«Kuba»: berrikuspenen arteko aldeak

XIX. mendearen bukaeran Espainiarekiko harremanak gaiztotu ziren (erreforma ekonomiko-sozialek huts egin zuten eta zergak jaso ziren) eta matxinada batzuen ondoren, 1868an hasi zen independentziaren lehen gerra ([[Hamar Urteko Gerra]]) [[Carlos Manuel de Céspedes]]en gidaritzapean. Bake hitzarmen batekin eman zitzaion amaia gerrari, baina kubatar batzuek ez zituzten eskainitako baldintzak onartu eta borrokan segitu zuten. [[José Martí]] idazle eta politikariaren gidaritzapean —artean Estatu Batuetan erbesteratuta zegoen—, askapen mugimendua antolatzen hasi zen [[1892]]an, Kubako Alderdi Iraultzailea sortu zen, eta [[1895]]ean [[Kubako Independentzia Gerra|independentziarako bigarren gerra]] piztu zen.

[[1898]]ko otsailean, leherketa baten ondorioz, [[Habana]]ko portuan zegoen Estatu Batuetako ''USS Maine'' gerra-ontzia hondoratu zenez, apirilaren 25ean [[Espainia-Estatu Batuak Gerra|Estatu Batuek gerra deklaratu zioten Espainiari]]. Estatu Batuetako gudarosteak erraz menderatu zuen Espainiakoa eta Parisko itunean (abenduaren 1010ean) Espainiak Kuba, [[Puerto Rico]], [[Guam]] eta [[Filipinak]] utzi behar izan zizkien Estatu Batuei.

Estatu Batuak Kuban egon ziren denboran ([[1989]]ko apirilaren 1etik [[1902]]ko maiatzaren 2020ra arte) beren hezkuntza, ekonomia eta kultura ezartzen ahalegindu ziren. 1901ean konstituzio errepublikarra onartu zen, nazioarteko hitzarmenak, ekonomia eta barne arazoak Estatu Batuen mende zeuden arren. Horrezaz gainera, ontzi-base banabi ezarri zutenzituzten, bata Bahia Hondan ([[1913]]an itzulia), eta bestea, [[Guantanamoko Badia Basea|Guantanamon]].