Tarpan: berrikuspenen arteko aldeak

[[Fitxategi:Equus przewalskii-Diffloth 1923.jpg|thumb|330 px|ezkerrera|TarpanerenTarpanaren marrazki bat espeziea islatzen. Tarpan dans Zootechnie. Races chevalines, 1923. egilea, Paul Diffloth. Nabarmenak dira przewalski zaldiarekiko antzekotasunak antzinako tarpanaren marrazki honetan.]]

Egun dauzkagun datuekin ezinezkoa da zaldiak etxekotzen hasi baino lehen, [[Eurasia]]n zenbat basazaldi espezie, azpiespezie edo mota zeuden jakitea<ref>https://www.horsetalk.co.nz/2016/06/02/dont-call-me-tarpan/</ref>. Dena den, tarpanari dagokionez behintzat, bi mota nagusi izan omen zirela uste da <ref>http://www.equilove.ch/le_monde_equus_tarpan.htm</ref>. Haien artean, fenotipoan, desberdintasun txikiak zeuden. Mota ezberdinak baina azpiespezie berbera baitziren biak<ref>Bunzel-Drüke, Finck, Kämmer, Luick, Reisinger, Riecken, Riedl, Scharf & Zimball: "Wilde Weiden: Praxisleitfaden für Ganzjahresbeweidung in Naturschutz und Landschaftsentwicklung</ref>. Europan agertzen den [[Labar-arte]]a, nolabait, mota eta azpiespezie ugaritasun honen adierazlea izan daiteke.

Bere izenak adierazten duenez, [[oihan]]etan bizi zen, bereziki xaretutako edo soilgune handiak zituzten basoetan. Garai historikoetan Europako erdialdeko basoetan bizi omen zen, [[Herrialde Baltikoak|Herrialde Baltikoetan]], [[Polonia]]n, [[Alemania]]n, UkraniakoUkrainiako mendebaldean, [[Moldavia]]n eta [[Errumania]]n<ref>Alesandru Filipaşcu : Bêtes sauvages du temps de nos ancêtres (Sălbăticiuni din vremea strămoşilor noştri), éd. Ştiinţifică, Bucarest 1969, pp. 170-177.</ref>. Azken abereak Polonia eta [[Bielorrusia]]ren artean bizi omen ziren.

[[Espezie]] hau, gaur egungo etxeko zaldi arraza askoren arbasotzat jotzen da. Esate baterako, [[Iparralde]]ko zenbait [[pottoka]] zaleek [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] [[poni]]ari "[[Pirinioak|Pirineoko]] tarpana" izena ematen diote<ref>[https://web.archive.org/web/20081231194105/http://www.ansi.okstate.edu/breeds/horses/pyreneantarpan/index.htm "PirineokoPirinoetako Tarpana"ri buruzko informazioa. [[Bidarrai]]ko Pottokaren etxea ]</ref>, arrazaren "antzinatasuna" azpimarratzeko. Oro har, desagertutako tarpana [[Europa]]ko zaldi arraza zahar ezberdinen ezaugarriekin konparatzeko joera handia dago. Era horretan, arraza bakoitzaren zaletuek, beraien abereen arkaikotasuna nabarmendu nahi dute<ref>https://web.archive.org/web/20121006235626/http://grazers.wordpress.com/2010/11/12/dont-call-me-tarpan/</ref>.