20:28, 7 martxoa 2021ko berrikusketa aldatu Eukenialde (eztabaida \| ekarpenak) 20 edits →‎Argiari loturiko fenomenoak: atalean aldaketak. Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		14:44, 22 ekaina 2021ko berrikusketa aldatu desegin TheklanBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak, Administratzaileak 2.164.308 edits t Robota: Aldaketa kosmetikoak Hurrengo ezberdintasuna →
2. lerroa: {{HezkuntzaPrograma\|Fisika eta Kimika}} [[Fitxategi:Prism rainbow schema.png\|300px\|thumb\|Prisma batek argiaren deskonposaketa egiten du, dispertsioa deritzon fenomenoaren ondorioz]] '''Argia''' giza [[~~Begi\|begiarentzat~~begi]]arentzat ikusgai den [[erradiazio elektromagnetikoa]] da. [[Fisika]]<nowiki/>ren ikuspuntutik, askotan "argia" terminoa edozein [[~~Uhin~~uhin-luzera~~\|uhin-luzeratako~~]]tako erradiazio elektromagnetikori esaten zaio, giza begiarentzat ikusgarriak izan edo ez. Ikuspuntu honetatik, beraz, [[~~Gamma~~gamma izpi~~\|gamma izpiak~~]]ak, [[X izpi~~\|X izpiak~~]]ak edo [[Ultramore\|izpi ultramoreak]] ere argia kontsideratzen dira. "Argi ikusgaia" aldiz, giza begiek detekta dezaketen erradiazioa da soilik<ref name=":0">{{Erreferentzia\|izena=Juan María.\|abizena=Aguirregabiria\|izenburua=Mekanika klasikoa\|argitaletxea=Universidad del País Vasco\|data=2004\|url=https://www.worldcat.org/oclc/932541663\|isbn=84-8373-631-4\|pmc=932541663\|sartze-data=2021-03-02}}</ref>. Argia [[fotoi]] deituriko [[Oinarrizko partikula\|oinarrizko partikulez]] osatuta dago. Partikula hauek masa gabekoak dira eta izpiaren energia garraiatzen dute. 9. lerroa: * [[Intentsitate elektriko\|Intentsitatea]] edo, bestela, [[anplitudea]]: argiaren [[distira]] bezala sumatua. * [[Maiztasun~~\|Maiztasuna~~]]a edo, bestela, uhin-luzera: gizakiok argiaren [[kolore]] bezala sumatua. * Polarizazioa (bibrazio angelua): gizakiok zailtasun handiz sumatzen duguna egoera arruntean. [[Uhin-partikula dualtasuna\|Uhin-partikula bikoiztasun]] izaera dela eta, argiak [[~~Uhin\|uhinen~~uhin]]en eta [[Partikula (argipena)\|partikulen]] ezaugarriak izan ditzake. Argiaren ikerketari [[optika]] deritzo, oraingo [[~~Fisika\|fisikan~~fisika]]n garrantzi handia duen arloa. == Argi ikusgaia == 49. lerroa: === Polarizazioa === [[Fitxategi:Animation polariseur 2.gif\|ezkerrera\|thumb\|Polarizatzailea.]] Polarizazioa hainbat norabidetan oszila dezaketen uhinek duten propietatea da<ref>{{Erreferentzia\|izena=M. N.\|abizena=Avadhanulu\|izenburua=A textbook of engineering physics\|data=2014\|url=https://www.worldcat.org/oclc/904296254\|edizioa=Ninth revised edition\|isbn=978-81-219-0817-7\|pmc=904296254\|sartze-data=2021-03-07}}</ref>. Argi naturala normalean polarizatu gabea izaten da, ausazko norabideetan oszilatzen duen eremu elektromagnetikoak osatzen baitu. Argi honek polarizatzaile bat zeharkatzean, norabide jakin baten oszilatzen duen uhina pasatzen da soilik, argi polarizatua lortuz. Jada norabide batean polarizatutako argiak beste polarizatzaile bat zeharkatzen badu, polarizatzailearen transmisio-ardatza eta uhinaren oszilazio norabidearen angeluaren arabera, pasaten den argiaren intentsitatea txikitu egingo da, nulua izatera heltzeraino ere.<ref name=":0" /> 81. lerroa: === Huygensen uhin-teoria === Newtonek bere teoria azaldu baino lehenago, [[1690]]ean, ''Argiaren tratatua'' izeneko liburuan honako hau proposatu zuen [[Christiaan Huygens]] nederlandarrak: ''argia uhin-perturbazioa baten hedapena da''. Huygensek argia ''luzetarako uhinez'' osatuta zegoela uste zuen, ''soinu-uhinen antzekoak''. Teoria honen arabera, argia uhin elektromagnetiko bat da, elkarreragiten duten [[eremu elektriko]] eta [[Eremu magnetiko\|magnetiko]] aldakorrez osatuakoa. Eremu elektriko aldakorrak eremu magnetiko bat eragiten du ([[Ampèreren legea]]), eta alderantziz ([[Faradayren legea]]). Eremu bi hauek sinusoidalak dira, beraien artean eta hedapen norabidearekiko perpendikularrak.

Argi: berrikuspenen arteko aldeak