19:37, 28 apirila 2021ko berrikusketa aldatu Lainobeltz (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 269.751 edits t 85.84.203.73 wikilariaren aldaketak ezabatuz, Lainobeltz wikilariaren azken bertsiora itzularazi da. Etiketa: lehengoratzea ← Aurreko ezberdintasuna		11:56, 4 abuztua 2021ko berrikusketa aldatu desegin Koldo Biguri (eztabaida \| ekarpenak) Administratzaileak 9.643 edits No edit summary Hurrengo ezberdintasuna →
1. lerroa: {{PAGEBANNER:Banner cell biology.png\|origin=0,0}} [[Fitxategi:Plagiomnium affine laminazellen.jpeg\|thumb\|~~300px~~500px\|<center>Landare-zelula batzuk.]] '''Zelula''', {{txp\|Biologia\|biologian}}, izaki bizidun guztien oinarrizko osagaia da (bizirik dagoen unitaterik txikiena da), zelulaz osatuta gaude izaki bizidun guztiok. Eraikuntza-blokeen antzeko zerbait direla esan genezake. Zelula gehienen neurria 10 mikrometrokoa da (milimetro-milaren), eta 1 nanogramoko (gramo-bilioiren) masa dute; hala ere, zelula askoz handiagoak ere badaude. {{txp\|Izaki bizidun}} batzuk zelula bakarrez osatuta daude, eta beste batzuek milioika zelula dituzte. Horregatik, izaki bizidunak horren arabera banatzen dira, daukaten zelula-kopuruaren arabera: '''Organismo zelulabakar edo unizelularra''': zelula bakarrez osatuta daude; adibidez, {{txp\|Bakterio\|bakterioak}}, {{txp\|ameba\|amebak}} eta legamiak. '''Organismo zelulaniztun edo plurizelularra''': zelula ugariz osatuta daude; honelakoak dira landareak eta animaliak, baita gizakia; gizakiok, adibidez, ehun bilioi zelula ditugu. 10 ⟶ 11 lerroa: ==Nola daude osatuta zelulak?== Animalien zelula guztiek hiru zati nagusi dituzte: '''Mintza''': ~~Paretaren~~zelula inguratzen duen azal edo paretaren antzeko zerbait da; ~~paret~~azal hori {{txp\|Mintz plasmatiko\|mintz plasmatikoa}} deitzen da eta fin-fina da; mintz edo paret fin hori zelularen osagaiak barruan mantentzeko da. '''Nukleoa''': ~~Izaki~~izaki bizidunaren material genetikoa duen zatia da, gurasoengandik seme-alabengana transmititzen dena; hau da, izaki bizidunak ugaltzeko behar duen materiala da. Material genetiko hori {{txp\|DNA}} da, eta bertan organismoaren ezaugarri biologiko garrantzitsuenak daude. Genetika oinarrizko elementua da familia bereko izakien artean {{txp\|Herentzia genetiko\|herentzia}} egoteko. '''Zitoplasma''': ~~Zelularen~~zelularen barrua betetzen duen substantzia da. Nukleoa inguratzen du eta beste parte edo osagai batzuk ditu, {{txp\|Organulu zelular\|"organulu"}} deitzen direnak ("organo txikia" esan nahi du hitz horrek). Landareen zelulek, gainera, beste bi osagai dituzte: '''Kloroplastoak''': argia hartu eta {{Txp\|mantenugai\|mantenugaiak}} sortzen dituzten organulu berdeak. *'''Zelula-pareta''': zelularen mintza inguratzen eta zelula babesten duen egitura zurruna. Batzuetan esaten da zelulak urez betetako globo baten antzekoak direla; baina ez da zehazki horrela. Izan ere, globo batek ez die uzten gauzei kanporantz edo barrurantz mugitzen, zelula baten mintzak bezala. Zelulentzat oso garrantzitsua da materialak mugitzea kanpotik barrura eta barrutik kanpora. Zelulen mintz plasmatikoak egitura berezi bat du, eta horri esker ura eta beste ~~{{txp\|~~mantenugai}} edo nutriente batzuk mugitzen dira zelula barrura edo kanpora. Izan ere, mintz horrek milaka irekidura ditu bere azalean, poro edo kanal deitutakoak, materialei barrutik kanpora edo kanpotik barrura mugitzeko; dena dela, material guztiak ez dira besterik gabe sartzen zelula barrura edo kanpora irteten: zelulak funtzionatzeko behar dituenak bakarrik sar daitezke haren barrura. Zelulak izaki bizidunen ezaugarri esklusiboak dira. Horrek esan nahi du bizidun guztiek ({{txp\|Landare\|landareek}}, {{txp\|Animalia\|animaliek}} eta mikrobioek) zelulak dituztela, eta materia ez-bizidunak, aldiz, ez (harri batek ez ditu zelulak, adibidez).

Txikipedia:Zelula: berrikuspenen arteko aldeak