Zipreko gatazka: berrikuspenen arteko aldeak

Zipretarrek itxaropenez eman zioten ongietorria britainiarren nagusitasunari, izan ere, otomandarren mendeetako utzikeria amaituko zela eta uhartearen modernizazioan aurrerapausoak emango zirela uste zuten. [[Greko-zipretar|Zipreko greziarrei]], gainera, britainiarrek askapen nazionala lortzen lagunduko zietela iruditzen zitzaien. 1878ko uztailaren 22an, [[Garnet Joseph Wolseley|Garnet Wolseley]] goi-komisarioa uhartera iritsi zenean, Kitiongo Kyprianos gotzainak hurrengo agurra egin zion [[Larnaka]]n: ''"Guk (Zipreko greziarrek) gobernu-aldaketa onartu dugu, Britainia Handiak, [[Joniako Uharteak|Joniako uharteekin]] egin duen bezala, Zipre ama [[Grezia]]rekin elkartzen lagunduko digula uste dugulako"''<ref>{{en}} 1878ko abuztuaren 7ko ''The Times'' egunkarian jasoa.</ref>. Britainia Handiko agintariek 1881ean egin zuten lehen erroldaren arabera, uhartean guztira 186.173 herritar bizi ziren; horietatik 137.631 (%73,9) [[greziar]]rak ziren, 45.438 (%24,4) [[turkiar]]rak eta gainontzeko 3.084ak (%1,7) beste komunitate batzuetako kideak (batik bat, [[maronita]]k, [[Katolizismo|latino]]ak eta [[armeniar]]rak)<ref name=Bibliografia118/>.

Botere banaketa horrek [[Lehen Mundu Gerra]]ra arte iraun zuen, otomandarrak [[Erdialdeko Inperioak|Erdialdeko Inperioei]] batu zitzaizkien arte. Lerrokatze horren ondorioz, Otomandar Inperioa Britainia Handiaren etsai bihurtu zen eta horrek uhartearen anexioa guztiz gauzatzea ekarri zuen. 1914ko azaroaren 5ean britainiarrek administrazio militar bat ezarri zuten eta Ziprek Otomandar Inperioaren parte izateari utzi zion ia 350 urteren ostean<ref name=Bibliografia121>{{en}} Hughes-Wilson, John. [https://johnhugheswilson.co.uk/2018/11/18/cyprus-in-world-war-i/ "Cyprus in World War I"]. 2021.09.06</ref>.

Lehen Mundu Gerraren baitan uhartea ez zen gudu-zelai izan, baina protagonismo nabarmena izan zuen<ref name=Bibliografia121/>. 1915. urtean britainiarrek Zipreren jabetza eskaini zioten [[Greziako Erresuma]]ri gerran beraien alde sartzearen truke. Ez zen lehen aldia izan eskaintza hori egiten zena, 1912an ere egin baitzen [[Argostoli]] portuaren truke, baina oraingo horretan [[Ideia Handia]] gauzatzeko aukera ezin hobea zen greziarrentzat eta [[Eleuterios Venizelos]] Lehen Ministroa eskaintza onartzearen alde zegoen arren, [[Konstantino I.a Greziakoa|Konstantino I.a]]k muzin egitea erabaki zuen<ref>{{en}} [https://iht-retrospective.blogs.nytimes.com/2015/10/22/1915-greece-declines-cyprus-offer/ "1915: Greece Declines Cyprus Offer"]. ''International Herald Tribune'' (1915.10.23). 2021.09.03</ref>. Erregeak ez zuen [[Bulgariako Erresuma]]ren kontra borroka egin nahi. Hala eta guztiz ere, azkenean Grezia 1917ko udan sartuko zen bete-betean Lehen Mundu Gerran<ref>Abbott, G. F. (2008). ''Greece and the Allies 1914–1922''. Londres: Methuen & co. ltd. [[ISBN]] [[Berezi:BookSources/978-0554394626|978-0554394626]]</ref>.

XX. mendearen hasiera horietan Greziaren eta Turkiaren arteko borroketatik aparte gelditu zen Zipre<ref name=Bibliografia121/>. Britainiar Inperioaren lurraldea izanik, [[Greko-turkiar gerra (1919–1922)|greko-turkiar gerra]]k eta [[Greziaren eta Turkiaren arteko biztanle trukea|biztanle trukeak]] ez zuten eraginik izan uhartean<ref>{{en}} Filippidou, A. (2020). [https://www.cambridge.org/core/journals/nationalities-papers/article/abs/impact-of-forced-topdown-nation-building-on-conflict-resolution-lessons-from-the-1923-compulsory-population-exchange-between-greece-and-turkey/B629C869F3C6C0730EC183E22B955C5E "The Impact of Forced Top-Down Nation Building on Conflict Resolution: Lessons from the 1923 Compulsory Population Exchange between Greece and Turkey"]. ''Nationalities Papers'', 48. zbk., 144–157. or.</ref><ref>{{en}} Kostis, Kostas (2018). ''History's Spoiled Children The Story of Modern Greece'' (Jacob Moe itzultzailearen lana). Oxford: ''Oxford University Press''. [[ISBN]] [[Berezi:BookSources/978-0190846411|978-0190846411]]</ref>. Hala ere, Ideia Handiak eta ''[[Enosis]]''ak jarraitzaileak erakartzen zituzten Zipreko greziarren artean<ref name=Bibliografia106/>. 1925. urtean, azkenik, Britainia Handiak Zipre [[Itsasoaz haraindiko britainiar lurralde|Koroaren kolonia]] izendatu zuen eta konstituzio antidemokratiko bat ezarri zuen bertan<ref>{{en}} [https://www.britishempire.co.uk/maproom/cyprus.htm "Cyprus Colony"]. ''The British Empire''. 2021.09.06</ref>