Diktadore: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
2. lerroa:
'''Diktadorea''' erabateko boterea duen buruzagi politikoa da. [[Diktadura]] diktadore batek edo talde txiki batek gobernatutako estatua da.<ref>"Dictatorship" at [[mwod:dictatorship|''Merriam Webster'' (2019)]]</ref> Hitza [[Erromatar Errepublika|Erromako Errepublikako]] [[Diktadore (Antzinako Erroma)|magistratu]] baten titulu gisa sortu zen, [[Erromako Senatua|Senatuak]] larrialdi garaian errepublika gobernatzeko izendatua (ikus [[Diktadore (Antzinako Erroma)|diktadore erromatarra]] eta ''[[justitium]]'').
"[[Tirano]]" terminoa bezala (jatorriz, antzinako grekozko titulu ez gutxiesgarria zena) eta maila apalagoan "[[Autokrazia|autokrata]]" terminoa bezala, "diktadore" terminoa zapalkuntzan oinarritutako agintaritzari buruz hitz egiteko erabiltzen hasi zen. Erabilera modernoan, diktadore terminoa botere pertsonalaren kopuru izugarria duen edo gehiegikeriaz jokatzen duen lider bat deskribatzeko erabiltzen da. Diktadurek, sarritan, honako ezaugarri hauek izaten dituzte: [[Hauteskunde|hauteskundeak]] eta askatasun zibilak etetea; [[larrialdi-egoera]] aldarrikatzea; dekretuzko araua; aurkari politikoen errepresioa; legezko prozeduren erregimena ez betetzea, eta nortasuna gurtzea. Diktadurak, askotan, alderdi bakarreko edo alderdi nagusiko estatuak dira<ref>{{Erreferentzia|izena=Kostadis J.|abizena=Papaioannou|izenburua=The dictator effect: how long years in office affect economic development|orrialdeak=111–139|hizkuntza=en|abizena2=Van Zanden|izena2=Jan Luiten|data=2015-03|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S1744137414000356/type/journal_article|aldizkaria=Journal of Institutional Economics|alea=1|zenbakia=11|issn=1744-1374|doi=10.1017/S1744137414000356|sartze-data=2021-07-04}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Mancur|abizena=Olson|izenburua=Dictatorship, Democracy, and Development|orrialdeak=567–576|hizkuntza=en|data=1993/09|url=https://www.cambridge.org/core/journals/american-political-science-review/article/abs/dictatorship-democracy-and-development/2776079374BF1E318DF928EA79EF2294|aldizkaria=American Political Science Review|alea=3|zenbakia=87|issn=1537-5943|doi=10.2307/2938736|sartze-data=2021-07-04}}</ref>.
Diktadore gisa deskribatu izan dira boterera hainbat erregimenetan iristen diren buruzagi asko, hala nola batzar militarrak, [[Alderdi-bakartasun|alderdi bateko]] estatuak, estatu nagusiak eta gobernu pertsonal baten mendeko gobernu zibilak. Ezkerreko edo [[Eskuin politiko|eskuineko]] diktadurak egon daitezke. Oro har, diktadore nor den erabakitzea zaila da, eta ikuspuntu politikoaren arabera aldatzen da.
| |||