Satelite artifizial: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Paragrafo bat eta irudi bat gehitu ditut. |
Atalburu berri bat osatzen hasi naiz |
||
19. lerroa:
[[Arthur C. Clarke]] (1917-2008) zientzia fikziozko idazle britainiarrak, 1945. urtean [[Wireless World]], "[[Extra terrestrial relays]]" artikuluan, komunikazio satelite serie bat erabiltzeko aukera kontzebitu zuen. Clarke-ek sateliteen jaurtiketaren logistika, orbita posibleak eta beste hainbat ezaugarri aztertu zituen satelite sare bat sortu ahal izateko. Abiadura altuko mundu mailako komunikazio baten irabaziak azpimarratu zituen artikulu horretan . Gainera, hiru satelite geoegonkorrek planeta osoaren estaldura emango luketela iradoki zuen. Satelite hauek euren bizitza erabilgarria amaitzean ordezkatuak izateko gaitasuna izango zuten .
[[Fitxategi:V2 suziria.jpg|thumb|
== Satelite artifizialen historia ==
▲[[Fitxategi:V2 suziria.jpg|thumb|300x300px|V2 suziria]]
Nolanahi ere, satelite artifizialak [[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batuen]] eta [[Sobietar batasuna|Sobietan Batasunaren]] arteko [[Gerra Hotza|Gerra Hotzean]] bultzaturiko proiektuak izan ziren, biek ala biek espazioa menderatu nahi baitzuten.
▲Aro espaziala 1946. urtean hasi zen, zientzialariak [[Lurraren atmosfera|atmosferaren]] neurketak egiteko [[V2 suziria|V-2 suziri]] alemaniar bahituak erabiltzen hasi zirenean. Horren aurretik, zientzialariek 30km-ko [[altitude]]ra heltzen ziren [[Globo aerostatiko|globoak]] eta [[ionosfera]] aztertzeko [[irrati uhinak]] erabiltzen zituzten. Baina 1946. urtetik 1952. urtera [[V-2 (misila)|V-2]] eta [[Aerobee]] suziriak erabili ziren atmosferaren goialdeko aldea aztertzeko, eta honela, 200km-ko altituderaino [[Dentsitate (fisika)|dentsitate]], [[presio]] eta [[tenperatura]] neurketak egin ahal izan ziren.
=== Estatu Batuen proiektuak ===
Jadanik, 1946ko maiatzean, RAND proiektuaren barnean, gobernu amerikarrak ''Preliminary Design of an Experimental World-Circling Spaceship'' (Orbitan jartzeko ontzi espazial esperimental baten aurretiazko diseinua) izeneko txostena bultzatu zuen, honako helburu honekin:<blockquote>«''Instrumentazio egokia duen satelite bat, [[XX. mendea|XX. mendeko]] gailu zientifiko boteretsuena izan daiteke. Satelite-ontzi batek [[bonba atomikoa]]<nowiki/>rekin alderagarria den ondorioa eragingo luke''»</blockquote>[[Ameriketako Estatu Batuak|Amerikako Estatu Batuek]] Armadako Aeronautika bulegoaren menpe satelite orbitalak jaurtitzea kontsideratzean, RAND proiektuaren txostena aurkeztu zuenean esan zuen sateliteak ez zirela arma potentzial gisa ikusten, baizik eta erreminta zientifiko, politiko eta propaganda gisa. Baina defentsa-idazkariak honakoa adierazi zuen 1954. urtean: «Ez dut inongo satelite-programa amerikarren propagandarik ezagutzen».
[[Amerikar Suziri Elkartearen]], [[Zientzien Fundazio Nazionala|Zientzien Fundazio Nazionalaren (NSF)]] eta [[Urte Geofisiko Internazionalaren]] presioaren ondoren interes militarra handitu egin zen, eta hori dela eta, 1955. urtearen hasierarako Aireko Indarrak eta Armada [[Orbiter proiektua|Orbiter Proiektuan]] lanean hari ziren. Proiektu honek [[Jupiter-C suziria|Jupiter-C]] suziria eboluzionatu zuen. Suziri honek 1958. urteko urtarrilaren 31ean [[Explorer 1]] izeneko satelitea jaurtiko zuen.
[[Etxe Zuria]]k, 1955eko Uztailaren 29an, Ameriketako Estatu Batuak 1958ko udaberritik aurrera sateliteak jaurtitzen saiatuko zela iragarri zuen. Iragarpen hau, aurrerago, [[Vanguar proiektua|Vanguar]] izeneko proiektuan bilakatu zen. [[Sobietar Batasunak]] bestalde, 1955.urteko uztailaren 31ean, 1957.urteko udazkenean satelite bat jaurtitzeko asmoa zuela adierazi zuen.
=== Lehenengo satelite artifizialak ===
Ez daukagu informazio zehatzik ordura arte sobietarrek eginiko lanei buruz, baina kontua da eurak aurreratu zirela lehenengo satelitea orbitan jartzen. Hain zuzen, lehenengo satelite artifiziala —'''Sputnik 1''' izenekoa— SESBk jaurti zuen 1957ko urriaren 4an, eta SESBren eta Estatu Batuen arteko espazioko lasterketaren abiapuntua da. Sputnik 2, 1957ko azaroaren 3an jaurtia, izaki bizi bat jarri zuen orbitan lehen aldiz: Laika txakurra. Estatu Batuek 1958ko urtarrilaren 31n jarri zuten orbitan lehen satelitea (Explorer 1), eta programa espaziala atzeratu egin zen.
{| class="wikitable"
|+Zenbait estatuk jaurtitako lehenengo satelite artifizialak
| |||