13:23, 15 ekaina 2020ko berrikusketa aldatu Nieuwsgierige Gebruiker (eztabaida \| ekarpenak) 22 edits t Undid edits by 85.87.82.235 (talk) to last version by Aosbot Etiketak: Desegin SWViewer [1.4] ← Aurreko ezberdintasuna		16:36, 27 uztaila 2021ko berrikusketa aldatu desegin Kilkerra (eztabaida \| ekarpenak) 4.384 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
6. lerroa: '''Itsasaldia''' edo '''marea''' [[ilargia]]ren eta [[eguzkia]]ren [[grabitazio\|grabitatearen]] eraginez [[itsas maila]]ren gorabehera erritmikoa da<ref name="Harluxet">{{Erreferentzia\|url=http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=marea\|izenburua=Marea\|egilea=Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa}}</ref>. Itsas mailak txandaka iristen ditu maila goreneko unea (itsasgora edo goraldi deitua) eta maila gutxienekoa (itsasbehera edo beheraldi deitua); batetik besterako tartea sei ordu eta 15 minutukoa da. Fenomeno hau kostalde eta itsasadarretan da agerikoa. Badaude itsas mailan gorabeherak sortzen beste fenomenoak ere, adibidez [[presio atmosferiko]]a. 1 [[Pascal (unitatea)\|hektopascaleko]] aldaketa batek 1 [[zentimetro]]ko gorabehera sor dezake. Aldaketa hauek marea ~~barometrikoak~~barometriko dute izena. Itsas maila ~~ere~~ aldatzen duten beste fenomenoek ere ([[haize]]a, [[euri]]a, [[ibai]]ak gainezka egitea edo [[tsunami]]ak) ez dituzte berez mareak sortzen<ref>''Enciclopedia General del Mar''. Ediciones Garriga. [[Madril]]-[[Bartzelona]]. [[1958]].</ref>. == Eragileak == Ur masen goranzko eta beheranzko leku aldaketak zenbait [[indar]]ren konbinazioz sortuak dira. Indar ~~garrantzizkoena~~garrantzizkoenak [[Ilargia]]k eta [[Eguzkia]]k [[hidrosfera]]n sortzen duten erakarpen ~~indarra~~indarrak dadira; erakarpen indar ~~horren~~horien ondorioz, Lurreko hidrosfera, masa isurkaria denez, itxuraldatu egiten da. Ilargiaren eta Eguzkiaren leku aldaketek, hau da, Lurrarekiko duten posizio erlatiboan gertatzen diren aldaketek, hidrosferaren itxura aldaketen intentsitatea ere aldarazten dute, halaber, eta horren ondorioz itsasaldiak ez dira leku eta garai guztietan berdinak izaten. Ilargiak Lurrean sortzen duen [[grabitazio\|grabitazio erakarpena]] bi [[argizagi]]en arteko hurbiltasunaren ondorioa da, Ilargiaren [[masa]] eta [[bolumen]]a oso txikiak baitira. Eguzkiak eragiten duen indarra, aldiz, bere masa handiaren ondorioz sortua da. [[Fitxategi:M2 tidal constituent.jpg\|420px\|ezkerrera\|thumb\|Mundu osoko itsasaldien anplitudeak koloreen arabera]] 32. lerroa: === Urteko zikloa === [[Fitxategi:Itsasaldiak.png\|thumb\|220x220px\|Itsasaldi hilak eta biziak Eguzkiaren eta Ilargiaren kokapenaren arabera.]] Eguzkiak zuzeneko eragina du itsasaldien urteko zikloan eta gorabeherak eragiten dituela itsasaldien prozesuan, Eguzkiaren posizioak Lurrarekiko 24 orduko periodoa baitu. Garrantzi handia dute, orobat, itsasaldietan eragina duten hiru argizagien posizioek, hirurak batera hartuta; izan ere, Ilargiak eragiten duen efektua Eguzkiak indartu egiten baitu, baldin eta Eguzkia Ilargia eta Lurra hirurak elkarren parean badaude, hau da, Ilargi betea edo Ilargi berria denean. Halako egoeretan itsasaldien goraldiak punturik altuenera eta beheraldiak beherenekoera iristen dira. Itsasaldi ekinoidalak, sizigiak edo itsasaldi biziak dira horiek. 41. lerroa: == Terminologia == Hona hemen itsasaldiekin loturiko zenbait ~~hitzak~~hitz: * '''Marea gora''' edo '''itsasgora''': [[itsasoko ur]]a altuera gehien duen unea da. * '''Marea behera''' edo '''itsasbehera''': [[itsasoko ur]]a altuera gutxien duen unea da. Itsasgora eta itsasbeheraren arteko denbora ia 6 [[ordu]]koa da, 24 ordu eta 50 minutuko zikloa izanik.

Itsasaldi: berrikuspenen arteko aldeak