CITES: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-urtarrilan +urtarrilean) |
t Robota: Aldaketa kosmetikoak |
||
2. lerroa:
[[Fitxategi:CITES.svg|thumb|250px|Itunaren estatu partaideak.]]
[[Fitxategi:Ocelot Skin and Photo (5611311706).jpg|thumb|250px|[[Ozelote]] baten larrua, ilegalki merkaturatuta.]]
'''Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Floral''', ezagunago '''CITES''' izenarekin, baita ere '''Washingtongo Ituna''' gisa, basa-espezieak babesteko nazioarteko ituna da. Oinarria [[Naturaren Kontserbaziorako Nazioarteko Erakundea|IUCN]] erakundeak prestatu zuen eta [[1973]]an onartu zen. Helburua animalien eta landareen nazioarteko merkataritzak haien biziraupena izadian arriskuan ez jartzea da. Itunak babespen maila desberdinak eskaintzen ditu eta munduko osoko 35.000 espezie zaintzen ditu.<ref>https://cites.org/esp/news/sundry/2013/20131030_checklist.php</ref> Espezien trafikoa munduko nagusietariko bat da eta, ondorioz, asko dira egoera larrian dauden espezieak.<ref>https://www.wwf.es/nuestro_trabajo/especies_y_habitats/trafico_de_especies/</ref>
Ituna 1975ean jarri zen martxan, [[Washington]]en. Parte hartzea borondatezkoa da. Lehen momentutan 80 estatuek sinatu zuten; gaur egun 183 dira.
== Ituna ==
CITES espezieak babesteko itun garrantzitsuena da. Itunak marko bat ezartzen du, hau da, itunak ez ditu estatu desberdinen legeak ordezkatzen. Dena dela, estatuek legeak ezin dira laxoagoak izan, gogorragoak baizik. Adibidez, Europear Batasunean espezie askori babespen gehiago ezartzen zaie CITESen jasotakoa baino. Kontrakoa ere gertatzen da, esaterako [[Hermann dortoka]] saldu daiteke Europan baina beste estatuetan, adibidez Israelen, erabat debekatuta dago.
== CITES ziurtagiriak ==
Estatuen administrazioei dagozkien zeregina baimenak eta ziurtagiriak ematea da. Babestutako espezieen zerrendan (LEPFFS) aurkitutako espezieetako bat ere ezin da saldu edo erosi dagokion ziurtagiria izan gabe. NAN deitu ohi diren ziurtagiriak albaitaritzako agintariek ematen dituzte herrialde bakoitzeko araudiaren arabera, normalean animalia jaiotzetik edo landarea eklosionetik gertu dagoen datan. Herrialde batean babestutako animalia saltzeko ziurtagiriak ez du esportaziorako edo inportaziorako balio. Horretarako beste lizentzia behar da eta, halaber, helmugako herrialdeko araudia betetzea. Europar Batasunaren barruan, CITES ziurtagiri arruntak ale baten salmenta anitza ahalbidetzen du herrialde barruan, eta salmenta bakarra EBko beste estatu kide bati.
Komunitateak zorrozki kontrolatuta dituzten espezieak izanik, oso gutxitan (eta inguruabarrek justifikatzen dutenean) duela gutxi harrapatutako basa animalientzat baimenak ematen dira.
== Espezieak ==
Guztira 5.800 animalien espezieak eta 30.000 landareenak daude gehiegizko nazioarteko ustiapenaren aurka Itun honekin babestuta. Espezieak pairatzen duten mehatxuen arabera luzakinetan antolatuta daude:
* '''I. luzakina''': [[Galzoriko espezie]]ak biltzen ditu. Espezie hauen banakoak bakarrik oso egoera berezietan merkatu daitezke.
* '''II. luzakina''': [[Espezie mehatxatu
* '''III. luzakina''': Luzakin honetan behintzat estatu batean mehatxatuak dauden espezieak daude. Estatu horiek Itunaren partaideei laguntza eskatzen diete merkaturatzea kontrolatzeko.<ref>[https://web.archive.org/web/20080311055724/http://www.cites.org/eng/app/appendices.shtml Appendices I, II and III<!-- Bot generated title -->]</ref>
44. lerroa:
|27 spp.
|-
|'''[[Narrasti
|87 spp. (7 popns barne) + 5 sspp
|749 spp. (6 popns barne)
|61 spp.
|-
|'''[[Anfibio
|24 spp.
|134 spp.
|4 spp.
|-
|'''[[Arrain
|16 spp.
|107 spp.
|24 spp. (15 popns barne)
|-
|'''[[Ornogabe
|69 spp. + 5 sspp.
|2171 spp. + 1 sspp.
95. lerroa:
== Kanpo estekak ==
* {{en}}{{fr}}{{es}}:[https://cites.org/eng Webgune ofiziala.]
{{autoritate kontrola}}
| |||