Wikipedia

Potentzia: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Testua berrantolatzen eta osatzen hasi naiz, poliki-poliki.
Testuaren orrazketa batzuk egin ditut.
4. lerroa:
{{Magnitude infotaula}}
{{Mekanika klasikoa|expanded=Oinarriak}}
Fisikaren arloan, '''''potentzia''''' (sinboloa, <math>P</math>) izeneko ''[[Magnitude fisiko|magnitude fisikoa]]'' honelaxe definitzen da: «''sistema fisiko batek beste'' ''sistema fisiko batean eginiko lanaren eta horretarako behar izandako denboraren arteko zatidura.''»
 
Bestela esanda, sistema baten potentzia da beste sistema batean ''[[denbora]]''-unitatean eginiko ''[[Lan (fisika)|lana]]'' da. Sistema batek transmitituriko potentzia kalkulatzeko, sistema horrek beste sistema batean egindako lanaren eta prozesu horretan pasaturiko denboraren arteko zatiketa egin behar da. Zer esanik ez, "''lan''" terminoa fisikako kontzeptu modura hartu behar da definizio horretan.
 
Potentzia magnitude fisiko [[Eskalar|''eskalarra'']] da, sistema batetik beste batera ''[[energia]]'' transmititzeko bizkortasunari dagokiona. Hain zuzen, potentzia ematen duten bi sistema desberdinen kasuan, potentzia handiena duenak denbora laburragoa beharko du lan kantitate berbera emateko.
 
Oro har, sistema fisiko batek transmititzen duen potentzia aldatu egin daiteke denboran zehar; horregatik, denboraren funtzio modura adierazten da: <math>P(t)</math>. Gauzak horrela, sistema batek <math>t</math> denbora-tartean transmitituriko potentziak beste sistema bati hornitutako lana potentziaren ''[[integral]]'' denborala kalkullatuzkalkulatuz lortzen da:
 
[[Nazioarteko Unitate Sistema|<math display="block">W = \int_0^t P(t) \text {d}t.</math>Nazioarteko SI unitate-sisteman]], potentzia-unitateari [[watt]] deritzo euskaraz eta <math>\text {W}</math> sinboloaz adierazten da. Izen hori [[James Watt]] (1736-1819) ingeniariaren omenez eman zitzaion, [[lurrun-makina]]<nowiki/>n hobekuntza nabariak egin zituelako. Dena den, watt unitatea joule segundoko (<math>\text {J/s}</math>) unitatearen baliokidea da: <math>\text {1 W = 1 J/s}.</math>▼
 
▲[[Nazioarteko Unitate Sistema|<math display="block">W = \int_0^t P(t) \text {d}t.</math>Nazioarteko SI unitate-sisteman]], potentzia-unitateari [[watt]] deritzo euskaraz eta <math>\text {W}</math> sinboloaz adierazten da. Izen hori [[James Watt]] (1736-1819) ingeniariaren omenez eman zitzaion, [[lurrun-makina]]<nowiki/>n hobekuntza nabariak egin zituelako. DenaUnitate denhorren dimentsioak hauexek dira oinarrizko unitateen funtzioan: <math>\text {1 kg·m}^2 \text {·s}^{-3}</math>. Bestalde, watt unitatea ''joule segundoko'' (<math>\text {J/s}</math>) unitatearen baliokidea da: <math>\text {1 W = 1 J/s}.</math><nowiki/>
 
== Definizioa eta oinarrizko kontzeptuak ==
Mekanikaren[[Mekanika]]<nowiki/>ren arloan, gorputz puntual batean <math>{\Delta t}</math> denbora-tartean egindako lana <math>{\Delta W}</math> bada, denbora-tarte horretan gorputzean transmitituriko '''''batez besteko potentzia''''' honelaxe definitzen da:
 
<math display="block">\bar{P}\equiv\langle{P}\rangle=\frac{\Delta W}{\Delta t}.</math>
 
BalioAdierazpen horretatik abiatuz, honelaxe definitzen da edozein <math>t</math> aldiuneri dagokion '''''aldiuneko potentzia:''''' definitzen da era honetan: aldiuneko potentzia '''<math>{\Delta t}</math>''' denbora-tartea zerorantz jptzeanjotzean batez besteko potentziak duen balio limitea, da; alegia, batez besteko potenziarenpotentziaren denborarekiko deribatua <math>t</math> aldiunean:
 
<math display="block">P(t)= \lim_{\Delta t \to 0}\frac{\Delta W}{\Delta t}= {\operatorname{d}\!W\over\operatorname{d}\!t}</math>
 
Gorputz puntualaren kasuan, potentzia transmititzen duen indarra <math>\boldsymbol F</math> dela eta indar horrek <math>\text {d}t</math> denbora-tartean desplazamendua<math>\text {d} \boldsymbol r</math> desplazamenduan eragiten egitenari dela kontsideraturik, indar horrek egindako lana <math>\operatorname{d}\!W=\boldsymbol{F}\cdot\operatorname{d}\!\boldsymbol{r}</math> izango denezdela kontuan izanik, honako hau izango da aldiuneko potentziaren balioa:
 
<math display="block">P=\boldsymbol{F}\cdot{\operatorname{d}\!\boldsymbol{r}\over\operatorname{d}\!t}=
\boldsymbol{F}\cdot \boldsymbol{v}.</math>
 
Alegia, aldiuneko potentziaren balioa indarraren eta abiaduraren arteko [[Biderkadura eskalar|biderkadura eskalarra]] da.
 
== Potentzia-motak ==
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Potentzia"(e)tik eskuratuta