|
}}
'''Reaggae''' [[jamaika]]r jatorriko [[musika]] generoa da, [[Skaska]]ren eta [[rocksteady]]aren hurrengokoa. [[Rastafari mugimendu]]ari oso lotuta dagoen musika dadago.
== Historia ==
=== Jaiotza ===
Reggaea, gaur egun ezagutzen dugunaren aitona, [[1960ko hamarkada]]n jaio zen. AEBetako R&Ba eta Jamaikako momentuaren arteko maitasun harremanak skaren sorrera ekarri zuen. Urte alaiak ziren haiek.: Jamaikak ingelesenbritainiar kolonia izateari utzi zion, formalki bada erebehintzat, 1962an [[independentzia]] lortu zuenean. Etorkizun hobe batenhobearen esperantzarekin sortu zen ska musika, alaia eta dantzagarria. Ez zuen asko iraungo.iraun: Kolonialismokolonialismo batetik bestera pasaigaro ziren eta berehala [[Ameriketako Estatu Batuak|AEBetako]] dirudunek, eguzki izpien egarri, uhartea bereganatukobereganatu zuten. ''Rocksteady'' deitu zioten, turistentzat aproposak ziren erritmo eta letra goxoak, azukrez gainezka, zituen musikari.
Urteak pasa eta sendifamilia boteretsu batzuk kendutasalbu, miseria gorrian eta esperantzarik gabe bizi ziren jamaikarrak. Independentziak ez zien espero zuten bizimodua ekarri eta musika bihurtu zen, erlijioa eta ganjarekin batera, aurrera egiten laguntzenlagundu zien euskarria. Marcus Garveyren esanek begiak ireki zizkien eta beltza izatea ona zela eta beltz izateagatik harro sentitu behar zirenzirelako mezuak reggae musikaren bidez sukarra bezala zabaldu ziren, [[irrati (hedabidea)|irrati]] eta [[sound system]]en bozgorailuak lagunduta. Garai berri baten sorrera zen.
=== Urrezko aroa ===
[[1970eko hamarkada]], gure ustez, reggae musikaren urrezko aroa izan zen;, bai musikalkimusikaz eta baita eduki eta sentimenduei dagokienean ere. Musika jaioberriaren indarra geldiezina zen eta besteak beste, [[Bob Marley]] bezalako abeslari eta musikari apartei esker, mundu osora zabaldukozabaldu zen, zeharkatzen zuen mundu hori eraldatzeko gogo biziarekin. Diskogintza alorrean, garai ilunak izan ziren reggaearentzat, baina, zorionez, gaur egun, hainbat reggae zaletu eta diskoetxeen arkeologi lan izugarriari esker, ustez galduta zeuden edota lortzeko oso zailak ziren garai hartako altxor ugari berreskuratzen ari dira. Azpimarratzekoa da ''Blood & Fire'', ''Pressure Sounds'' edota, azken aldian, ''Trojan'' bezalako diskoetxeak egiten ari diren lana.
[[Fitxategi:Bob-Marley-in-Concert Zurich 05-30-80.jpg|eskuinera|thumb|150px|Bob Marley.]]
=== 1980ko hamarkada ===
[[1980ko hamarkada]]ren etorrerarekin eta Bob Marleyren heriotzak suposatutakoekarritako kolpearekin, gauzak nahasten hastenhasi diraziren reggaereggaearen munduan. Sound systemetan animatzaile bezalagisan hasi ziren hizlariek edo toasterrek''toaster''rek estiloberen propioaestiloa sortu dute eta, dagoeneko, U-Roy, Big Youth, Dennis Alcapone eta antzeko aitzindariek belaunaldi berriaren etorreraetorreraren ezagutzenberri dute;: Dillinger, Scotty, Yellow Man, Charlie Chaplin, e.a. Jarrerak aldatzen hasi dira. Dancehall-ak lehen pausoak emangoeman ditu eta produkzio berriak nagusitzen dira.: Sugar Minott, Don Carlos, Barrington Levy, Triston Palmer, Michael Prophet... Hamarkadaren azken urteekin batera eta teknologiteknologia berrien aurrerapenekin, reggaeak janzkera berria ezagutukoizan du;zuen: erritmo kaxak, sintetizadoreak, samplerrak... jamaikarrak maisu dira soinuekin jolastu eta esperimentatzeko garaian.
=== Gaur egun ===
Reggae musikak lotura estua du [[rastafari]] erlijioarekin. Erlijio gehienekin gertatu bezala, rastafarismoak ere interpretazio asko ditu, eta urteekin aldatuz joan dira. Aldaketarik gabe mantendu direnak ere egon badaude, eta rasta gehienek errespetatzen dituzte, gutxi gorabehera. Adibidez, rastafariek debekatuta dute alkohola edatea, tabakoa erretzea eta arraina edota haragia –bereziki txerrikia– jatea. Gatza ere debekatuta dute. Gorputzaren eta arimaren garbitasuna adierazteko Ital hitza erabiltzen dute, naturala, garbia ez den guztiak izpiritua zikintzen duelako eta ezin dute onartu. Rasta erlijioaren jarraitzaileen paradisuak Zion du izena. Hiltzen direnean, beraz, Zion izeneko lurraldera doazela uste dute.
Elikadura kontuetan dituzten debekuez gain, rastafariek debekatua dute ilea, bizarra edota gorputz-atalak moztea ere. Hau dela eta ilea neurrigabe hazten zaie, eta beltzek ilea oso kizkurra dutenez, ''dreadlock'' izeneko txurroak sortzen zaizkie. Txurro hauei “dreadlock” deitzen diete rastafariek.
Arau eta betebehar hauekhoriek zintzo jarraitzeabetetzea konpromiso erlijiosoaren eta fededun zintzoaren adierazgarri dira. Hala ere, azkenean bakoitzak ahal duen neurrian edota nahi duen heinean betetzen ditu eta ezin da orokortu. Txurroak daramatzaten guztiak ez dira rastafariak. EstetikokiHaien estetika gustatzen zaizkielakozaielako eramaten dituzte askok eta gauza bera gertatzen da marihuanarekin. Erretzaile guztiak ez dira rastak eta belar “sakratua” erretzen duen guztiariduenari ez zaio derrigor reggae musika gustatu behar. Eta alderantziz: reggaearen zale guztiek ez dute nahitaez erretzaile amorratuak izan beharrik, nahiz eta askok hala uste duen. Ukaezina da, ordea, reggae musikak, rasta erlijioak eta marihuanak lotura estua dutela.
=== Ganja ===
RastafarientzatRastafarien iritziz, marihuana jakinduriaren belarra da eta belar hori erretzea Jainkoarekin harremanetan jartzeko bitartekoa da, erritu erlijiosoa. Erretzeaz gain, belarrari erabilera ugari ematen diote: janariari botatzeko, infusioak egiteko, sendabelartzat...
[[Fitxategi:Lone Ranger 2.JPG|eskuinera|thumb|150px|Reggae abeslaria.]]
{{aipu|Belarra erretzen duzunean, zurezeure burua nolakoa den erakusten duzu. Belarrak egiten dituzun gauza txar guztiak erakusten dizkizu. Zure kontzientzia da. ZureZeure buruaren argazki zehatza erakusten dizu. Belarrak pentsatzen jartzen zaitu, meditatzen jartzen zaitu. Agian, pertsona lasaia eta orekatua bazara, posible duzu belarrik gabe meditatzea. Mendira bazoaz, txorien kantuak entzungo dituzu. Baina belarra erretzen baduzu, txorien kantuak ederragoak irudituko zaizkizu eta meditatzen lagunduko dizute. Belarra gauza naturala da, zuhaitzak bezala hazten da. Biblian, liburu santuan, idatzita dago gizakiak behar bezainbeste belar erre behar duela Jainkoarekin komunikatzeko.|Bob Marley}}
== Reggae musikariak ==
|
