Ehun zutabeen leizea: berrikuspenen arteko aldeak

'''Ehun zutabeen leizea''' ({{lang-es|Cuevas de los Cien Pilares}}) [[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]] ekialdeko [[Arnedo]] herrian dagoen leize multzoa da. Caminos del Arte Rupestre Prehistórico (CARP) elkartearen barnean dago eta interretazio zentru bat du aldamenean<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Historia de la ciudad de Arnedo|argitaletxea=Gobierno de La Rioja, Instituto de Estudios Riojanos|data=2014|url=https://www.worldcat.org/oclc/894659383|edizioa=1ª ed|isbn=978-84-9960-064-2|pmc=894659383|sartze-data=2021-09-26}}</ref>.

[[Cidacos]] haranean kokaturik dago, hareharriz eta buztiez osaturiko paisaian. Harri gogorrak ez direnez gizakiak hainbat zulo egin ditu babesteko edota erlijio-kultu helburuarekin<ref>{{Erreferentzia|izena=Diego|abizena=Esquide Eizaga|izenburua=Panorama rupestre en el valle medio del Cidacos|argitaletxea=Fundación Caja Rioja|data=2004|url=https://www.worldcat.org/oclc/433286365|isbn=84-89740-56-9|pmc=433286365|sartze-data=2021-09-26}}</ref>.

San Migel muinoaren barrenean aurkitzen da zulo sistema ikusgarriena, ''Ehun zutabeen leizea''. Erdi Aroan sortu zen, izan ere garai hartan muga eremua izanik segurtasun eza handia zen eta haraneko biztanleek babestumendialdean ahal izatekobabesteko eraiki eta erabili zuten<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Ayuntamiento de Arnedo - Cuevas de los Cien Pilares|url=https://www.arnedo.com/vienes/conoceras/cuevas_de_los_cien_pilares|aldizkaria=www.arnedo.com|sartze-data=2021-09-26}}</ref>. Elkar lotzen diren galeria eta gelek osatzen dute. Zutabeek eusten dituzte sabaiak eta leihoak eta ateak ere agertzen dira fatxadetan.

XI. mendean bazen monasterio bat Arnedon, Sancho Fortunionis Arnedoko jaunak [[Laturce]] mendiko San Prudencio monasterioaren esku utzi baitzuen testamenduan. San Migel muinoan ez da bestelako eraikuntza aztarnarik aurkitu eta pentsatzen da leize hauek osatzen zutela aipaturiko monasterioa<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=La Cueva de los Cien Pilares: la máquina del tiempo de Arnedo|hizkuntza=es|data=2017-10-07|url=https://www.rioja2.com/n-113948-2-la-cueva-de-los-cien-pilares-la-maquina-del-tiempo-de-arnedo/|aldizkaria=Rioja2.com|sartze-data=2021-09-26}}</ref>.

XX. mende erdialdera Arnedon baziren oraindik 200 leize-bizileku hainbat auzotan antolatuak, baina herriak garapen ekonomikoa izatearekin batera leize horiek bertan behera utzi ziren. Leize-etxe atseginak ziren, urte osoan 15ºC tenperatura konstante mantentzen zutenak<ref name=":0" />. Korridore bat zuten ardatz eta alboetan sukaldea, gelak eta kotrta zeuden. Urtero kareztatzen ziren, garbitu, argitu eta segurtasuna emateko.

2014 eta 2016 artean leizeen berrikuntza egin zen eta interpretazio zentru bat eraiki zen. Zentru honetan leize baten erreplika ikus daiteke, etabai era jarduera ekonomiko desberdinetarako eraikitako egiturak ere; upategia, ukuilua, nekazaltresnen biltegia... Horrela leizeek historian zehar izan duten erabileraren historia egiten da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cueva de los Cien Pilares - Lugar de interés|hizkuntza=es|url=https://lariojaturismo.com/lugar-de-interes/cueva-de-los-cien-pilares/498628f3-ab52-42e7-8f4c-8a246d4b9e73|aldizkaria=La Rioja Turismo@es{{!}}{{!}}{{!}}|sartze-data=2021-09-26}}</ref>.