Wikipedia

Grabitazio unibertsalaren legea: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Paragrafo bat genitu dut.
parragrafoak gehitzen
17. lerroa:
 
=== Newtonen aurreko lanak ===
Newtonen aurretik ere agertu ziren gorputzen arteko erakarpen-legeari buruzko zenbait ideia, baina ez zuten pentsatu indarra distantziaren funtzioan txikiagotzen zenik. Hala ere, [[Euklides]]<nowiki/>en garaietan bazekiten iturri batek igorritako argi-intentsitatea aldatu egiten zela distantziaren alderantzizko balioaren arabera. Erdi Aroan, [[Roger Bacon]]-en (1214-1294) aburuz, urruneko elkarrekintza guztiak izpi lerrozuzenetan hedatzen ziren, argia kasu. Haren bidetik, [[Johannes Kepler]]-ek (1571-1610) analogia horri heldu zion berriro.
 
Analogia optiko horretan, Eguzkitik datorren eta planeten gainean ziharduen ''virtus movens'' batek (“''bertute higiarazlea''”) lege berari jarraitu behar zion. Bere bigarren legetik Keplerrek ondorio oker hau atera zuen: Eguzkiak planetetan duen ''virtus movens''-a Eguzkiaren distantziarekiko alderantziz proportzionala da.
[[Tycho Brahe]]-k (1546-1601) planeten higidura aztertzeko eskatuta, Johannes Keplerrek planeten higidura deskribatzen zuten hiru lege proposatu zituen ''Astronomia nova'' (1609) izeneko lanean; gaur egun, ''[[Keplerren legeak]]'' deritze. Geroago, ''Harmonices Mundi'' (1619) liburuan, Keplerrek hau idatzi zuen: «''Eguzkitik indar bat baletor bezala gertatzen da dena''». Oinarri horien gainean, Keplerren hirugarren legetik aurrera, Isaac Newtonek grabitazioari buruzko teoria garatu zuen.[[Fitxategi:Tycho Brahe.JPG|thumb|252x252px|Tycho Brahe (1546-1601).]]Newtonek 1687an argitaratu zuen bere funtsezko lana, ''Philosophia naturalis principia mathematica'' (''Filosofia naturalaren printzipio matematikoak'') izenburupean. Bertan fisika berri baten oinarriak jarri zituen, Keplerren legeek iradokitako masen erakarpen unibertsalaren legetik abiatuta.▼
 
Haren bidetik, [[Johannes Kepler]]-ek (1571-1610) analogia horri heldu zion berriro.
 
[[Tycho Brahe]]-k (1546-1601) planeten higidura aztertzeko eskatuta, Johannes Keplerrek planeten higidura deskribatzen zuten hiru lege proposatu zituen ''Astronomia nova'' (1609) izeneko lanean; gaur egun, ''[[Keplerren legeak]]'' deritze. Geroago, ''Harmonices Mundi'' (1619) liburuan, Keplerrek hau idatzi zuen: «''Eguzkitik indar bat baletor bezala gertatzen da dena''».
 
▲[[TychoGeroago, Brahe]]Ismael Boulliau-k (15461605-16011691) planetenanalogia higiduraoptikoa aztertzekobultzatu eskatuta,zuen Johannesazkeneraino Keplerrek1645ean planeten higidura deskribatzen zuten hiru lege proposatu zituenargitaratutako ''Astronomia novaPhilolaïca'' (1609) izeneko lanean;. gaurBertan egunzioenez, ''[[Keplerrenerakarpen-legea legeak]]''distantziaren deritze.karratuarekiko Geroago,alderantziz ''Harmonicesproportzionala Mundi''zen. (1619)Baina liburuan,Boulliaurentzat Keplerrekerakarpena hauerradioaren idatziperperdikularra zuen:zen; «''EguzkitikNewtonentzat, indarordea, baterradioaren baletornorabidekoa.[[Fitxategi:Tycho bezalaBrahe.JPG|thumb|252x252px|Tycho gertatzenBrahe da dena''»(1546-1601). ]]Oinarri horien gainean, Keplerren hirugarren legetik aurrera, Isaac Newtonek grabitazioari buruzko teoria garatu zuen.[[Fitxategi:Tycho Brahe.JPG|thumb|252x252px|Tycho Brahe (1546-1601).]]Newtonek 1687an argitaratu zuen bere funtsezko lana, ''Philosophia naturalis principia mathematica'' (''Filosofia naturalaren printzipio matematikoak'') izenburupean. Bertan fisika berri baten oinarriak jarri zituen, Keplerren legeek iradokitako masen erakarpen unibertsalaren legetik abiatuta.
 
== Grabitazio-indarraren adierazpen matematikoa ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Grabitazio_unibertsalaren_legea"(e)tik eskuratuta