Mekanika klasikoaren historia: berrikuspenen arteko aldeak

Mendeetan zehar, Mekanikaren arloa asko zabaldu zen, terminoa argitzeko adjektibo osagarria gehitu zitzaizkion: [[Mekanika newtondar|mekanika newtondarra]], mekanika analitikoa, [[Lagrangeren mekanika|mekanika lagrangearra]], mekanika hamiltondarra, mekanika klasikoa, [[Erlatibitatearen teoria|mekanika erlatibista]]. Mekanikaren garapen horihoriek Naturako higiduren behaketan gizakiengan sorturiko galderei erantzunak bilatzetik etorri dira: filosofoek, astronomoek, matematikariek... eginiko galderetatik. Betidanik, Natura miresten zuten gizakiek atsegin hartu dute zeru izartsuari edo itsasoko olatuei begiratzean, edo hegaztien hegaldia ikustean, edo ilunsentia mirestean, edo Naturaren beste hainbat gertaera behatzean. Edertasunez liluraturik, eta jakinahiaren eraginez, oso antzinatik hasita, gizakiek hainbat galdera planteatu dituzte, fenomeno naturalak zergatik eta nola gertatzen diren ulertu ahal izateko.

{{esaera2|Zientzialariak ez du aztertzen Natura baliagarria delako; bertan atsegina hartzen duelako aztertzen du, eta atsegina hartzen du, benetan ederra delako. Natura ederra ez balitz, ez luke mereziko ezagutzea.|[[Henri Poincaré]] (1854-1912)}}

Jatorriz, aspalditik erabilitako '''''Μηχανικά''''' (“Mekanika”)  hitza ezaguna zen arren, fisikan erabiltzen den ''mekanika'' terminoa ez zen gaur egungo esanahiaz erabiltzen, harik eta Galileoren teoriak plazaratu ziren arte; eta terminoa XIX. mendean finkatu zen fisikarien artean.  

* [[Aristoteles]]<nowiki/>en (K.a. 384-322) lanetan jadanik ageri da ''Μηχανικά (Mékanika)'' terminoa.  Horrekin erlazionaturik, haren lanetan "''mekaniko''" adjektiboak adierazten du naturarenNaturaren aurka zerbait egiteko zailtasunak eta oztopoak ditugunean gure laguntzara datorren teknikateknikari (mzialotuta akinakdagoela, alegia),makinak terminoaegiteko goragoartearekin, aipaturiko bigarren adieraz erabilizalegia.

* Geroago, [[Arkimedes]] (K.a. 287-212) Arkimedes makinen garapen praktikoazpraktikoaren arloan abiatu zen, bereziki ''palankaren legea'' eta [[Arkimedesen torlojua]] asmatuz.

* [[Vitruvio]]-k (K.a. 80/70 inguru-15) Vitruviokmekanika terminoa erabiltzen du ''De architectura'' lanaren hirugarren zatia izendatzeko, eta bera izan zen ''machinatio'' kontzeptua (zientifikoa edo teknikoa) izendatzeko erabiltzen denzuen autore ezagun bakarra. Dena den, beraren helburua zen, soil-soilik, makina haiek ezagutaraztea eta haienhaiek sortzen zituzten efektuak aipatzea, bestalekobesteleko azalpen teorikorik eman gabe.

* Hiru mende geroago, [[Pappus Alexandriakoa]]<nowiki/>ren arabera (K.o. 290-350) arabera "''teknika mekanikoa''" da munduko elementuak osatzen dituen materiari buruzko ikerketa fisikoan aplikatzen den lehena.

* Nolanahi ere, fisikako ''mekanika'' terminoaren esanahi modernoa ez zen planteatu [[Galileo Galilei|Galileo]]-ren lana iritsi arte, ''Elkarrizketak'' (1632) eta ''Diskurtsoak'' (1638) liburuetan bereziki. Ordutik aurrera, fisikako ''Mekanika'' arte mekanikoetatik aparte landukolandu dazen, hau da, makinak eraikitzeko tekniketatik bereizita.

Antzinako Grezian, ''Mekanika'' izena sortu aurretik, mota filosofiko edo erlijiosoko hausnarketak egiten ziren astroen higidurak azaltzeko asmoz. Zeruko objektuen higiduren erregulartasunak harritu egiten zituen [[Zerrenda:Astronomo ospetsuak|astronomoak]], eta, besterik ezean, haiek jainkoen edo makina erraldoien eraginpeko ondorio modura imajinatzen zituzten.

Garai hartan, ageriko errealitatearen azalpenerako, ''jainkoen [[mitologia]]'' eta ''[[metafisika]]'' sortu ziren, imajinaziozko errelato eta legendak osatuz. Baina, aldi berean, greziarrek [[matematika]] eta [[filosofia]] ere landu zituzten. Eta matematikaren barnean, "matematika purua" —''[[aritmetika]]'' eta ''[[geometria]]''— lantzeaz gain, "matematika aplikatua" ere hartu zuten kontuan: ''[[astronomia]]'', ''[[estatika]]'', ''[[optika]]''…

Aristotelesen higiduraren teoriak argitu gabeko zailtasun asko zeuzkan barnean, eta [[estagirita]] bera ere oso kontzientea zen oztopo haietaz. Teoriaren arabera, gorputza soilik higitzen zen soilik indar bat jasaten ari zen bitartean. Baina, gauzak horrela balira, nola uler zitekeen [[Arkularitza|arku]] batez jaurtitako [[gezi]]<nowiki/>aren higidurak luze irautea arkulariak jaurti ondoren? Zailtasun horiek gorabehera, benetan sinesgarriagoa izan zitekeen teoria alternatiborik ezean, Aristotelesen ideiak erabili ziren higiduraren izaera ulertzeko, gutxienez bigarren milurtekoaren hasierara arte, benetan sinesgarriagoa izan zitekeen teoria alternatiborik ezeangutxienez.

[[Arkimedes]]-ek (K.a. 287-212) zientzia mekanikoa —makinak egiteko "artea"— sortu zuen;. harkBerak egindako ekarpenak ezinbestekoakbaliagarriak dira gaur egun ere. Batez ere gorputzen orekari buruzko gogoetetatik abiatuta, hainbat mende geroago Galileo-k proposatuko zituen mekanika modernoaren oinarriak ezarri zituen. Ez zen oraindik higiduraren teoria bat, baizik eta mekanika ''estatikoa'', hau da, gorputzak elkarrekin orekan geldi dauden baldintzak ulertzeko zientzia. Halere, aurrerapen handiak ekarri zituen mekanika kontzeptuaren bigarren esanahiaren arloan, alegia, makinak eraikitzeko artean.

Arkimedesekin batera, aipagarria da [[Heron Alexandriakoa]]-k ([[Circa|c.]] 10-70) eginiko lana. Besteak beste, Arkimedesen ''palankaren printzipioa'' orokortu zuen, eta gainera, [[hidraulika]]<nowiki/>ren deskribapena egin zuen. Eta higiduraren azterketa eta eraileraerabilera praktikoari dagokionez, lehen [[lurrun-makina]] asmatu zuen, [[eolipila|''eolipila'']] edo ''Heronen iturria'' izenaz ezagutu izan dena.

Aurreko ataletan aipaturiko lorpenak kontuan izanik, XIX. mendearen azken laurdenean fisikariek uste zuten jadanik osaturik zegoela mekanika klasikoaren egitura osoa, eta eraikin tinko eta hautsezina zela, betiko horrela iraungo zuena. Baina XX. mendearen hasieran, bi iraultza gertatu ziren mekanikaren arloan: batetik, [[Erlatibitatearen teoria|'''''mekanika erlatibista''''']] mendearen hasieran —bereziki [[Albert Einstein]]<nowiki/>en 1905eko lanetatik abiatuta—, eta bestetik, '''''[[Mekanika kuantiko|mekanika kuantikoa]]''''' ―besteak beste, [[Erwin Schrödinger|Erwin Schroedinger]], [[Werner Heisenberg]] eta beste askoren bultzadaz, 1920 hamarkadaren erditik aurrera—.