Oinetxe jauregi: berrikuspenen arteko aldeak

'''Oinetxe jauregiak''', "[[Nafarroako Erresuma|Nafarroako Erresumako]] leinu zaharrenen jatorrizko orubeak dira".<ref Jatorrizkoname=":0">{{erreferentzia|izena=Juan noble-orubeenJosé|abizena=Martinena jabeRuiz|urtea=2009|izenburua=Palacios izenCabo horide [[Frantzia|Frantzian]]Armería, chefuna d´armespeculiaridad izenarekinde ezagutzenNavarra|argitaletxea=Cátedra denarende antzekoaPatrimonio zen,y EuskalArte Herrian [[Araba]]Navarro, [[Gipuzkoa]]Universidad etade [[Bizkaia]]Navarra.|orrialdeak=47-75|hizkuntza=es|url=http://dadun.unav.edu/bitstream/10171/38477/1/02.%20J.J.%20Martinena.pdf|sartze-data=2021-10-09}}<nowiki/ref>n. ''[[LeinuEuskal Herriko beste eskualde batzuetan gerrak|ahaide nagusien]]''<ref>{{Cite web|izenburua=Cabo de Linaje|url=http://www.enciclopedianavarra.com/?page_id=6104|accessdate=6 de octubre de 2017|work=[[Gran Enciclopedia Navarra]]}}</ref><ref>{{Cite aldizkari|abizena={{versalita|Fernández de Larrea y Rojas}}|izenburua=Las fuerzas de los parientes mayores en Alava, Guipúzcoa y Vizcaya en la Baja Edad Media: reclutamiento y organización|url=https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=2550076|issn=1699-5376|pmid=|doi=|pages=163–188|accessdate=27 de octubre de 2020}}</ref> dorretxeak izan ohi zirenak, nahiz eta badirenbaden [[Araba|Araban]] oinetxe-jauregi izena duen etxerik ere. Termino erromantzea ''palacio cabo de armería'' da, [[Frantzia|Frantziako]] ''chef d´armes'' terminoaren parekide, non ''cabo'' buru den eta ''armería'' hitzak armarriari agiten dion erreferentzia. [[Aragoi|Aragoin]] jauntxoen [[Alodio|alodio-etxeak]] ziren parekideak.<ref>{{Cite web|izena=Luis|abizena=Valero de Bernabé|izenburua=Armorial del Reino de Aragón|url=https://www.academia.edu/24623775/Armorial_del_Reino_de_Arag%C3%B3n_Blasones_Gentilicios_Aragoneses|accessdate=8 de octubre de 2017|work=https://www.academia.edu//}}</ref> [[Nafarroa Garaia|Nafarroan]], leinu jatorriaren kalitatea (odol garbitasunak eta nobleziak garrantzizko klase elementuak ziren garaian) funtsean jauregi edo [[Jauregitxo|orubeari]] lotuta zegoen, [[Gaztela|Gaztelan]] ez bezala, baina, egia da, bereizketa hori «oinarri juridiko argi dokumentaturik gabea» zela, [[Juan José Martinena Ruiz]] historialariak dioenez.

[[Gaztelako Erresuma|Gaztelak]] [[Nafarroako Erresumaren konkista|Nafarroako Erresuma konkistatu]] ondoren instituzio honek iraun zuen [[Nafarroa Garaia|Nafarroa Garaian,]] eta izatez oinetxe-jauregien kopurua handituz joan zen mendeetan. Gaztelaren menpeko Gorteen nobleziaren besoaren parte izateko oinetxe jauregiekin lotura behar zen<ref name=":1" />.