Mitologia zelta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
Amanu (eztabaida | ekarpenak)
t euskara argitu edo zuzendu
1. lerroa:
{{Zeltiar mitologia aurkibidea}}
{{erreferentzia falta}}
'''Mitologia zelta''', [[zelta|zelten]] politeismoko [[mitologia]] da. Mitologia zelta ustezko erlijio zeltaren inguruko kontakizun bilduma zabala da, eta [[Burdin Aroa]]n du jatorria. Aro hartako beste zenbait [[indoeuropar]] kulturak bezala, lehendabiziko zeltek ere mitologia politeista eta erlijio egitura bat izan zuten. Zelta herri batzuek, hala nola [[Galia|galiarrak]] eta [[Zeltiberiar|zeltiberiarrak]], [[Erroma]]rekin zituenzituzten harreman estuak zirela eta, mitologia horrek ezin izan zion eutsi [[Erromatar Inperioa]]ren eraginari. LehenagoLehenagoko mitologia zeltaren jarraitzaileak [[kristautasun]]era aldatu, eta haien jatorrizko hizkuntzak galdu zirenzirenː [[galiera]], [[zeltiberiera]], eta abar. Hala ere, ironikoki, badakizkigu haien sinismenei buruzko hainbat xehetasun, garai hartako erromatar eta kristauen albiste iturriei esker.
 
Bestalde, euren nortasun politiko eta linguistikoari eutsi zioten hainbat zelta komunitatek (adibidez, [[eskoto]]ak eta [[Britainiar uharteak|Britainiar Uharteetako]] bretoiak), eta euren Burdin Aroko mitologien aztarna egonkorrak gureganaino helarazi zituzten, askotan [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] idazkien bitartez.
7. lerroa:
== Iturri historikoak ==
[[Fitxategi:Celtic rond chien.jpg|eskuinera|150px]]
Galiar hizkuntzaGaliera idatziz jarri eta bizirautea lortu duten iturrien urritasuna dela eta, uste zabaldua da zelta jentil edo pagano gehienak ez zeudela alfabetatuak uste da. Hala ere, [[alfabeto greko|greziar alfabetoaz]], [[latindar alfabetoa]]z eta Iparraldeko italikoaz baliatu zenziren galiar hizkuntza idatzi bat erabili zuten (Colignyko Egutegiak eta galiar hizkuntzan eginiko inskripzioetako artikulu botiboek egiaztatzen dutenez). [[Julio Zesar]]rek galiarren alfabetoaren testigantza ematen du, baina haien apaiz edo [[druida|druidek]] erlijioaren ikuspuntutik garrantzi handia zuten bertso batzuk idatziz erregistratzeko saiakerak debekatu izanaren aipamena ere egin zuen. Bestalde, helbezioek idatziriko errolda bat zutela aipatzen du Zesarrek.
 
[[Erroma]]k zabalduagoa zen inskripzio publikoen ohitura hedatu zuen, eta haien bidez lurralde konkistatuetako druiden boterea ahuldu zuten; bidenabar, [[Galia]]n ([[Frantzia]]), Britanian eta beste zenbait lekuetan aurkitu diren jainkoei buruzko inskripzioen gehiengoak, erromatar konkistaren ondorengo zelta lurraldeak irudikatzen dituzte.