11.185
edits
(→Auziak) |
|||
* Greziarekin bat egitea: Zipreko greziarren helburu politiko nagusia Greziarekin bat egitea izan da, aurretik [[Kreta]]k, [[Joniako Uharteak|Joniako uharteek]] eta [[Dodekaneso]]k egin zuten bezala. ''Enosis'' izeneko mugimenduak jarraitzaile ugari izan ditu, dena den, turkiarren ezezko irmoak greziarren nahia apaldu du<ref name=Bibliografia112/>.
* Turkiarren segurtasuna: Otomandar Inperioak Zipretik alde egin zuenetik turkiarrak gutxiengo izan dira uhartean (%20 inguru) eta horren ondorioz euren bizimodua kolokan ikusi izan dute. Turkiarren beldur nagusia greko-zipretarrek agintea bereganatu eta euren eskubideak zapaltzea edota Zipretik kanpora bidaltzea izan da. Horregatik egin zuten, esate baterako, independentziaren aurka [[Zipre askatzeko borroka|Zipreren askapen borrokan]]. Turkiako Errepublikak, bestalde, ezkutuko laguntza eta babesa eman zien, harik eta 1974. urtean Zipre indarrez hartzea erabaki zuen arte.
* Botere banaketa: 1960. urtean independentzia lortu ostean, herrialde jaioberriaren agintea banatzen saiatu ziren bi komunitate nagusien artean. Akordioak [[Zipreko konstituzioa|konstituzioan]] azaldu ziren<ref name=Bibliografia113>{{en}} [https://www.embargoed.org/wp-content/uploads/2018/02/1959_London_and_Zurich_-Agreements.pdf "Züricheko eta Londreseko Akordioak"]. ''Embargoed''. 2021.08.17</ref><ref name=Bibliografia114>{{en}} [https://www.constituteproject.org/constitution/Cyprus_2013.pdf?lang=en "Zipreko Konstituzioa"]. ''Constitute Project''. 2021.08.17</ref>: bi hizkuntza ofizial, greko-zipretar presidentea eta turko-zipretar presidenteordea, zazpi-hiruko ratioa Ordezkarien Etxean eta gobernuan, beto eskubidea bi komunitateentzat... Dena den, adostasunak ez zuen luze
* Uhartearen banaketa: Zipreko turkiarren helburu politiko nagusia uhartea bi zatitan banatzea izan da, hau da, ''Taksim''a gauzatzea<ref name=Bibliografia116/>. Turkiarrek ez zuten greko-zipretar gehiengoaren mende egon nahi eta independentzia lortu zenean, turko-zipretarrez soilik osatutako lurralde propioa aldarrikatzen hasi ziren. Eskakizuna, hala ere, oso arazotsua zen, greziarrak eta turkiarrak elkarrekin bizi zirelako Zipren, nahastuta uharte osoan zehar.
[[Fitxategi:Un patrouille in bufferzone.jpg|325px|thumb|right|Nazio Batuen patruila bat Agia Marina greko-zipretar eliza ortodoxoaren inguruan (2009).]]
Bestetik, Turkiako Errepublikaren 1974ko esku-hartzearen eta okupazioaren ondoren sortu diren auziak<ref name=Bibliografia104/>:
|}
Erresuma Batuaren baseak kenduta, Zipreko Errepublika uharte osoaren ''de iure'' jabea da, hala ere, gaur egun ez du baliabiderik Zipre osoko errolda bateratua egiteko. Nazio Batuen Erakundearen 2021eko estimazioen arabera, 1,21 milioi herritar inguru bizi dira uhartean:
[[Fitxategi:Cyprus by Piri Reis.jpg|300px|right|thumb|Piri Reis nabigatzailearen XVI. mendeko mapa.]]
|
edits