GNOME Web: berrikuspenen arteko aldeak

'''''GNOME Web''''', (lehenago, 2012ra arte, '''''Epiphany''''' izenekoa), doako eta [[kode ireki]]ko [[Web nabigatzaile|web arakatzailea]] da, [[Apple Inc.|Apple-ren]]ren WebKit errendatze motorreko [[GTK]] portuan oinarrituta, WebKitGTK izenekoa. [[UNIX-moduko|Unix estiloko]] sistemetarako GNOME proiektuak garatzen du. [[GNOME|GNOMEren]]ren web arakatzaile lehenetsia eta ofiziala da, eta GNOMEren oinarrizko aplikazioen zatitzat jotzen da.

GNOME Web honi, hasiera batean, "Epiphany" izena jarri zitzaion eta izen horrekin, onaindik ere aurkitu daiteke Interneteko hainbat txokotan, baina 2012an izena aldatu zioten GNOME 3.4ren barruan. Epiphany izena oraindik GNOME etxe barnean erabiltzen da, garapenerako, eta iturburu kodean. "Epiphany" ere deitzen den bideo-jokoarekin izen-talka saihesteko ahaleginak egin dira, baina paketeak '''Epiphany arakatzailea''' izaten jarraitzen du [[Debian|Debian-en]] bertan eta ondorioz Debianen distribuzioetan oinarritutako hainbat paketetan eta [[Fedora|Fedora-n]] oinarritutako banaketetan ere '''Epiphany''' izena topa daiteke oraindik ere.

Marco Pesenti Gritti, Galeon martxan jarri zuen garatzailea, hasiera-hasieran garatu zuen '''Epiphany,''' 2002an, Galeon horren [[fork]]. Fork hori sortu zen Gritti eta gainerako Galeon garatzaileek ezaugarri berri batzuen inguruan zuten desadostasunengatik.

Garai berean, GNOME proiektuak giza interfazearen jarraibide multzo bat onartu zuen, erabiltzaile interfazeen sinplifikazioa sustatzen zuena. Galeon erabiltzaile bizkorretara bideratuta zegoenez, garatzaile gehienek ez zuten onartu. Ondorioz, Gritti-k Galeon-en oinarritutako arakatzaile berria sortu zuen, kritikoak ez ziren ezaugarri gehienak kenduta. Epiphany GNOME HIG betetzeko asmoa zuen. Horregatik, Epiphanyk hasieratik GNOME gai globala eta bestelako ezarpenak erabili zituen.

Galeonek forkaren ondoren jarraitu zuen, baina indarra galdu zuen gainerako garatzaileek Mozilla plataforman egindako aldaketekin jarraitu ez zutelako. Galeon garapena gelditu egin zen eta garatzaileek luzapenetan, gehigarrietan, lan egitea erabaki zuten Galeonen ezaugarri aurreratuak Epiphanyra ekartzeko.

Grittik Epiphanyri buruzko lana amaitu zuen eta Xan Lopez, Christian Persch eta Jean-François Rameauk zuzendutako GNOME talde batek zuzentzen du geroztik proiektua. Gritti minbiziak jota hil zen 2015eko maiatzaren 23an.

Epiphanyren lehen bertsioa 2002ko abenduaren 24an kaleratu zen.

Epiphanyk hasiera batean Mozilla proiektuko Gecko diseinu motorra erabiltzen zuen web orriak bistaratzeko. [[GUI|GNOMEren erabiltzaile interfaze grafikoa]] eskaintzen zuen Gecko-rentzat, Mozillaren plataforma anitzeko interfazearen ordez.

Epifaniaren garapena, batez ere, garai hartako arakatzaile nagusiekin alderatuta erabilgarritasunaren hobekuntzetara bideratuta zegoen. Aipagarriena testua sartzeko trepeta berria izan zen, 1.8 bertsioan aurkeztu zena. Trepeta berriak testu-eremuko ikonoak onartzen zituen eta informazioa aurkezteko behar zen pantailako espazioa murriztu zuen GNOMEren integrazioa hobetuz.

Azken hau kritikoa izan zen. Aurretik, Epiphanyk instalatutako Mozilla web arakatzailea soilik erabil zezakeen web motorren hornitzaile gisa. XULRunner euskarriak Epiphany sistemako web arakatzaile bakarra bezala instalatzea ahalbidetu zuen.

Garapen prozesuak Gecko formatuarekin lotutako arazo handiak izan zituen. Nabarmentzekoa, bi proiektuen bertsio zikloak ez ziren modu eraginkorrean bateratu. Gainera, Mozillak gero eta gehiago baztertu zuen Gecko erabili nahi zuten hirugarrenen softwarea, Firefox osagai integratu gisa ikusi arte. Arazo horiei aurre egiteko, 2007ko uztailean, Epiphany taldeak WebKit-en laguntza gehitu zuen errendatzeko motor alternatibo gisa. 2008ko apirilaren 1ean, 2008 taldeak jakinarazi zuen Gecko erabiliz eraikitzeko gaitasuna kenduko zuela eta WebKit soilik erabiliko zuela.

Arakatzailea Webkit-era eramateko problemak izan zituen taldearen tamaina txikiagatik eta egin beharreko lanaren tamaina eta konplexutasunagatik. 2.22 bertsioa GNOME 2.24rekin batera konponketekin berriro kaleratzea eragin zuten. Azalpenak eta oharrak uztailaren 1ean... Kontuak 2009an gelditu ziren, 2.26 iragarri zenea. Gecko oinarritutako azken bertsioa izango zela.

GNOME Core Aplikazioen osagai gisa, erabateko integrazioa eskaintzen du [[GNOME]] ezarpenekin eta GNOME Keyring bezalako beste osagai batzuekin pasahitzak segurtasunez biltegiratzeko, GNOME Giza Interfazearen Jarraibideei eta GNOME software pila jarraituz, onartu berri den muturreko lehen mailako laguntza eskaintzeko, hala nola, Wayland eta [[GTK]] bertsio multimedia euskarria GStreamer erabiliz, pakete txikien tamaina (2,6 MB) eta exekuzio / abiarazte denbora oso azkarra, partekatutako osagaiak erabiltzeagatik.

Beste ezaugarri batzuk ''irakurle modua'', saguaren keinuak, laster-marka adimendunak, [[Webweb aplikazio|web aplikazioen]]en integrazio mekanismo iragarkien blokeatze integratua, "Txertatu Emoji" aukera laster-menuan [[Emoji]] eta ''Denetarik'' txertatzeko modu erraz eta errazean. ''Sinboloak eta piktogramak'' testu-koadroetan, Google Safe Browsing, MHTML irakurtzea eta gordetzea onartzen du, web orrien artxibo formatua, web orrien fitxategi guztiak fitxategi bakarrean konbinatzen dituena; eta plataformen arteko arakatzaile nagusiek baino sistema baliabide gutxiago kontsumitzen dute.

WebKit azpiko arakatzailearen motorrak [[HTML|HTML 4]], [[XHTML]], [[CSS]] 1 eta 2, [[HTML5|HTML 5]] eta CSS 3, gehienak eta [[Safari (nabigatzailea)|Web Inspector]] (web garapena arazteko tresna) laguntza eskaintzen du.

Multimedia enkriptatuen luzapenen laguntza ez da helburu bat, estandarrak ez baitu erabili beharreko Deszifratze modulua zehazten, eskuragarri dauden modulu guztiak jabedunak dira lizentzia ematea posible bada ere, eta sistemak erabiltzailearen ordenagailuak egiten duena ezkutatzen duen [[Eskubide digitalen kudeaketa|Eskubide Digitalen Kudeaketa ezartzen du.]] "premium edukia" kopiatzea zaila da. Hala ere, Media Source Extensions onartzen da, [[YouTube]] 2018ko azaroan teknologia hori eskatzen hasi baitzen.

Webak NPAPI pluginak onartzen zituen behin, hala nola [[Java (programazio-lengoaia)|Java]] eta [[Adobe Flash]], baina laguntza kendu egin zen GNOME 3.34 bertsioan. Web plataforma modernoan, hauek alde egin dute eta laguntza arakatzaile nagusi guztietatik kendu da. Flash-ek Adobe-k berak zaharkitu du. Flash-ek urte askotan zehar erabilgarritasun eta egonkortasun arazoengatik, segurtasun ahultasun etengabeengatik, jabego izaeragatik, guneek web iragarki gaiztoak zabaltzen uzteko ahalmena, eta Adobe-ren Linux euskarri eskas eta koherenteagatik lortu zuen. Gai horietako asko Steve Jobs-ek, orduan Apple-ko zuzendari nagusiak, planteatu zituen Thoughts on Flash saiakeran.

Weberako lehentasunen kudeatzaile integratuak arakatzailearen berariazko ezarpenak aurkezten ditu, baina Webaren portaera goitik behera alda dezaketen ezarpen aurreratuak '''dconf''' (komando-lerroa) eta '''dconf-editor''' (grafikoak) bezalako utilitateekin alda daitezke.

Webak GNOME Giza Interfazearen Jarraibideak eta plataforma osoko diseinu erabakiak jarraitzen ditu. Adibidez, Web 3.4-n, aplikazioen ekintzen menua GNOME Shell- en goiko paneleko aplikazioen menura eraman zen eta menu-barra "super menu" botoiarekin ordezkatu zen, leihoaren menuko sarreren bistaratzea abiarazten duena.

GNOME 3.32 geroztik, Web hainbat inprimaki laguntzarekin faktore egokitu ahal <code>libhandy</code>, babestutako liburutegia Purismoa . Mahaigaineko, tabletako eta telefonoaren forma faktoreak onartzen ditu. ("Modu estua").

GNOME 3.28az geroztik, Webak Google Arakatze Seguruaren laguntza du, erabiltzaileek webgune maltzurrak bisitatzea eragozteko.

GNOME 3.34az geroztik, Webak berariaz eskatzen du gutxienez WebkitGTK 2.26 edo berriagoa. Honek "Bubblewrap Sandbox" du fitxa prozesuetarako, webgune maltzurrak arakatzailea bahitzea eta beste fitxa batzuk zelatatzeko edo erabiltzailearen ordenagailuan kode kaltegarria exekutatzeko ekiditeko helburuarekin. Kode horrek sistema eragilean beste ustiapen bat topatuko balu [[root]] bihurtzea ahalbidetuz, emaitza hondamendia izan liteke sistemaren erabiltzaile guztientzat.

Michael Catanzaro-ren arabera, sandbox lehentasuna izatea lortu zen, bereziki kezkatuta zegoelako OpenJPEG- ren kodearen kalitateaz eta bertan aurkitu ziren segurtasun arazo ugariez, besteak beste, Ubuntuk segurtasun berrikuspen hutsak egin zituen urte askotan. Gainera, azaldu du web bateragarritasunak eskatzen duela guneek Web arakatzaile nagusia dela sinestea. [[Safari (nabigatzailea)|Apple Safariren]] erabiltzaile agentea bidaltzeak beste batzuek baino webgune gutxiago hautsi egiten ditu (Webkit motorra partekatzeagatik), baina cache zerbitzariek JPEG 2000 irudiak horietako Safari da onartzen duen arakatzaile nagusi bakarra. JPEG 2000 euskarrirako ez dago beste kode irekiko aukera erabilgarririk. OpenJPEG konpontzea, hau da, erreferentziazko software ofiziala, konplexutasun handiko lana izango da eta horrek urte batzuk behar izan ditzake ordenatzeko. Bubblewrap Sandbox gaitzeak osagai honetan eta beste batzuetan ahultasun ugari eragingo lituzke erasotzaile potentzialentzat "gutxieneko baliagarriak" izateko.

Arakatzaile gehienek karpetan oinarritutako laster-marka sistema hierarkikoa duten arren, Webak sailkatutako laster-markak erabiltzen ditu, non laster-marka bakarra (adibidez, orrialde hau) hainbat kategoriatan egon daitekeen (hala nola, "Web arakatzaileak", "GNOME" eta "Ordenagailuen softwarea"). Kategoria berezi batek oraindik sailkatu gabeko laster-markak biltzen ditu. Laster-markak, arakatze-historiarekin batera, helbide-barratik sartzen dira zure bila zabiltzan moduan.

GNOME 3.2, 2011ko irailean kaleratu zenetik, [[Web aplikazio|Web-ek web aplikazioetarako]] aplikazio abiarazleak sortzeko aukera ematen du. Abiarazlearen ondorengo deiak webgune jakin bateko arakatzaile arrunta (instantzia bakarra) domeinu batera mugatuta agertzen da, webgunetik kanpoko estekak arakatzaile arrunt batean irekitzen direlarik. Horrela sortutako abiarazlea mahaigainetik sar daiteke eta ez dago GNOME Shell-era soilik . [[Unity|Adibidez Unity-]] rekin erabil daiteke [[Ubuntu (Linux banaketa)|, Ubuntun]] erabiltzen dena. Ezaugarri honek mahaigaina eta [[World Wide Web]] integratzea errazten du, hau da, Web garatzaileen helburua. [[Google Chrome|Antzeko eginbideak Google Chrome-]] ren Windows bertsioan aurki daitezke. Helburu berarekin [[Mozilla Fundazioa|Mozilla Fundazioak]]k aurretik Mozilla Prism aplikazio autonomoa garatu zuen, Chromeless proiektuak ordezkatu zuena.

Web aplikazioak arakatzailearen instantzia nagusian kudeatzen dira. Aplikazioak orrialdetik ezaba daitezke, hau da, '''about:applications''' URI berezi batekin. Ikuspegi hori behin-behinekoa izan behar zen GNOMEren web aplikazioen kudeaketa zentralizatua GNOME 3.4n inplementatu behar zen bitartean, baina ez zen inoiz gertatu.

GNOME 3.26az geroztik, Webak Firefox Sync-en laguntza du, eta horri esker, erabiltzaileek beren laster-markak, historia, pasahitzak eta fitxak ireki ditzakete Firefox Sync-rekin, eta gero erabiltzaileak Firefox Sync-rekin sinatzen duen Firefox edo Web kopiaren artean parteka daitezke.

Proiektuak interesa agertu du Chrome-k, Firefox-ek eta beste zenbait arakatzaile nagusiek erabiltzen [[Gehigarri (Mozilla)|duten WebExtension gehigarri formatuan laguntza ezartzeko, laguntzaile interesatuak aurki badaitezke.]]

2009ko irailean WebKitek elikatutako Epiphany 2.28 aztertzerakoan, ''Ars Technicako'' Ryan Paul-ek esan zuen "Epiphany nahiko azkarra da GNOME 2.28an eta 100/100 lortzen du Acid3 proban. WebKit erabiltzeak Epiphany Firefoxetik bereizten lagunduko du, Linux banatzaile nagusi gehienek lehenetsitako arakatzaile gisa bidaltzen baitute. "

2010eko uztailean Epiphany 2.30 aztertzerakoan, Jack Wallenek "eraginkorra, baina desberdina" zela esan zuen eta istripuekin duen arazoa adierazi zuen. "Epiphanyrekin lanean hasi nintzenean bisitatu nuen gune gehienetan huts egin nuen. Ikerketa txiki bat egin ondoren (eta gero arazketa txiki bat egin ondoren) konturatu nintzen arazoa JavaScript-ekin zegoela. Epifaniari (uneko bertsioan), arrazoi bitxi batengatik, ez zaio JavaScript gustatzen. Horren inguruan modu bakarra JavaScript desaktibatzea zen. Bai, horrek esan nahi du funtzio askok ez dutela funtzionatuko gune askotan - baina horrek ere esan nahi du gune horiek azkarrago kargatuko direla eta ez dutela arazorik izango (nire arakatzailea huts egitea bezalakoa)". Wallenek modu positiboan ondorioztatu zuen arakatzailearen inguruan: "Epiphany-k Chrome eta Firefox erabat ordezkatu ez badituzu leihatila bakarreko arakatzaile gisa, orain lehen egingo nukeena baino askoz gehiago erabiltzen dut. [Aztarna txikia du, abiarazte azkarra eta interfaze garbia".

2011ko martxoan, Veronica Henry-k Epiphany 2.32 berrikusi zuen eta esan zuen "Egia esateko, salmenta gogorra izango litzateke erabiltzaile gehienentzako mahaigaineko lehen mailako arakatzaile gisa. Egia esan, ez dago ezarpenik ere zure arakatzaile lehenetsi gisa izendatzeko. Nabigazio bizkorrerako argiztapen azkarreko arakatzailea piztu behar duzun kasuetarako, Epifaniak egingo du trikimailua". Honako hau adierazi zuen: "Firefox oraindik nire arakatzaile nagusi gisa erabiltzen dudan arren, azkenaldian badirudi barraskiloaren erritmoan funtzionatzen duela. Beraz, Epifaniari buruz nabaritu nuen lehenengo gauzetako bat zein azkar abiarazten den da. Eta ondorengo orrialdeak nire sisteman kargatzea bezain azkarra da. " Henryk Epiphany kritikatu zuen luzapenen zerrenda laburragatik, [[Firebug]] eza gabezia dela nabarmenduz. Web-ek WebKit motorrak eskaintzen duen Web Inspector onartzen du, antzeko funtzionaltasuna baitu.

2012ko apirilean, ''Ars Technica-ko'' Ryan Paul-ek Web-a erabili zuen adibide gisa GNOME 3.4 diseinuari buruzko erabakiei egindako kritika egiteko: "Paneleko menuaren hasierako ezagutza txarra alde batera utzita, eredu honek nahiko ondo funtzionatzen du aplikazio sinpleetarako. [. . . ] Zoritxarrez, aplikazio konplexuetan ez da ondo eskalatzen. Ikuspegi honek zailtasunak sor ditzakeen adibiderik onena GNOMEren web arakatzaile lehenetsian dago. [. . . ] Aplikazioaren funtzionalitatea guztiz bereizitako bi menutan banatuta egoteak ez du erabilgarritasun hobekuntzarik ". Geroago egindako bertsioei aurre egin zitzaien, menu bateratu bakar batekin.