Jose Maria Arizmendiarrieta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua osatuz
Etiketak: Ikusizko edizioa Disambiguation links
Artikulua osatzen
1. lerroa:
{{biografia infotaula automatikoa}}
 
'''Jose Maria Arizmendiarrieta Madariaga''' ([[Markina-Xemein]], [[Bizkaia]], 1915eko apirilaren 22a- [[Arrasate]], [[Gipuzkoa]], 1976ko azaroaren 29a) euskal apaiz katolikoa izan zen, eta [[Mondragon Korporazioa|Mondragon Korporazio]]<nowiki/>ko [[enpresa]] [[Kooperatiba|kooperatibo]]<nowiki/>en [[Ideologia|ideologo]]<nowiki/>a zein sustatzailea.<ref name=":5">{{erreferentzia|abizena=Ormaetxea, Jose Maria|urtea=1991|izenburua=La experiencia cooperativa de Mondragon|argitaletxea=Azatza, ed|orrialdea=89--184|ISBN=978-84-604-0011-0|hizkuntza=Es}}</ref> Hasieran [[Euskal Herria]]<nowiki/>n kokatuak zeuden, eta gaur egun mundu osora hedatu dira. [[Gizarte ekonomia]]<nowiki/>ko bigarren enpresa taldea da estatuan. Guztira 98 kooperatibak, 8 [[Fundazio (erakundea)|fundazio]]<nowiki/>k, [[Mutualitate|mutua]] batek, 10 estaldura-erakundek eta nazioarteko 7 delegaziok osatzen dute, lau arlotan banatuta: [[Finantzak|finantza]]<nowiki/>k, [[industria]], [[Banaketa prozesu|banaketa]] eta [[ezagutza]].<ref name=":2">{{erreferentzia|izenburua=2020. urteko Txostena|argitaletxea=https://www.mondragon-corporation.com/urtekotxostena/dist/docs/eus/urteko-txostena-2020.pdf.}}</ref>
 
Arizmendiarrieta [[apaiz]]<nowiki/>gai zen [[Gasteiz]]<nowiki/>en [[Espainiako Gerra Zibila]] hasi zenean, eta ondorioz [[Eusko Jaurlaritza]]<nowiki/>k mobilizatu egin zuen. [[Euskara]] zekienez, ''[[Eguna (egunkaria)|Eguna]]'' egunkari berrian idaztera bidali zuten. Bertan, tropa [[Frankismo|frankista]]<nowiki/>k [[Bilbo]]<nowiki/>n sartu arte aritu zen. Hauek, [[atxilotu]] ondoren berriro mobilizatu zuten, [[Burgos]]<nowiki/>ko artilleriaren erregimentura bidaliz gerra amaitu bitartean.<ref name=":8" /> Ikasketak amaitu ondoren eta apaiz bilakatu ondoren, 1941ean parrokiako laguntzailekide bezala [[Debagoiena|Deba Goiena]] Haran gipuzkoarreko [[Arrasate]] herri industrialera bidali zuten, eta han jarraitu zuela hil arte. Apaiz [[Pragmatismo|pragmatiko]] eta langilea, [[justizia sozial]]<nowiki/>aren eta giza [[duintasun]]<nowiki/>aren zentzu handia zuena, erakunde eta enpresa ugari sustatu zituen langileen eta komunitatearen onerako<ref name=":9">{{erreferentzia|abizena=MacLeod, Greg|urtea=1998|izenburua=From Mondragon to America: Experiments in Community Economic Development|argitaletxea=Canada: Cape Breton University|orrialdea=116|ISBN=978-0920336533|hizkuntza=En}}</ref>, “''Arrasateko esperientzia kooperatiboa''” deitu zuen arlo horretan. Urtero milaka lagun joaten dira Arrasatera, [[Enplegu|enplegua]] sortu eta mantentzeko Arizmendiarrietak auto-kudeatutako kooperatiben [[Eredu (argipena)|eredu]]<nowiki/>a aztertzera.<ref name=":4" />
175. lerroa:
 
Arizmendiarrita 1941ean gerraondoko Arrasate deprimitura iritsi zenean, enpresa handiena “Unión Zerrajera S.A.” zen, 1869an fundatutako “Vergarajauregui, Resusta y Cia” eta 1901eko “La Cerrajera Guipuzcoana” enpresen bategitetik, 1906an sortua. 850 langile zituen Arrasateko eta [[Bergara]]<nowiki/>ko [[galdaketa]] eta [[mekanizazio]] lantegietan, [[Burtsa (merkatua)|burtsan]] kotizatzen zuen, eta beste [[sarraila]] enpresa txiki batzuen motorra zen. 1948. urtearen erdialdera 2.000 langile izatera iritsi zen.<ref name=":12" /><ref name=":14" /> Bestalde, Arrasateko bigarren enpresa garrantzitsuena “Cerrajera Moderna ELMA, S.A.” zen, 300 langile baino gehiagorekin.<ref>{{erreferentzia|abizena=González García, José María|urtea=2007|izenburua=Unión Cerrajera|argitaletxea=Auñamendi. Eusko Ikaskuntza. https://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/union-cerrajera/ar-141010/|ISBN=ISSN 2444-5487|hizkuntza=Es}}</ref>[[Fitxategi:Union Cerrajera tailerra.jpg|thumb|Union Zerrajera-ko tailerra.]]
Deba Garaia Haraneko herri guztietan enpresa industrial txiki asko zeuden, eta horietako bi tamaina ertainekoak ziren. Bergaran “La Algodonera San Antonio, S.A.” zegoen, 1846an sortua, 500 langile izatera iritsi zen, [[Ehun (materiala)|ehun]]<nowiki/>en eskala handiko ekoizpenean arituz. Eta Oñatin 1864an sortutako “Hijos de Juan de Garay, S.A.”, 400 langile zituena [[altzairu]] [[Soldadura|soldatu]]<nowiki/>zko tutuak ekoizteko.<ref>{{erreferentzia|abizena=Azpiazu, Jose Antonio|urtea=2017|izenburua=Los Garay. Una saga industrial en Oñati durante 150 años|argitaletxea=Fundación Aranzabal|orrialdea=68|ISBN=978-84-09-01938-0|hizkuntza=Es}}</ref>
 
==== Ideologikoak ====
191. lerroa:
 
=== Hurbiltasun pertsonala ===
Arizmendiarretak bere ideiak gauzatzeko jende asko inplikatuz egiten zuen lan: politikariak, enpresaburuak, irakasleak, ikasleak, langileak eta gazteak. Beti [[enpatia]]<nowiki/>z eta denekiko [[begirune]]<nowiki/>z. Bere eguneroko lanean uko egiten zien besteen lausenguei edo sumisioari, eta urrun kokatzen zuen bere burua boterearen xarmarengandik.<ref name=":8" />
[[Fitxategi:Irakasle eta ikasleekin.jpg|thumb|Arizmendiarrieta, Eskola Profesionaleko irakasle eta ikasleekin.]]