Amalasunta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Luistxo (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
 
2. lerroa:
}}
 
'''Amalasunta'''<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2019|izenburua=181. araua: Erdi Aroko pertsona-izenak|argitaletxea=Euskaltzaindia|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ecoeoda&task=bilaketa&Itemid=472&lang=eu&query=amalasunta&mota=bateratua|aldizkaria=www.euskaltzaindia.eus|sartze-data=2020-12-15}}</ref> edo '''Amalasuintha''' (495-534/535) agintari [[Ostrogodo|ostrogodoaostrogodo]]a izan zen, [[Erregeorde|erregin-ordetzan]] [[Italiako erresuma ostrogodoa|Italiako erresuma ostrogodoaren]]ren buru 526-534 urteen artean bere semearen izenezko erregetzan, eta baita geroago erregina nagusi gisa epe labur batez, hil zuten arte.
 
== Biografia ==
[[Teodoriko Handia|Teodoriko Handiaren]]ren eta [[Audofleda|Audofledaren]]ren alaba gazteena zen<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=The Oxford dictionary of Byzantium|argitaletxea=Oxford University Press|data=1991|url=https://www.worldcat.org/oclc/22733550|isbn=0-19-504652-8|pmc=22733550|sartze-data=2020-12-16}}</ref> eta erromatar bertute eta kulturan sinesten zuen. Aitarekin batera dohaintzak egin zituen Erroman, adibidez [[Santi Cosma e Damiano basilika (Erroma)|Santi Cosma e Damiano basilika]] izango zenaren eraikuntzarako<ref>{{Erreferentzia|izena=Basilica dei SS Cosma e|abizena=Damiano|izenburua=Basílica de los Santos Cosme y Damián|hizkuntza=es|abizena2=Imperiali|abizena3=Imperiali|abizena4=N|abizena5=E|izena2=Via dei Fori|izena3=1 Via dei Fori|izena4=1 41° 53' 35 9772"|izena5=12° 29' 13 2"|data=2019-01-12|url=https://www.turismoroma.it/es/places/bas%C3%ADlica-de-los-santos-cosme-y-dami%C3%A1n|aldizkaria=Turismo Roma|sartze-data=2020-12-16}}</ref>. Ostrogodo gehienen kasuan bezala, [[Arianismo|arianismoaarianismo]]a zen bere fede kristau zehatza.
 
Oso gaztetan, Traguilla izeneko esklabo batekin sekretuan ezkondu omen zen, baina ama Audofledak jakin zuenean, exekutatu egin zuten esklaboa ezkontza ezerezteko<ref name=":1" />. Hurrengoan, baimen dinastikoarekin,515ean, Amalasunta [[Etariko]] noble ostrogodoarekin ezkondu zen. Bi haur izan zituen harekin, [[Atalariko]] semea (errege bilakatuko zena) eta [[Matasunta]]. [[Atalariko]] 10 urterekin errege izendatzean, agintea praktikan eta ofizialki amak, Amalasuntak izan zuen, eta gerora ere, ikonografian semearekin batera botere posizioetan ageri ohi da, bere agintearen garrantzi pertsonalaren seinale<ref name=":0" />.
 
Atalariko hiltzean, Amalasunta erregina bihurtu zen, baina ko-agintari bat izendatzea erabaki zuen, [[Teodato]] militar aristokrata. Botere-oreka bilatzeko mugimendua izan zen: Amalasunta kulturalki pro-erromatarrak nahi izan zuen jarrera [[godo]] itxienekin oreka lortu, baina jokaldia gaizki irten zitzaion. Botere posiziotik, Teodatok godoen etsaitasuna xaxatu zuen, eta Amalasunta militar godo batzuek preso hartu zuten, eta [[Martana]] uhartean gatibu gorde, [[Bolsena (lakua)|Bolsena]] lakuan. Gatibu izatearekin aski ez eta bainua hartzen ari zela lakuan hil zuten bertan<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Rebeca|abizena=Calvo|urtea=|izenburua=Amalasunta|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://www.lawebdehumada.es/index.php/amalasunta|aldizkaria=www.lawebdehumada.es|sartze-data=2020-12-16}}</ref>. Bere aginte urteetan [[Justiniano I.a]] Ekialdeko enperadorearekin harreman diplomatikoak izan zituen, agian Italiako erresuma godoa Inperio Erromatar berritu batean integratzejo, eta agian horregatik Amalasunta erail zutenean Justinianok Italia erasotu zuen. [[Justiniano I.a]] Ekialdeko enperadorearekin harreman diplomatikoak izan zituen, eta Amalasunta erail zutenean Justinianok Italia erasotu zuen<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Amalasuntha {{!}} queen of the Ostrogoths|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/biography/Amalasuntha|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2020-12-16}}</ref>.
 
== Erreferentziak ==