16:20, 16 iraila 2021ko berrikusketa aldatu Jr.etxebarria (eztabaida \| ekarpenak) 1.165 edits Testua berrantolatzen eta osatzen ari naiz, poliki-poliki. Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		17:15, 16 iraila 2021ko berrikusketa aldatu desegin Jr.etxebarria (eztabaida \| ekarpenak) 1.165 edits Testua berrantolatzen eta osatzen ari naiz, poliki-poliki. Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
73. lerroa: == Mekanika modernoaren sorrera: Galileo == Galileoren meritu orokorra (1564-1642) da ikuskera zientifikoaren argitasunera eraman izana inertzia kontzeptua, zehazki argituz higiduraren iraupen inertziala eta gorputzen erorketa askearen izaera erakustea, esperimentuen bidez erakutsi ere. Hori guztia nahikoa zen, hain zuzen ere, gorputz isolatuaren benetako ''mekanika zientifikoa''ren lehen oinarriak ezartzeko, eta, horrekin batera, unibertsoari buruzko lehen begirada zientifikoa sortzeko, zientzia fisiko modernoa abiatuz. [[Pizkundea]]ren bukaera aldean fisikaren historiako pertsonaia gorenetako bat jaio zen, [[Galileo Galilei]] (1564-1642) astronomo eta fisikari [[italia]]rra, ''[[dinamika]]'' izeneko zientziaren sortzailetzat jo dezakeguna. Galileok mota askotako gaiak aztertu zituen, lan-metodo modura esperimentazioa hartuz eta fenomeno zientifikoen formulazio matematikoa lortzeko ardura berezia izanik ("''Natura lengoaia matematikoan idatzita dago''" esa zuen Galileok). Oso aipagarriak dira erorketa askeari buruz, penduluaren higiduraz eta proiektilen higiduraz egin zituen azterketak. Azken problema hau inertzi printzipioan, higiduren konbinazioan eta indarren efektuen independentzian oinarriturik ebatzi zuen. Aristotelesek zioenaren aurka (indarrik eragin gabe gorputzak gelditu egiten direla uste zuen hark) Galileok argi azaldu zuen ezen, behin gorputza higitzen jarriz gero, higitzen iraungo zuela geldierazi ezean. Giovanni Battista Benedetti-ren (1530-1590) lanetan inspiratuta, Galileok, gorputz astunen erorketa askea behatu eta aztertu zuen, eta higidura horren izaera uniformeki azeleratua pentsatu zuen. Gainera, plano inklinatuaren estatika eta gainean jarritako gorputz astun baten orekaren legeak erakutsi zituen. Galileok ezin izan zuen identifikatu grabitatearen indarraren izaera; [[Newton]]ek egin zuen lan hori. Galileok idatzitako ''Mundua azaltzeko bi sistema maximoei buruzko elkarrizketa'' (1632) izeneko liburua honako elkarrizketa irakur dezakegu:▼ Hortik aurrera, plano inklinatuan biraka ari den bola baten beheranzko higidura aztertuz, bi ezagutza horiek konbinatzeko gai izan zen, eta, horrela, higidura hori ere uniformeki azeleratua izango dela frogatu ahal izan zuen, nahiz eta horren azelerazio konstantea txikiagoa izan erorketa askearen kasukoa baino. Mantsoago gertatzen ziren higidurak errazago eta hobeki azter zitezkeen esperimentazioan. ▲Halere, Galileok ezin izan zuen identifikatu ~~grabitatearen~~ grabitate-indarraren izaera; [[Newton]]ek egin zuen lan hori. Galileok idatzitako ''Mundua azaltzeko bi sistema maximoei buruzko elkarrizketa'' (1632) izeneko liburua honako elkarrizketa irakur dezakegu: {{aipu\|Sinplizio: Ondo dakigunez, Lurraren parte guztien beheranzko higiduraren kausa grabitatea da. Salviati: Oker zabiltza Sinplizio. Esan behar zenukeena honakoa hau da: "ezEz dago inor ez dakienik, kausa horri grabitatea deritzonik." Baina ez naiz galdetzen ari izenaz, gauza horren izanaz edo ~~esentzia~~esentziaz baizik. Erabiliaren erabiliaz ezaguna egin den gauza horren izenaz gain, ez dugu ezer ulertzen gauza horri buruz, ezta harria erorazten duen ~~birtuteaz~~bertuteaz, ezta jaurtikiriko harriari gorantz bultzatzen dion indarraz, ezta Ilargia bere orbitan higiarazten duenaz ere.}} == Newtonen mekanika arrazionala ==

Mekanika klasikoaren historia: berrikuspenen arteko aldeak