren asoziazionismo kooperatibo industrialaren ernamuina bilakatuz.<ref name=":7">{{erreferentzia|abizena=Ormaetxea, Jose María|urtea=1997|izenburua=Orígenes y claves del Cooperativismo de Mondragon|argitaletxea=Saiolan - Laboral Kutxa|orrialdea=91|orrialdeak=|ISBN=D.L.: SS-1247/97|hizkuntza=Es}}</ref> Eta 1969an, herri mailako bederatzi kontsumo-kooperatiba txiki elkartu ziren [[Eroski]] sortuz, denborarekin banaketa-talde garrantzitsueneko bat izatera iritsiko zena.<ref name=":3">{{erreferentzia|abizena=Larrañaga, Jesús|urtea=1998|izenburua=El cooperativismo de Mondragon. Interioridades de una utopía|argitaletxea=Azatza|orrialdea=261--|ISBN=84-88125-12-7|hizkuntza=Es}}</ref>
1970etik 1990era bitarteko garaian, negozio-bolumenaren hazkundeak jarraitu zuen, eta baita Laboral Kutxaren bidez sustatutako kooperatiba berrien sorrerak, eskualdeko taldeen eraketak, eta 1974an [[Ikerlan]] ikerketa-zentroaren sorkuntza.<ref>{{erreferentzia|abizena=William Foote Whyte, Kathleen King Whyte|urtea=1991|izenburua=Making Mondragon|argitaletxea=ILR Press, Cornell University, USA|ISBN=9780875461373|hizkuntza=En}}</ref>
64. lerroa:
* [[Berrikuntza]]: ikerketa aplikatuko, garapen teknologikoko eta berrikuntzako 14 zentro teknologikorekin, 1.000 ikertzaile inguru dituztenak. [[Ikerkuntza eta garapena|I+G]] arloko nazioarteko proiektuetan parte hartzen dute, korporazioko eta korporaziotik kanpoko enpresekin batera, [[berrikuntza ireki]]a<nowiki/>re<nowiki/>n planteamendua gauzatuz eta atzerriko zentroekin aliantzak eginez.<ref>{{erreferentzia|abizena=Chesbrough, Henry William|urtea=2006|izenburua=Open Innovation: The New Imperative for Creating and Profiting from Technology|argitaletxea=Harvard Business Review Press|orrialdea=176|ISBN=978-1422102831|hizkuntza=En}}</ref>
* [[Sustapen (argipena)|Sustapena]]: Korporazioaren sustapen-zentroarekin, teknologia-parke batekin eta sustapen-zentro batekin.<ref name=":8">{{erreferentzia|abizena=Ormaetxea, Jose Maria|urtea=2003|izenburua=Didáctica de una experiencia empresarial. El cooperativismo de Mondragon|argitaletxea=Laboral Kutxa|orrialdea=351|orrialdeak=|ISBN=D.L.: NA-725/2003|hizkuntza=Es}}</ref>
* [[Ezagutza]]: [[Mondragon Unibertsitatea]]<nowiki/>rekin, hiru zentro politeknikorekin eta prestakuntza kooperatiboko zentro batekin. Nazioarteko aliantza eta proiektuetan parte hartzen dute, bai I+G arlokoetan, bai irakasleenetan eta ikasle-trukeetan.<ref name=":1" />
93. lerroa:
==== Pertsonen arloan ====
- Birkokapenak: Korporazioaren interkooperazio figurarik bereizgarriena da. Oinarrizko kooperatibak bazkide guztientzat nahikoa lanik ez duenean, beste kooperatiba batzuekiko lankidetzara jotzen da. Birkokatzea ondoz ondoko bi mailatan egiten da: kooperatibak sartzen diren [[eskualde]]-taldeen edo dibisioen esparruan, eta bigarrenik, Lagun Aroko kooperatiba guztien eremuan. Birkokapen figura hori kooperatibak ixten diren kasuetan ere erabiltzen da, borondatezko bajekin eta aurre-erretiroekin konbinatuta.<ref name=":8" />[[Fitxategi:Ucin.jpg|thumb|Iñigo Ucin, Mondragon Korporazioko Kontseilu Nagusiko lehendakaria.]]- Lagun Arok langabeziarako, aurre erretiroetarako, kalte ordainetarako eta birmoldaketa profesionaletarako ematen dituen prestazio ekonomikoak, bazkideek eta haien kooperatiba enpresek zenbait baldintza betetzen dituztenean.<ref name=":2" />
==== Finantzen arloan ====
122. lerroa:
=== Soldaten eskala ===
Korporazioari buruz beti aipatu izan den berezitasunen bat baldin badago, ordainsari [[Eskala (argipena)|eskala]] izan da, hasieran 1etik 3ra bitartekoa izan zena. Hau da, zuzendari nagusiak 3ko indize totala irabazten zuen, enpresako soldatarik baxuena 1eko indizea zen bitartean.<ref name=":7" />
1etik 3rako tarte horrek hamabost bat urte iraun zuen, eta ondoren 1etik 4,5era handitu zen. Gaur egun, alderik handiena 1-12,5ekoa da, eta txikiena 1-4,5ekoa oinarrizko kooperatiba batzuetan. Indize totala hiru osagairen batuketa da: lanpostuaren egiturazko indizea, jardunaren indize funtzionala, eta antzinatasun plusa.
151. lerroa:
=== Enpresa berrien sorrera ===
Sortzaileen jatorrizko ekarpenetako bat, 1959an Laboral Kutxa sortu eta sendotu ondoren, bi negozio arlotan banatzea izan zen: Banku Dibisioa eta Enpresa Dibisioa, euskarri finantzarioa nahikoa ez zelakoan.<ref name=":7" /> Horrela, Enpresa Dibisioa sustatu zuten, kooperatibei beste laguntza mota bat bermatzeko: abokatuak, esportazioan adituak, zailtasunak dituzten enpresetan adituak, kudeaketa aholkularitza ereduetan adituak, eta baita enpresa berriak sortzen adituak: [[Sustapen (argipena)|Sustapen]] Saila.<ref name=":4" />
Sailak zuzenean lagundu zuen kooperatiba berriak sortzen, eta formakuntza eta teknologia zentroei ere lagundu zien hori egiten, eta baita lehendik zeuden kooperatiben barne [[ekintzailetza]]<nowiki/>ko proiektuei ere. 1992an Korporazioa eratu ondoren, honek bere gain hartu zituen funtzio horiek, eta Laboral Kutxa finantza eremura bakarrik bideratu zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Irizar, Iñazio|urtea=2003|izenburua=El reto de ser emprendedor|argitaletxea=Mondragon Unibertsitatea|orrialdeak=42, 311|ISBN=846-0099008|hizkuntza=Es}}</ref>
=== Enpresen sarrera Korporazioan ===
Nagusiki familia motako enpresak dira, aktibitatearen jarraipena zaila ikusiz langileekin negoziatzen denean enpleguei eusteko. Zailtasunak dituzten merkataritza enpresen kasuak ere badaude, langileek kudeaketa beren gain hartzea erabakitzen dutenean kooperatiba sortuz. Azkenik, noizbehinka gertatu izan dira Administrazioak eskatuta sartu diren enpresen kasuak, jarduera eta enplegua babesteko.<ref name=":
=== Enpresen irteerak Korporaziotik ===
168. lerroa:
==== Kooperatiba txikiak ====
Enpresa txiki zein ertainak eta start-up berri asko itxi dira bost urte bete baino lehen, [[errentagarritasun]]<nowiki/>a lortzeko zituzten ekoizpen zailtasun teknikoengatik, zegoen [[merkatu]]<nowiki/>a handiagoa zela uste izanagatik, edo [[lehia]] handiaren aurrean merkatu kuota nahikoa lortzeko gai ez izateagatik. Kasuren batean, katalogoaren eguneratze eskasa edo merkatuko liderren erritmo berritzaileari jarraitzeko zailtasunak izan dira oinarrizko arrazoiak.<ref name=":
==== Fagor Etxetresnak ====
| |||