Satelite artifizial: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Autoritate kontrola jartzea
Testua berrantolatzen eta osatzen ari naiz, poliki-poliki.
1. lerroa:
{{HezkuntzaPrograma|Fisika eta Kimika}}
[[Fitxategi:Sputnik asm.jpg|thumb|Sputnik-1, lehenengo satelite artifiziala (1957)]]
'''''Satelite artifiziala''''' gizakiak egindako objektu bat da, jaurtitzaile baten bidez espaziora bidalia izan dena eta grabitazio-indarrari esker Lurraren —edo beste planeta edota satelite natural baten— inguruan orbitatzen dabilena. Bestela esanda, satelite artifiziala da gizakiak nahita eta helburu jakin batez espazioan astro baten inguruko orbitan jarritako objektua. ''Satelite artifizial'' esaten zaio, [[satelite natural]]<nowiki/>etatik ([[Ilargia]], adibidez) bereizteko.
 
Jaurtigailuak sateliteari emandako abiadurari esker, etengabe iraun dezake [[atmosfera]]<nowiki/>z haragoko espazio hutsean orbitatzen. Satelitearen bizitza erabilgarria amaitu ostean, batzuk [[orbita]]<nowiki/>n geratzen dira [[hondakin espazial]] gisa, eta beste batzuk [[Atmosferan sartze|atmosferan berriro sartu]] eta desegin egiten dira; orbita altuera baxukoa denean soilik gerta daiteke bigarren aukera hori.[[Fitxategi:Nasa swift satellite.jpg|thumb|[[Swift (satelitea)|Swift]] satelite artifizial eta behatoki espaziala.
[[Fitxategi:Nasa swift satellite.jpg|thumb|[[Swift (satelitea)|Swift]] satelite artifiziala
|250x250px|ezkerrera]]Lehenengo satelite artifiziala '''[[Sputnik 1]]''' izenekoa izan zen,1957an [[SESB|Sobiet Errepublika Sozialisten Batasuna]]<nowiki/>k (SESB) bidalia. Ordutik gaur egun arte (2021), 11.500 bat satelite artifizial jarri dira orbitan.
|405x405px]]'''Satelite artifiziala''' makina bat da, [[Espazio anezka|espazio-anezka]] batetik bidalia, zeina espazioko gorputzen inguruan [[orbita]]n egoten baita. Satelite artifizialek [[satelite natural]]en, [[asteroide]]en eta [[Planeta|planeten]] inguruan orbitatzen dute. Haien bizi erabilgarria amaitu ostean, batzuk orbitan geratzen dira [[hondakin espazial]] gisa, eta beste batzuk [[Atmosferan sartze|atmosferan berriro sartu]] eta desegin egiten dira (orbita altuera baxukoa denean soilik gerta daiteke bigarren aukera hori).
 
Satelite artifizialek zeregin garrantzitsua dute arlo ekonomikoan (telekomunikazioak, kokapena, aurreikuspen meteorologiko), militarrean (gps eta geolokalizazioa) eta zientifikoan (behaketa astronomikoa, mikrograbitatea, Lurraren behaketa, ozeanografia, altimetria). Bereziki, ezinbesteko tresna bihurtu dira unibertso fisikoa ulertzeko, klima-aldaketaren modelizaziorako eta informazioaren gizartearen funtzionamendurako.
 
== Satelitearen aurrekari historikoak ==