Andromeda galaxia: berrikuspenen arteko aldeak

'''AndromedarenAndromeda galaxia''', '''Messier 31''', '''M31''' edo '''NGC 224''' bezala ere ezaguna, eta, jatorrian, '''Andromedaren nebulosa''' (ikus aurrerago), Lurretik 2,5 milioi [[Argi-urte|argi urtera]] (770 [[Kiloparsec|kiloparsecs]]) dagoen [[Galaxia espiral|galaxia espiral barratu]] bat da, baita [[Esne Bidea|Esne Bidetik]] gertuen dagoen galaxia nagusia ere.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ignasi|abizena=Ribas|izenburua=First Determination of the Distance and Fundamental Properties of an Eclipsing Binary in the Andromeda Galaxy|orrialdeak=L37–L40|abizena2=Jordi|abizena3=Vilardell|abizena4=Fitzpatrick|abizena5=Hilditch|abizena6=Guinan|izena2=Carme|izena3=Francesc|izena4=Edward L.|izena5=Ron W.|izena6=Edward F.|data=2005-11-30|url=http://dx.doi.org/10.1086/499161|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=635|issn=0004-637X|doi=10.1086/499161|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Galaxiaren izena, lurreko zerutik dator, non [[Andromeda (konstelazioa)|Andromeda konstelazioa]] agertzen den, aldi berean, greziar mitologian, [[Pertseo|Perseoren]] emazte izan zen [[Andromeda (mitologia)|etiopiar edo feniziar printzesaren]] izena jasotzen duena.

Andromeda galaxiaren masa biriala Esne Bidearenaren magnitude berdinekoa da, [[bilioi]] bat [[Eguzki masa|eguzki masarekin]] (2,0 × 10⁴² [[kilogramo]]). Bi galaxietako edozeinen masa zehaztasunez estimatzea zaila da, baina denbora luzez AndromedarenAndromeda galaxia Esne Bidea baino masiboagoa zela uste izan zen, %25 eta %50 arteko tarteagatik. Hori zalantzan jarri du 2018ko azterlan batek, AndromedarenAndromeda galaxiaren masari buruzko estimazio baxuagoa aipatu baitzuen,<ref>{{Erreferentzia|izena=Prajwal R|abizena=Kafle|izenburua=The need for speed: escape velocity and dynamical mass measurements of the Andromeda galaxy|orrialdeak=4043–4054|abizena2=Sharma|abizena3=Lewis|abizena4=Robotham|abizena5=Driver|izena2=Sanjib|izena3=Geraint F|izena4=Aaron S G|izena5=Simon P|data=2018-01-10|url=http://dx.doi.org/10.1093/mnras/sty082|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=475|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/sty082|sartze-data=2021-05-28}}</ref> esne-bidearen masa altuagoa zenbatesten duen 2019ko azterlanari buruzko aurretiazko txostenekin konbinatuta.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Milky Way tips the scales at 1.5 trillion solar masses – Astronomy Now|hizkuntza=en-US|url=https://astronomynow.com/2019/03/11/milky-way-tips-the-scales-at-1-5-trillion-solar-masses/|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Davide|abizena=Castelvecchi|izenburua=Detailed map shows Milky Way is bigger than we thought|orrialdeak=459–459|data=2016-09-14|url=http://dx.doi.org/10.1038/nature.2016.20591|aldizkaria=Nature|alea=7621|zenbakia=537|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature.2016.20591|sartze-data=2021-05-28}}</ref> AndromedakoAndromeda galaxiak, 220.000 [[Argi-urte|ly]] (67 [[Kiloparsec|kpc]]) inguruko diametroa du, hedadurari dagokionez, [[Talde Lokala|Talde Lokaleko]] kide handiena bihurtzen duena.

AndromedarenAndromeda galaxiak duen izar kopurua bilioi batean (1 × 10¹²) estimatzen da, hau da, Esne Biderako estimatutako kopuruaren bikoitza gutxi gorabehera.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=Jorge|abizena=Peñarrubia|izenburua=A dynamical model of the local cosmic expansion|orrialdeak=2204–2222|abizena2=Ma|abizena3=Walker|abizena4=McConnachie|izena2=Yin-Zhe|izena3=Matthew G.|izena4=Alan|data=2014-07-29|url=http://dx.doi.org/10.1093/mnras/stu879|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=443|issn=1365-2966|doi=10.1093/mnras/stu879|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Esne Bidearen eta Andromedaren galaxiek 4.000 edo 5.000 milioi urte barru [[Andromeda-Esne Bidea talka|talka]] egitea espero da,<ref>{{Erreferentzia|izena=Riccardo|abizena=Schiavi|izenburua=Future merger of the Milky Way with the Andromeda galaxy and the fate of their supermassive black holes|orrialdeak=A30|abizena2=Capuzzo-Dolcetta|abizena3=Arca-Sedda|abizena4=Spera|izena2=Roberto|izena3=Manuel|izena4=Mario|data=2020-10|url=http://dx.doi.org/10.1051/0004-6361/202038674|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|zenbakia=642|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/202038674|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[galaxia eliptiko]]<ref>{{Erreferentzia|izena=R.|abizena=Cowen|izenburua=Hubble Telescope Eyes a Milky Way Squirt|orrialdeak=5|data=1995-01-07|url=http://dx.doi.org/10.2307/3979069|aldizkaria=Science News|alea=1|zenbakia=147|issn=0036-8423|doi=10.2307/3979069|sartze-data=2021-05-28}}</ref> erraldoi bat edo [[galaxia lentikular]]<ref name=":11">{{Erreferentzia|izena=Junko|abizena=Ueda|izenburua=COLD MOLECULAR GAS IN MERGER REMNANTS. I. FORMATION OF MOLECULAR GAS DISKS|orrialdeak=1|abizena2=Iono|abizena3=Yun|abizena4=Crocker|abizena5=Narayanan|abizena6=Komugi|abizena7=Espada|abizena8=Hatsukade|abizena9=Kaneko|izena2=Daisuke|izena3=Min S.|izena4=Alison F.|izena5=Desika|izena6=Shinya|izena7=Daniel|izena8=Bunyo|izena9=Hiroyuki|data=2014-08-12|url=http://dx.doi.org/10.1088/0067-0049/214/1/1|aldizkaria=The Astrophysical Journal Supplement Series|alea=1|zenbakia=214|issn=1538-4365|doi=10.1088/0067-0049/214/1/1|sartze-data=2021-05-28}}</ref> handi bat sortzeko bat eginez. 3,4ko [[Itxurazko magnitude|itxurazko magnitudearekin]], AndromedarenAndromeda galaxia [[Messier sistema|Messier objektu]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Apparent Magnitude – Visual Magnitude|argitaletxea=Springer New York|orrialdeak=31–31|data=2016|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4419-8071-7_100009|aldizkaria=Encyclopedia of Color Science and Technology|isbn=978-1-4419-8070-0|sartze-data=2021-05-28}}</ref> distiratsuenen artean dago, Lurretik begi hutsez ilargirik gabeko gauetan ikusgarri bihurtzen duena,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=M 31, M 32 & M 110|hizkuntza=en|data=2016-10-15|url=https://messierobjects101.com/messier-object-m31-m32-m110-andromeda-galaxy/|aldizkaria=Messier Objects Mobile -- Charts, Maps & Photos|sartze-data=2021-05-28}}</ref> baita [[Argi kutsadura|argi-kutsadura]] moderatua duten guneetatik ikusten denean ere.

964 inguruan, [[Abd ar-Rahman as-Sufi|Abd al-Rahman al-Sufi]] [[persiar]] astronomoa izan zen AndromedarenAndromeda galaxia deskribatu zuen lehena. ''Izar finkoen liburuan'' "orban nebulosa" bezala aipatu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ihsan|abizena=Hafez|izenburua=Abd al-Rahman al-Sufi and his book of the fixed stars: a journey of re-discovery|argitaletxea=James Cook University|data=2010|url=https://researchonline.jcu.edu.au/28854/|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Garaiko izar mapek, ''Hodei Txikia'' bezala etiketatu zuten.<ref name=":12">{{Erreferentzia|izena=George Robert|abizena=Kepple|izenburua=The night sky observers guide|argitaletxea=Willmann-Bell|data=(2000 printing)-|url=https://www.worldcat.org/oclc/39763730|isbn=0-943396-58-1|pmc=39763730|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 1612an, [[Simon Marius]] astronomo alemaniarrak AndromedarenAndromeda galaxiaren lehen deskribapen bat egin zuen behaketa teleskopikoetan oinarrituta.<ref>{{Erreferentzia|izena=Norman|abizena=Davidson|izenburua=Astronomy and the imagination : a new approach to man's experience of the stars|argitaletxea=Routledge & Kegan Paul|data=1987|url=https://www.worldcat.org/oclc/11029890|isbn=0-7102-0371-3|pmc=11029890|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[Pierre-Louis Moreau de Maupertuis|Pierre Louis Maupertuisek]] 1745ean orban lausoa uharte unibertso bat zela suposatu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Immanuel|abizena=Kant|izenburua=Universal natural history and theory of the heavens or essay on the constitution and the mechanical origin of the whole universe according to Newtonian principles (1755)|argitaletxea=Cambridge University Press|orrialdeak=182–308|url=http://dx.doi.org/10.1017/cbo9781139014380.007|aldizkaria=Kant: Natural Science|isbn=978-1-139-01438-0|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 1764an, [[Charles Messier|Charles Messierrek]] Andromeda M31 objektu bezala katalogatu zuen, eta Marius aurkitzaile bezala behar ez bezala egiaztatu zuen, begi hutsez ikus zitekeen arren. 1785ean, [[William Herschel]] astronomoak, Andromeda nukleoan, tonu gorrixka ahul bat ikusi zuen. Andromeda, "[[Nebulosa]] handi" guztien artean hurbilena zela uste zuen, eta, nebulosaren kolore eta magnitudean oinarrituta, oker, [[Sirius|Sirioren]] distantzia baino 2.000 aldiz gehiago ez zela suposatu zuen, hau da, 18.000 [[Argi-urte|ly]] (5,5 [[Kiloparsec|kpc]]).<ref>{{Erreferentzia|izena=Herschel, William,|abizena=1738-1822.|izenburua=On the Construction of the Heavens. Read at the Royal Society.|data=1785|url=http://worldcat.org/oclc/559994941|pmc=559994941|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 1850ean, [[William Parsons|William Parsonsek]], Rosseko hirugarren kondeak, Andromedaren [[Galaxia espiral|espiral egituraren]] lehen marrazkia egin zuen.

[[Fitxategi:Над VLT – две галактики, видимые простым глазом.jpg|ezkerrera|thumb|AndromedarenAndromeda galaxia [[Very Large Telescope]] gainean.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Ignasi|abizena=Ribas|izenburua=First Determination of the Distance and Fundamental Properties of an Eclipsing Binary in the Andromeda Galaxy|orrialdeak=L37–L40|abizena2=Jordi|abizena3=Vilardell|abizena4=Fitzpatrick|abizena5=Hilditch|abizena6=Guinan|izena2=Carme|izena3=Francesc|izena4=Edward L.|izena5=Ron W.|izena6=Edward F.|data=2005-11-30|url=http://dx.doi.org/10.1086/499161|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=635|issn=0004-637X|doi=10.1086/499161|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[Triangeluko galaxia]] goialdean ikus daiteke.]]

1920an [[Harlow Shapley]] eta Curtisen arteko [[Eztabaida Handia]] gertatu zen Esne Bidearen izaerari, nebulosa kiribilei eta [[Unibertsoa|unibertsoaren]] neurriei buruz. Andromedaren Nebulosa Handia, izatez, kanpoko galaxia bat zela baieztatzeko, Curtisek, Andromedaren barnean, gure galaxiaren beraren hauts lainoen antza zuten errail ilunen agerpena ere ikusi zuen, baita AndromedarenAndromeda Galaxiarengalaxiaren [[Doppler efektua|Doppler desplazamendu]] esanguratsuaren behaketa historikoak ere. 1922an, [[Ernst Öpik]] Andromedaren distantzia kalkulatzeko metodo bat aurkeztu zuen, bere izarren abiadura neurtuak erabiliz. Bere emaitzak Andromedaren nebulosa gure galaxiatik oso urrun kokatzen zuen, 450 kpc (1.500 kly) inguruko distantziara.<ref>{{Erreferentzia|izena=E.|abizena=Opik|izenburua=An estimate of the distance of the Andromeda Nebula.|orrialdeak=406|data=1922-06|url=http://dx.doi.org/10.1086/142680|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=55|issn=0004-637X|doi=10.1086/142680|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[Edwin Hubble|Edwin Hubblek]] eztabaida 1925ean amaitu zuen Andromedaren argazki astronomikoetan lehen aldiz [[Zefeida izar aldakor]] estragalaktikoak identifikatu zituenean. Hauek, 2,5 metroko [[Mount Wilson Behatokia|Hooker teleskopioa]] eskuratu zuten, eta Andromedako Nebulosa Handiaren distantzia zehaztea ahalbidetu zuten. Bere neurketak modu eztabaidaezinean frogatu zuen elementu hau ez zela gure galaxiaren barnean zegoen izar eta gas kumulu bat, baizik eta erabat banandutako galaxia bat, Esne Bidetik distantzia handi batera zegoena.<ref>{{Erreferentzia|izena=E. P.|abizena=Hubble|izenburua=A spiral nebula as a stellar system, Messier 31.|orrialdeak=103|data=1929-03|url=http://dx.doi.org/10.1086/143167|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=69|issn=0004-637X|doi=10.1086/143167|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

1950ean [[Hanbury Brown|Hanbury Brownek]] eta [[Cyril Hazard|Cyril Hazardek]] Jodrell Banken behatokian AndromedakoAndromeda galaxiaren irrati emisioa detektatu zuten.<ref>{{Erreferentzia|izena=R. HANBURY|abizena=BROWN|izenburua=Radio-frequency Radiation from the Great Nebula in Andromeda (M.31).|orrialdeak=901–902|abizena2=HAZARD|izena2=C.|data=1950-11|url=http://dx.doi.org/10.1038/166901a0|aldizkaria=Nature|alea=4230|zenbakia=166|issn=0028-0836|doi=10.1038/166901a0|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=R. Hanbury|abizena=Brown|izenburua=Radio Emission From the Andromeda Nebula|orrialdeak=357–367|abizena2=Hazard|izena2=C.|data=1951-08-01|url=https://doi.org/10.1093/mnras/111.4.357|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=4|zenbakia=111|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/111.4.357|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Galaxiaren lehen irrati-mapak 1950eko hamarkadan egin zituzten [[John Baldwin|John Baldwinek]] eta Cambridgeko Radioastronomia Taldeko kolaboratzaileek.<ref>{{Erreferentzia|izena=P. C.|abizena=van der Kruit|izenburua=The Large-Scale Radio Continuum Structure of Spiral Galaxies|argitaletxea=Springer Netherlands|orrialdeak=33–48|data=1978|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-94-009-9818-6_4|aldizkaria=Structure and Properties of Nearby Galaxies|isbn=978-90-277-0875-5|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Andromeda galaxiaren nukleoa 2C 56 deitzen da 2C erradioastronomia katalogoan. 2009an, litekeena da Andromeda galaxiako lehen planeta aurkitu izana. [[Mikrolente]] izeneko teknika baten bidez detektatu zen, objektu masibo batek argia desbideratzen duenean.<ref>{{Erreferentzia|izena=G.|abizena=Ingrosso|izenburua=Pixel lensing as a way to detect extrasolar planets in M31|orrialdeak=219–228|abizena2=Novati|abizena3=De Paolis|abizena4=Jetzer|abizena5=Nucita|abizena6=Zakharov|izena2=S. Calchi|izena3=F.|izena4=Ph.|izena5=A. A.|izena6=A. F.|data=2009-10-11|url=http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2966.2009.15184.x|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=1|zenbakia=399|issn=0035-8711|doi=10.1111/j.1365-2966.2009.15184.x|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

[[Fitxategi:WISE- Andromeda.jpg|ezkerrera|thumb|AndromedarenAndromeda galaxia, [[NASA|NASAko]] [[Wide-field Infrared Survey Explorer|Wide-field Infrared Survey Explorerrek]] ikusita.]]

AndromedarenAndromeda galaxia duela 10.000 milioi urte sortu zen, [[protogalaxia]] txikiagoek talka egin eta gero.<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=T. J.|abizena=Davidge|izenburua=THE RECENT STELLAR ARCHEOLOGY OF M31—THE NEAREST RED DISK GALAXY|orrialdeak=74|abizena2=McConnachie|abizena3=Fardal|abizena4=Fliri|abizena5=Valls-Gabaud|abizena6=Chapman|abizena7=Lewis|abizena8=Rich|izena2=A. W.|izena3=M. A.|izena4=J.|izena5=D.|izena6=S. C.|izena7=G. F.|izena8=R. M.|data=2012-05-07|url=http://dx.doi.org/10.1088/0004-637x/751/1/74|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=751|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637x/751/1/74|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Talka bortitz honek [[Halo galaktik|halo galaktikoaren]] (metaletan aberatsa) eta galaxiaren disko hedatuaren zatirik handiena sortu zuen. Garai honetan, bere [[izar eraketa]] erritmoa oso altua izan zen, 100 milioi urteko galaxia argitsu infragorri bat bihurtzeraino. Andromedak eta [[Triangeluko galaxia|Triangeluko Galaxiak]] oso gertuko urratsa izan zuten duela 2.000-4.000 milioi urte. Gertaera honek izar eraketa tasa handiak eragin zituen AndromedarenAndromeda galaxiaren disko osoan, baita kumulu globular batzuetan ere, eta M33ren kanpoko diskoa asaldatu zuen.

Azken 2.000 milioi urteetan, Andromedaren disko osoan izar eraketak behera egin duela uste da, ia inaktiboa izateraino. M32, M110 edo Andromeda galaxiak xurgatu dituen beste galaxia satelite batzuekin interakzioak gertatu dira. Elkarrekintza hauek Andromedako Izar Korronte GiganteaErraldoia bezalako egiturak eratu dituzte. Uste denez, duela 100 milioi urte gertatutako fusio galaktiko batek Andromedaren erdigunean dagoen aurkako errotazioko gas disko baten ardura du, baita bertan izar populazio gazte samar bat egotearena ere (100 milioi urte).<ref name=":2" />

Gutxienez lau teknika erabili dira Lurretik AndromedarenAndromeda galaxiara dauden distantziak kalkulatzeko. 2003an, infragorrian (I-SBF) gainazaleko distiraren fluktuazioak erabiliz eta periodo-argitasun balio berria doituz eta -0,2 mag dex^-1 (O/H) -ko metaltasun-zuzenketa eginez, 2,57 ± 0,06 milioi [[Argi-urte|argi-urteko]] estimazioa lortu zen (1,625 × 10¹¹ ± 3,8 × 10⁹ [[unitate astronomiko]]). 2004ko Zefeiden aldakorren metodo batek 2,51 ± 0,13 milioi argi-urtetan (770 ± 40 kpc) estimatu zuen distantzia.<ref>{{Erreferentzia|izena=I. D.|abizena=Karachentsev|izenburua=Masses of the local group and of the M81 group estimated from distortions in the local velocity field|orrialdeak=3–18|abizena2=Kashibadze|izena2=O. G.|data=2006-01|url=http://dx.doi.org/10.1007/s10511-006-0002-6|aldizkaria=Astrophysics|alea=1|zenbakia=49|issn=0571-7256|doi=10.1007/s10511-006-0002-6|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Igor D.|abizena=Karachentsev|izenburua=A Catalog of Neighboring Galaxies|orrialdeak=2031|hizkuntza=en|abizena2=Karachentseva|abizena3=Huchtmeier|abizena4=Makarov|izena2=Valentina E.|izena3=Walter K.|izena4=Dmitry I.|data=2004-04-01|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/382905/meta|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=4|zenbakia=127|issn=1538-3881|doi=10.1086/382905|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 2005ean, Andromeda galaxian [[izar bitar]] itzaltzaile bat aurkitu zen. Bitarra O eta B [[Izarren sailkapena|motako]] bi izar urdin berok osatzen dute, izarren eklipseak aztertuz, astronomoek euren tamaina neurtu ahal izan zuten. Izarren tamaina eta tenperatura ezagutzean, euren [[Magnitude absolutu|magnitude absolutua]] neurtu ahal izan zuten.Magnitude [[Itxurazko magnitude|bisual]] eta absolutuak ezagutzen direnean, izarrarekiko distantzia kalkula daiteke. Izarrak 2,52 × 10⁶ ± 0,14 × 10⁶ ly (1,594 × 10¹¹ ± 8,9 × 10⁹ UA) eta AndromedarenAndromeda galaxia guztia 2,5 × 10⁶ ly (1,6 × 10¹¹ UA) distantziara daude.<ref name=":1" /> Balio berri hori bat dator zefeidetan oinarritutako aurreko distantzia-balio independentearekin. [[TRGB]] metodoa 2005ean ere erabili zen, 2,56 × 10⁶ ± 0,08 × 10⁶ ly (1,619 × 10¹¹ ± 5,1 × 10⁹ UA) distantziarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=McConnachie, A. W. Irwin, M. J Ferguson, A. M. N. Ibata, R. A. Lewis, G. F. Tanvir,|abizena=N.|izenburua=Distances and Metallicities for 17 Local Group Galaxies|data=2004-10-20|url=http://worldcat.org/oclc/691196317|pmc=691196317|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Distantzia-estimazio horien batez besteko balioa 2,54 × 10⁶ ± 0,11 × 10⁶ ly da (1,606 × 10¹¹ ± 7,0 × 10⁹ UA). Eta, hortik aurrera, Andromedaren diametroa punturik zabalenean 220 ± 3 kly-koa (67.450 ± 920 pc) dela kalkulatzen da. [[Trigonometria]] ([[diametro angeluarra]]) erabiliz 4,96 graduko itxurazko angelua ageri da zeruan.

[[Fitxategi:Andromeda galaxy.jpg|ezkerrera|thumb|AndromedarenAndromeda galaxia, [[GALEX]]<nowiki/>ek <nowiki/>argi [[Ultramore|ultramorean]] fotografiatua (2003)]]

2018ra arte, AndromedarenAndromeda galaxiaren haloaren masa-estimazioek ([[Materia ilun|materia iluna]] barne) 1,5 × 10¹² [[Eguzki masa|<var>M</var>_☉]]<ref name=":0" /> inguruko balioa ematen zuten, Esne Bidearen 8 × 10¹¹ <var>M</var>_☉-ren aurrean. Honek, aurreko neurketen aurka egiten du, Andromeda galaxia eta Esne Bidea ia masa berdina dutela adierazten zutenak.

2018an, masa berdintasuna, irrati emaitzek, gutxi gora-behera, 8 × 10¹¹ <var>M</var>_☉<ref name=":4">{{Erreferentzia|izena=Prajwal R|abizena=Kafle|izenburua=The need for speed: escape velocity and dynamical mass measurements of the Andromeda galaxy|orrialdeak=4043–4054|abizena2=Sharma|abizena3=Lewis|abizena4=Robotham|abizena5=Driver|izena2=Sanjib|izena3=Geraint F|izena4=Aaron S G|izena5=Simon P|data=2018-01-10|url=http://dx.doi.org/10.1093/mnras/sty082|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=475|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/sty082|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Milky Way ties with neighbour in galactic arms race|hizkuntza=en|data=2018-02-15|url=https://www.icrar.org/cosmic-collision/|aldizkaria=ICRAR|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Samantha Mathewson 20|abizena=February 2018|izenburua=The Andromeda Galaxy Is Not Bigger Than the Milky Way After All|hizkuntza=en|url=https://www.space.com/39751-andromeda-galaxy-not-bigger-than-milky-way.html|aldizkaria=Space.com|sartze-data=2021-05-28}}</ref> bezala berrezarri zuten 2006an, AndromedakoAndromeda Galaxiarengalaxiaren [[Galaxia espiral|esferoideak]], Esne Bidearena baino izar dentsitate altuagoa duela erabaki zen,<ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Jasonjot S.|abizena=Kalirai|izenburua=The Metal‐poor Halo of the Andromeda Spiral Galaxy (M31)|orrialdeak=389–404|abizena2=Gilbert|abizena3=Guhathakurta|abizena4=Majewski|abizena5=Ostheimer|abizena6=Rich|abizena7=Cooper|abizena8=Reitzel|abizena9=Patterson|izena2=Karoline M.|izena3=Puragra|izena4=Steven R.|izena5=James C.|izena6=R. Michael|izena7=Michael C.|izena8=David B.|izena9=Richard J.|data=2006-09|url=http://dx.doi.org/10.1086/505697|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=648|issn=0004-637X|doi=10.1086/505697|sartze-data=2021-05-28}}</ref> eta bere izar disko galaktikoa Esne Bidearen diametroa baino bi aldiz estimatu zen.<ref name=":6">{{Erreferentzia|izena=S. C.|abizena=Chapman|izenburua=A Kinematically Selected, Metal‐poor Stellar Halo in the Outskirts of M31|orrialdeak=255–266|abizena2=Ibata|abizena3=Lewis|abizena4=Ferguson|abizena5=Irwin|abizena6=McConnachie|abizena7=Tanvir|izena2=R.|izena3=G. F.|izena4=A. M. N.|izena5=M.|izena6=A.|izena7=N.|data=2006-12-10|url=http://dx.doi.org/10.1086/508599|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=653|issn=0004-637X|doi=10.1086/508599|sartze-data=2021-05-28}}</ref> AndromedarenAndromeda galaxiaren masa osoa 8 × 10¹¹ <var>M</var>_☉<ref name=":4" /> eta 1,1 × 10¹² <var>M</var>_☉<ref>{{Erreferentzia|izena=P.|abizena=Barmby|izenburua=Dusty Waves on a Starry Sea: The Mid-Infrared View of M31|orrialdeak=L45–L49|abizena2=Ashby|abizena3=Bianchi|abizena4=Engelbracht|abizena5=Gehrz|abizena6=Gordon|abizena7=Hinz|abizena8=Huchra|abizena9=Humphreys|izena2=M. L. N.|izena3=L.|izena4=C. W.|izena5=R. D.|izena6=K. D.|izena7=J. L.|izena8=J. P.|izena9=R. M.|data=2006-09-21|url=http://dx.doi.org/10.1086/508626|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=650|issn=0004-637X|doi=10.1086/508626|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=P.|abizena=Barmby|izenburua=Dusty Waves on a Starry Sea: The Mid-Infrared View of M31|orrialdeak=L45–L49|abizena2=Ashby|abizena3=Bianchi|abizena4=Engelbracht|abizena5=Gehrz|abizena6=Gordon|abizena7=Hinz|abizena8=Huchra|abizena9=Humphreys|izena2=M. L. N.|izena3=L.|izena4=C. W.|izena5=R. D.|izena6=K. D.|izena7=J. L.|izena8=J. P.|izena9=R. M.|data=2006-09-21|url=http://dx.doi.org/10.1086/508626|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=650|issn=0004-637X|doi=10.1086/508626|sartze-data=2021-05-28}}</ref> artean estimatzen da. M31ren izar masa 10-15 × 10¹⁰ <var>M</var>_☉-koa da, masa horren %30 erdiko [[Erraboil (astronomia)|erraboilean]], %56 [[Disko (astronomia)|diskoan]] eta gainontzeko %14a [[Izar halo|izar haloan]].<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=A.|abizena=Tamm|izenburua=Stellar mass map and dark matter distribution in M 31|orrialdeak=A4|abizena2=Tempel|abizena3=Tenjes|abizena4=Tihhonova|abizena5=Tuvikene|izena2=E.|izena3=P.|izena4=O.|izena5=T.|data=2012-09-26|url=http://dx.doi.org/10.1051/0004-6361/201220065|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|zenbakia=546|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201220065|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Irratiaren emaitzak (Esne Bidearen antzeko masa) 2018tik aurrera hartu behar dira probabilitate handienekotzat, nahiz eta, bistan denez, mundu osoko hainbat ikerketa-taldek gai hori modu aktiboan ikertzen jarraitzen duten.

2019tik aurrera, ihes-abiaduraren eta masa dinamikoaren neurketetan oinarritutako egungo kalkuluen arabera, AndromedarenAndromeda galaxia 0,8 × 10¹² <var>M</var>_☉<ref name=":4" /> da, hau da, Esne Bidearen masa berrienaren erdia baino ez da, 2019an 1,5 × 10¹² <var>M</var>_☉-tan kalkulatua.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bethany|abizena=Downer|izenburua=Hubble & Gaia Reveal Weight of the Milky Way: 1.5 Trillion Solar Masses|hizkuntza=en-US|abizena2=Telescope|izena2=ESA/Hubble|data=2019-03-10|url=https://scitechdaily.com/hubble-gaia-reveal-weight-of-the-milky-way-1-5-trillion-solar-masses/|aldizkaria=SciTechDaily|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Michelle|abizena=Starr|izenburua=The Latest Calculation of Milky Way's Mass Just Changed What We Know About Our Galaxy|hizkuntza=en-gb|url=https://www.sciencealert.com/the-most-accurate-measurement-yet-of-the-milky-way-s-mass-puts-us-ahead-of-andromeda|aldizkaria=ScienceAlert|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Laura L.|abizena=Watkins|izenburua=Evidence for an Intermediate-mass Milky Way fromGaiaDR2 Halo Globular Cluster Motions|orrialdeak=118|abizena2=van der Marel|abizena3=Sohn|abizena4=Wyn Evans|izena2=Roeland P.|izena3=Sangmo Tony|izena4=N.|data=2019-03-12|url=http://dx.doi.org/10.3847/1538-4357/ab089f|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=873|issn=1538-4357|doi=10.3847/1538-4357/ab089f|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Izarrez gain, AndromedarenAndromeda galaxiaren [[Izarrarteko ingurune|izarrarteko inguruneak]] gutxienez 7,2 × 10⁹ <var>M</var>_☉<ref>{{Erreferentzia|izena=R.|abizena=Braun|izenburua=A WIDE-FIELD HIGH-RESOLUTION H I MOSAIC OF MESSIER 31. I. OPAQUE ATOMIC GAS AND STAR FORMATION RATE DENSITY|orrialdeak=937–953|abizena2=Thilker|abizena3=Walterbos|abizena4=Corbelli|izena2=D. A.|izena3=R. A. M.|izena4=E.|data=2009-04-03|url=http://dx.doi.org/10.1088/0004-637x/695/2/937|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=695|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637x/695/2/937|sartze-data=2021-05-28}}</ref> ditu [[hidrogeno neutro]] eran, gutxienez 3,4 × 10⁸ <var>M</var>_☉ [[hidrogeno]] molekular bezala (bere 10 kiloparsekziokiloparsec barnekoenen artean), eta 5,4 × 10⁷ <var>M</var>_☉ [[Hauts kosmiko|hauts]].<ref>{{Erreferentzia|izena=B. T.|abizena=Draine|izenburua=Andromeda's Dust|orrialdeak=172|abizena2=Aniano|abizena3=Krause|abizena4=Groves|abizena5=Sandstrom|abizena6=Braun|abizena7=Leroy|abizena8=Klaas|abizena9=Linz|izena2=G.|izena3=Oliver|izena4=Brent|izena5=Karin|izena6=Robert|izena7=Adam|izena8=Ulrich|izena9=Hendrik|data=2013-12-23|url=http://arxiv.org/abs/1306.2304|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=780|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637X/780/2/172|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

AndromedarenAndromeda galaxia, galaxiako izarren masaren erdia duela kalkulatzen den gas bero halo masibo batez inguratua dago. Haloa, ia ikusezina, milioi bat argi urte inguru hedatzen da bere galaxia anfitrioitik, gure Esne Bidearen erdibidean. Galaxien simulazioek, haloa AndromedarenAndromeda galaxiarekin batera sortu zela adierazten dute. Haloa, hidrogenoa eta helioa baino elementu astunagoetan aberastua dago, [[Supernoba|supernobetatik]] sortua, eta bere propietateak, galaxiaren kolore-magnitude diagramako "haran berdean" dagoen galaxia batentzat espero direnak dira. Supernobak AndromedarenAndromeda galaxiako izarrez betetako diskoan erupzioan sartzen dira eta elementu astunagoak espaziora botatzen dituzte. AndromedarenAndromeda galaxiaren bizitzan zehar, bere izarrek sortutako elementu astunen ia erdia, galaxiaren izar diskotik haratago kanporatuak izan dira, 200.000 argi urteko diametroa duena.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Hubble Finds Giant Halo Around the Andromeda Galaxy|hizkuntza=en|url=http://hubblesite.org/contents/news-releases/2015/news-2015-15|aldizkaria=HubbleSite.org|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Marketing Communications: Web // University of Notre|abizena=Dame|izenburua=Hubble finds massive halo around the Andromeda Galaxy|hizkuntza=en|url=https://news.nd.edu/news/hubble-finds-halo-around-the-andromeda-galaxy/|aldizkaria=Notre Dame News|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lehner, Nicolas Howk, Chris Wakker,|abizena=Bart|izenburua=Evidence for a Massive, Extended Circumgalactic Medium Around the Andromeda Galaxy|data=2014-04-25|url=http://worldcat.org/oclc/1098074391|pmc=1098074391|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Lynn|abizena=Jenner|izenburua=NASA’s Hubble Finds Giant Halo Around the Andromeda Galaxy|data=2015-05-07|url=http://www.nasa.gov/feature/goddard/nasa-s-hubble-finds-giant-halo-around-the-andromeda-galaxy|aldizkaria=NASA|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Esne Bidearen aldean, AndromedarenAndromeda galaxiak, nagusiki, >7 × 10⁹ urteko adina duten izar zaharragoak dituela dirudi.<ref name=":7" /> AndromedarenAndromeda galaxiaren estimatutako [[Argitasun|argitasuna]], ~2,6 × 10¹⁰ [[Eguzki-argitasun|<var>L</var>_☉]], gure galaxiarena baino % 25 handiagoa da gutxi gorabehera.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izena=Sidney|abizena=van den Bergh|izenburua=The local group of galaxies|orrialdeak=273–318|hizkuntza=en|data=1999|url=https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999A&ARv...9..273V/abstract|aldizkaria=Astronomy and Astrophysics Review|alea=3-4|zenbakia=9|issn=0935-4956|doi=10.1007/s001590050019|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Andromeda 'born in a collision'|hizkuntza=en-GB|data=2010-11-25|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-11833356|aldizkaria=BBC News|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Hala ere, galaxiak, Lurretik ikusitako [[Inklinazio orbitala|inklinazio]] handi bat du, eta bere [[Hauts kosmiko|izarrarteko hautsak]], ezagutzen ez den argi kopuru bat xurgatzen du, eta, beraz, zaila da bere benetako dizdiradistira estimatzea, eta beste egile batzuek, AndromedarenAndromeda galaxiaren argitasunerako beste balio batzuk eman dituzte (egile batzuek, Esne Bidearen 10 [[Parsec|megaparseceko]] erradioan, bigarren galaxiarik distiratsuena dela ere proposatzen dute, [[Sombrero galaxia|Sombrero galaxiaren]] ondoren,<ref name=":3" /> -22,21 edo gertuko magnitude absolutuarekin.<ref>{{Erreferentzia|izena=Marshall L.|abizena=McCall|izenburua=A Council of Giants|orrialdeak=405–426|data=2014-04-01|url=http://arxiv.org/abs/1403.3667|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=1|zenbakia=440|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/stu199|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Esne Bidean izar eraketa erritmoa askoz handiagoa da, AndromedarenAndromeda galaxiak urtean eguzki masa bat baino ez baitu sortzen, Esne Bidearen 3-5 eguzki masekin alderatuta. Esne Bideko [[noba]] tasa ere AndromedakoAndromeda Galaxiakoarengalaxiakoaren bikoitza da.<ref>{{Erreferentzia|izena=William|abizena=Liller|izenburua=The rate of nova production in the Galaxy|orrialdeak=606|abizena2=Mayer|izena2=Ben|data=1987-07|url=http://dx.doi.org/10.1086/132021|aldizkaria=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|zenbakia=99|issn=0004-6280|doi=10.1086/132021|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Honek, azken honek, bere garaian, izar eraketa fase handi bat izan zuela iradokitzen du, baina, orain, lasaitasun egoera erlatibo batean dagoela, Esne Bidea, izar eraketa aktiboago bat esperimentatzen ari den bitartean.<ref name=":8" /> Honek jarraituz gero, Esne Bidearen argitasunak AndromedakoAndromeda galaxiarena gaindi lezake.

Berriki egindako ikerketen arabera, AndromedarenAndromeda galaxia, galaxien kolore-magnitude diagraman "haran berdea" bezala ezagutzen den tokian dago, "Hodei urdinetik" (izar berriak aktiboki eratzen dituzten galaxiak) "sekuentzia gorrira" (izar eraketarik ez duten galaxiak) trantsizioan dagoen Esne Bidea bezalako galaxiek populatutako eskualde bat. Haran berdeko galaxietan izar eraketa aktibitatea moteltzen ari da izarrarteko ingurunean gas formatzailerik gabe geratu ondoren. AndromedakoAndromeda galaxiaren antzeko propietateak dituzten galaxia simulatuetan, izar eraketa hemendik 5.000 milioi urte barru desagertzea espero da, baita AndromedakoAndromeda galaxiaren eta Esne Bidearen arteko talkaren ondorioz epe motzean izar eraketa tasak izango duen igoera kontuan hartuta ere.<ref>{{Erreferentzia|izena=Simon J.|abizena=Mutch|izenburua=THE MID-LIFE CRISIS OF THE MILKY WAY AND M31|orrialdeak=84|abizena2=Croton|abizena3=Poole|izena2=Darren J.|izena3=Gregory B.|data=2011-07-11|url=http://dx.doi.org/10.1088/0004-637x/736/2/84|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=736|issn=0004-637X|doi=10.1088/0004-637x/736/2/84|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

[[Fitxategi:Infraredandromeda.jpg|thumb|AndromedarenAndromeda galaxia [[Infragorri|infragorriz]] ikusten du [[Spitzer espazio teleskopioa|Spitzer espazio teleskopioak]], [[NASA|NASAren]] lau espazio behatoki handietako bat.]]

Argi ikusgarrian duen itxuragatik, AndromedarenAndromeda galaxia SA(s)b galaxia bezala sailkatuta dago Vaucouleurs-Sandage galaxia kiribilen sailkapen sistema zabalduan.<ref name=":9">{{Erreferentzia|izenburua=Results for Messier 31|url=http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/objsearch?objname=M+031&extend=no&hconst=73&omegam=0.27&omegav=0.73&corr_z=1&out_csys=Equatorial&out_equinox=J2000.0&obj_sort=RA+or+Longitude&of=pre_text&zv_breaker=30000.0&list_limit=5&img_stamp=YES|aldizkaria=ned.ipac.caltech.edu|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Hala ere, [[2MASS]] zundaketaren eta [[Spitzer espazio teleskopioa|Spitzer espazio teleskopioaren]] datu infragorriek, Andromeda, benetan, [[Galaxia espiral|galaxia espiral barratu]] bat dela erakutsi zuten, Esne Bidea bezala, Andromedako barraren ardatz nagusia, 55 gradu orientatua, erlojuaren orratzen kontrako noranzkoan diskoaren ardatz nagusiarekiko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rachael L.|abizena=Beaton|izenburua=Unveiling the Boxy Bulge and Bar of the Andromeda Spiral Galaxy|orrialdeak=L91–L94|abizena2=Majewski|abizena3=Guhathakurta|abizena4=Skrutskie|abizena5=Cutri|abizena6=Good|abizena7=Patterson|abizena8=Athanassoula|abizena9=Bureau|izena2=Steven R.|izena3=Puragra|izena4=Michael F.|izena5=Roc M.|izena6=John|izena7=Richard J.|izena8=E.|izena9=Martin|data=2007-03-07|url=http://dx.doi.org/10.1086/514333|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=658|issn=0004-637X|doi=10.1086/514333|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

2005ean, astronomoek, [[Keck teleskopioa|Keck teleskopioak]] erabili zituzten, galaxiatik kanpo zabaltzen den izarren zipriztin arina, benetan, disko nagusiaren zati dela frogatzeko.<ref name=":6" /> Honek esan nahi du AndromedarenAndromeda galaxiako izarren disko espiralak lehen estimatutakoa baino hiru aldiz diametro handiagoa duela. Hau, galaxiak 220.000 [[Argi-urte|argi urte]] baino gehiagoko diametroa (67 [[Kiloparsec|kiloparsecs]]) izatea eragiten duen izar disko zabal bat dagoela frogatzen duen froga da. Aurretik, AndromedarenAndromeda galaxiaren tamainaren estimazioak 70.000 eta 120.000 argi-urte artekoak ziren (21 eta 37 kpc arteko diametroa).

Galaxiak Lurrarekiko 77ºko inklinazioa duela uste da (non 90 graduko angelu bat albotik zuzenean ikusiko litzatekeen). Galaxiaren zeharkako sekzioaren formaren analisiak, disko lau soil baten ordez, S formako alabeo bat frogatzen duela dirudi.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=UCSC Press Release:Extreme warp in Andromeda Galaxy|data=2006-05-19|url=https://web.archive.org/web/20060519081929/http://www.ucsc.edu/news_events/press_releases/archive/00-01/01-01/andromeda.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Alabeo honen balizko kausa, AndromedarenAndromeda galaxiatik gertu dauden satelite galaxiekiko interakzio grabitatoriala izan liteke. [[Triangeluko galaxia|M33]] galaxiak Andromedaren besoetan nolabaiteko laudorioa eragin lezake, distantzia eta abiadura erradial zehatzagoak behar diren arren.

[[Fitxategi:A Swift Tour of M31.ogv|thumb|[[Swift (satelitea)|Swift]]-en AndromedakoAndromeda galaxiatik ibilbidea]]

Azterketa espektroskopikoek AndromedarenAndromeda galaxiaren errotazio-abiaduraren neurketa zehatzak eman dituzte, nukleoarekiko distantzia erradialaren arabera. Errotazio abiadurak 225 km/s (140 mi/s) balio maximoa du 1.300 [[Argi-urte|ly]] (82.000.000 [[Unitate astronomiko|UA]]) nukleotik, eta bere minimoa ziurrenik 50 km/s (31 mi/s) 7.000 ly (440.000.000 UA) nukleotik. Harantzago, errotazio abiadura 33.000 ly (2,1 × 10⁹ UA) erradioraino igotzen da, non 250 km/s maximora iristen den (160 mi/s). Abiadurak pixkanaka distantzia horretatik haratago jaisten dira, 200 km/s (120 mi/s) -tik 80.000 ly (5,1 × 10⁹ UA) -ra jaitsiz. Abiadura-neurketa horiek 6 × 10⁹ [[Eguzki masa|<var>M</var>_☉]] inguruko masa kontzentratua eragiten dute [[Galaxia|nukleoan]]. Galaxiaren masa osoa linealki handitzen da 45.000 ly arte (2,8 × 10⁹ UA), eta, ondoren, motelago egiten du erradio horretatik aurrera.<ref>{{Erreferentzia|izena=Vera C.|abizena=Rubin|izenburua=Rotation of the Andromeda Nebula from a Spectroscopic Survey of Emission Regions|orrialdeak=379|abizena2=Ford|izena2=W. Kent, Jr.|data=1970-02|url=http://dx.doi.org/10.1086/150317|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=159|issn=0004-637X|doi=10.1086/150317|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

[[Fitxategi:Andromeda galaxy 2.jpg|thumb|Andromeda galaxiako [[Galaxy Evolution Explorerren]] irudi bat. Galaxiaren eraztun deigarriak osatzen dituzten zuri urdinxka koloreko bandak, izar bero, gazte eta masiboak dituzten auzoak dira. Hauts beltzezko errail urdin-grisaxkak argi eta garbi agertzen dira eraztun distiratsu hauen aurka, gaur egun izarren eraketa hodei trinkoetan gertatzen ari den eskualdeak marraztuz. Argi ikusgarrian ikusten direnean, AndromedarenAndromeda galaxiaren eraztunek, beso kiribilak dirudite. Ikuspegi ultramoreak, beso hauek, NASAren [[Spitzer espazio teleskopioa|Spitzer espazio teleskopioarekin]], infragorrien uhin luzeretan lehen behatutako eraztun egituraren antz handiagoa dutela erakusten du. Azken hau erabili zuten astronomoek, eraztun hauek, galaxiak, duela 200 milioi urte baino gehiago, bere bizilaguna zen M32rekin talka egin zuela frogatzeko interpretatu zituzten.]]

AndromedarenAndromeda galaxiaren [[Galaxia espiral|beso espiralak]] [[HII eskualde]] batzuek delineatzen dituzte, [[Walter Baade|Walter Baadek]] xehetasun handiz lehen aldiz aztertuak eta berak "hari bateko kontuak" bezala deskribatuak. Bere ikerketek, bi beso kiribil erakusten dituzte, oso biribilduak diruditenak, gure galaxian baino tarteago dauden arren.<ref>{{Erreferentzia|izena=Halton|abizena=Arp|izenburua=Spiral Structure in M31.|orrialdeak=1045|data=1964-05-01|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1964ApJ...139.1045A|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=139|issn=0004-637X|doi=10.1086/147844|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Beso bakoitzak AndromedarenAndromeda galaxiaren ardatz nagusia zeharkatzen duenean, hauek dira egitura espiralaren deskribapenak<ref>{{Erreferentzia|izena=Sidney|abizena=van den Bergh|izenburua=The stellar populations of M 31|orrialdeak=1053–1068|data=1991-10-01|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1991PASP..103.1053V|aldizkaria=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|zenbakia=103|issn=0004-6280|doi=10.1086/132925|sartze-data=2021-05-28}}</ref>:

AndromedarenAndromeda galaxia ia kantuz ikusten denez, zaila da bere egitura espirala aztertzea. Galaxiaren irudi zuzenduek, dirudienez, nahiko normala den galaxia kiribil bat erakusten dute, gutxienez 13.000 [[Argi-urte|ly]] (820.000.000 [[Unitate astronomiko|UA]]) batez elkarrengandik bananduta dauden bi arraste-beso jarraitu erakusten dituena, eta, gutxi gora-behera, nukleotik, 1.600 ly (100.000.000 UA) distantziatik kanporantz jarrai daitezkeenak. Egitura kiribil alternatiboak proposatu ditu, hala nola beso kiribil bakarra<ref>{{Erreferentzia|izena=Halton|abizena=Arp|izenburua=Spiral Structure in M31.|orrialdeak=1045|data=1964-05|url=http://dx.doi.org/10.1086/147844|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=139|issn=0004-637X|doi=10.1086/147844|sartze-data=2021-05-28}}</ref> edo beso espiral luze, harizdun eta lodien patroi malutatzailea.<ref>{{Erreferentzia|izena=M.|abizena=Trewhella|izenburua=ISO observations of cold dust in NGC 6946|argitaletxea=AIP|abizena2=Davies|abizena3=Alton|abizena4=Bianchi|abizena5=Madore|izena2=J. I.|izena3=P. B.|izena4=S.|izena5=B.|data=1997|url=http://dx.doi.org/10.1063/1.53759|aldizkaria=AIP Conference Proceedings|doi=10.1063/1.53759|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref name=":9" /><ref>{{Erreferentzia|izena=R. A. M.|abizena=Walterbos|izenburua=An optical study of stars and dust in the Andromeda galaxy|orrialdeak=61–86|abizena2=Kennicutt|izena2=R. C., Jr.|data=1988-06-01|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1988A%26A...198...61W|aldizkaria=Astronomy and Astrophysics|zenbakia=198|issn=0004-6361|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

1998an, [[Europako Espazio Agentzia|Europako Espazio Agentziaren]] [[ISO espazio teleskopioa|ISO espazio teleskopioaren]] irudiek AndromedakoAndromeda galaxiaren forma orokorra eraztun galaxia bihurtzen ari dela frogatu zuten. Oro har, gasa eta galaxiaren hautsa hainbat eraztun gainjarritan osatuta daude, nukleotik 32.000 ly (9,8 kpc) erradioan eratutako eraztun bereziki garrantzitsu batekin,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ESA Science & Technology - ISO unveils the hidden rings of Andromeda|url=https://sci.esa.int/web/iso/-/12748-iso-unveils-the-hidden-rings-of-andromeda|aldizkaria=sci.esa.int|sartze-data=2021-05-28}}</ref> astronomo batzuek ''suzko eraztuna'' deitua.<ref>{{Erreferentzia|izena=Heather|abizena=Morrison|izenburua=Young Star Clusters in M 31|argitaletxea=Springer Netherlands|orrialdeak=227–230|abizena2=Caldwell|abizena3=Harding|abizena4=Kriessler|abizena5=Rose|abizena6=Schiavon|izena2=Nelson|izena3=Paul|izena4=Jeff|izena5=James A.|izena6=Ricardo|data=2008|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-1-4020-6933-8_50|aldizkaria=Astrophysics and Space Science Proceedings|isbn=978-1-4020-6932-1|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Eraztun hau galaxiaren argi ikusgarriaren irudietan ezkutatuta dago, nagusiki hauts hotzez osatua baitago, eta AndromedarenAndromeda galaxian gertatzen den izar eraketaren zatirik handiena bertan biltzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=I.|abizena=Cruz-Gonzalez|izenburua=Far-infrared observations of a star-forming region in the Corona Australis dark cloud|orrialdeak=679|abizena2=McBreen|abizena3=Fazio|izena2=B.|izena3=G. G.|data=1984-04|url=http://dx.doi.org/10.1086/161931|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=279|issn=0004-637X|doi=10.1086/161931|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

[[Spitzer espazio teleskopioa|Spitzer espazio teleskopioaren]] laguntzarekin eginiko ondorengo ikerketek, infragorrian AndromedarenAndromeda galaxiaren egitura espirala, dirudienez, erdiko barra batetik sortzen diren bi beso kiribilez osatua dagoela erakutsi zuten, eta lehen aipaturiko eraztun handitik haratago jarraitzen dute. Beso horiek, ordea, ez dira jarraituak eta egitura segmentatua dute.<ref name=":10" />

AndromedakoAndromeda galaxiaren barnealdearen teleskopio bereko azterketa xeheak, duela 200 milioi urte baino gehiago M32rekin izandako elkarreraginak eragin zuela uste den hauts eraztun txikiago bat ere erakutsi zuen. Simulazioek, galaxia txikienak, AndromedarenAndromeda Galaxiarengalaxiaren diskoa, honen ardatz polarrean zehar zeharkatu zuela erakusten dute. Talka honek, masaren erdia baino gehiago kendu zion M32 txikienari, eta Andromedaren egitura deuseztatzaileak sortu zituen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=News {{!}} Center for Astrophysics|url=https://pweb.cfa.harvard.edu/news|aldizkaria=pweb.cfa.harvard.edu|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Messier 31ko gasean aspalditik ezagutzen den ezaugarri deuseztatzaile handiaren koexistentziak, aurkitu berri zen barne egitura deuseztatu honekin batera, [[Barizentro|barizentrotik]] aldendua, M32 satelitearekin ia aurrez aurreko talka bat egitea iradoki zuen, [[CarrokoGurdi GurpilareGurpilaren galaxia|CarrokoGurdi Gurpilaren topaketaren]] bertsio leunago bat.<ref>{{Erreferentzia|izena=D. L.|abizena=Block|izenburua=An almost head-on collision as the origin of two off-centre rings in the Andromeda galaxy|orrialdeak=832–834|abizena2=Bournaud|abizena3=Combes|abizena4=Groess|abizena5=Barmby|abizena6=Ashby|abizena7=Fazio|abizena8=Pahre|abizena9=Willner|izena2=F.|izena3=F.|izena4=R.|izena5=P.|izena6=M. L. N.|izena7=G. G.|izena8=M. A.|izena9=S. P.|data=2006-10|url=http://dx.doi.org/10.1038/nature05184|aldizkaria=Nature|alea=7113|zenbakia=443|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature05184|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

AndromedarenAndromeda galaxiaren halo hedatuaren ikerketek, gutxi gora-behera, Esne Bidearenarekin aldera daitekeela erakusten dute, haloan, eskuarki, "[[Metaltasun|Metalean pobreak]]" diren izarrak dituena, eta gero eta distantzia handiagoarekin.<ref name=":5" /> Ebidentzia horrek adierazten du bi galaxiek antzeko eboluzio-bideak jarraitu dituztela. Litekeena da masa baxuko 100-200 galaxia inguru akretatu etaakrezioz asimilatu izana azken 12.000 milioi urteetan.<ref>{{Erreferentzia|izena=James S.|abizena=Bullock|izenburua=Tracing Galaxy Formation with Stellar Halos. I. Methods|orrialdeak=931–949|abizena2=Johnston|izena2=Kathryn V.|data=2005-12-20|url=http://dx.doi.org/10.1086/497422|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=635|issn=0004-637X|doi=10.1086/497422|sartze-data=2021-05-28}}</ref> AndromedarenAndromeda Galaxiagalaxia eta Esne Bideko halo hedatuetako izarrak, bi galaxiak banatzen dituen distantziaren ia heren bat zabal daitezke.

[[Fitxategi:Andromeda active core.jpg|thumb|AndromedarenAndromeda galaxiaren nukleoaren kontzeptu artistikoa, zulo beltz supermasibo bat inguratzen duten izar gazte eta urdinen disko baten bidez bista bat erakutsiz. [[NASA]]<nowiki/>ren<nowiki/>/[[Europako Espazio Agentzia|ESA]]<nowiki/>ren<nowiki/> argazkia.]]

AndromedarenAndromeda galaxiak bere erdian izar kumulu trinko bat duela ezagutzen da. Tamaina handiko teleskopio batean, inguruko protuberantzia lausoenean txertatutako izar baten ikusizko inpresioa sortzen du. 1991n [[Hubble espazio teleskopioa]] erabili zen Andromeda galaxiaren barne nukleoaren irudiak lortzeko. Nukleoak 1,5 [[Parsec|pc]]-z (4,9 [[Argi-urte|ly]]) bereizitako bi kontzentrazio ditu. Kontzentraziorik distiratsuena, P1 bezala izendatua, galaxiaren erdigunetik desplazatua dago. Kontzentrazio ahulena, P2, galaxiaren benetako erdian dago, eta 3-5 × 10⁷ <var>M</var>_☉-ko [[zulo beltz]] bat du 1993an,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Kinematic detection of the double nucleus in M31|data=1995-11-01|url=http://dx.doi.org/10.1093/mnras/277.1.l21|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|issn=1365-2966|doi=10.1093/mnras/277.1.l21|sartze-data=2021-05-28}}</ref> eta 1,1-2,3 × 10⁸ <var>M</var>_☉-ko zulo beltz bat 2005ean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ralf|abizena=Bender|izenburua=HSTSTIS Spectroscopy of the Triple Nucleus of M31: Two Nested Disks in Keplerian Rotation around a Supermassive Black Hole|orrialdeak=280–300|abizena2=Kormendy|abizena3=Bower|abizena4=Green|abizena5=Thomas|abizena6=Danks|abizena7=Gull|abizena8=Hutchings|abizena9=Joseph|izena2=John|izena3=Gary|izena4=Richard|izena5=Jens|izena6=Anthony C.|izena7=Theodore|izena8=J. B.|izena9=C. L.|data=2005-09-20|url=http://dx.doi.org/10.1086/432434|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=631|issn=0004-637X|doi=10.1086/432434|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Materialaren abiadura 160 [[Metro segundoko|km/s]] (99 mi/s) neurtzen da.<ref>{{Erreferentzia|izena=Karl|abizena=Gebhardt|izenburua=A Relationship Between Nuclear Black Hole Mass and Galaxy Velocity Dispersion|orrialdeak=L13–L16|abizena2=Bender|abizena3=Bower|abizena4=Dressler|abizena5=Faber|abizena6=Filippenko|abizena7=Green|abizena8=Grillmair|abizena9=Ho|izena2=Ralf|izena3=Gary|izena4=Alan|izena5=S. M.|izena6=Alexei V.|izena7=Richard|izena8=Carl|izena9=Luis C.|data=2000-08-10|url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0006289|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=539|doi=10.1086/312840|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Bere aurkikuntzaren hasieran, nukleo bikoitzaren zatirik distiratsuena, AndromedarenAndromeda galaxiak "kanibalizatutako" galaxia txiki baten hondarra zela zioen hipotesia planteatu zen arren,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Physics News Update Number 138 - THE ANDROMEDA GALAXY HAS A DOUBLE NUCLEUS|data=2009-08-15|url=https://web.archive.org/web/20090815062838/http://www.aip.org/pnu/1993/split/pnu138-2.htm|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2021-05-28}}</ref> hau jada ez da azalpen bideragarritzat hartzen, neurri handi batean, mota honetako nukleo batek, oso bizitza laburra izango lukeelako, erdiko zulo beltzaren [[Itsasaldiaren indar|mareak eragindako asalduraren]] ondorioz. Hau partzialki konpon daitekeen arren, P1ak bere zulo beltza izango balu egonkortzeko, P1n dagoen izarren banaketak ez du bere erdian zulo beltz bat egotea iradokitzen.<ref name=":13" />

[[Fitxategi:PIA20061 - Andromeda in High-Energy X-rays, Figure 1.jpg|ezkerrera|thumb|384x384px|AndromedarenAndromeda galaxia, energia handiko x izpietan eta argi ultramorean (2016ko urtarrilaren 5ean argitaratua).]]

Dirudienez, 1968ko amaieran AndromedakoAndromeda galaxiatik ez zen [[X izpi|x izpirik]] atzeman.<ref>{{Erreferentzia|izena=M.|abizena=Fujimoto|izenburua=Correlation between the densities of X-ray sources and interstellar gas|orrialdeak=64–83|abizena2=Hayakawa|abizena3=Kato|izena2=S.|izena3=T.|data=1969-05|url=http://dx.doi.org/10.1007/bf00651263|aldizkaria=Astrophysics and Space Science|alea=1|zenbakia=4|issn=0004-640X|doi=10.1007/bf00651263|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 1970eko urriaren 20an globoan egindako hegaldi batek AndromedarenAndromeda galaxiatik zetozen x izpi gogor detektagarrientzako goiko muga bat ezarri zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=L. E.|abizena=Peterson|izenburua=Hard Cosmic X-Ray Sources|orrialdeak=51|data=1973|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1973IAUS...55...51P|zenbakia=55|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[Swift (satelitea)|Swift]] BAT all-sky zundaketak arrakastaz detektatu zituen x izpi gogorrak, galaxiaren erdigunetik 6 arkosegundora zegoen eskualde batetik zetozenak. Ondoren, 25 keV baino gehiagoko igorpena [[3XMM J004232.1+411314]] izeneko iturri bakar batetik zetorrela aurkitu zen, eta izar baten materia objektu trinko bat ([[Neutroi-izar|neutroi izar]] bat edo zulo beltz bat) duen sistema bitar bat bezala identifikatu zen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Martino|abizena=Marelli|izenburua=Discovery of Periodic Dips in the Brightest Hard X-Ray Source of M31 with EXTraS|orrialdeak=L27|abizena2=Tiengo|abizena3=Luca|abizena4=Salvetti|abizena5=Saronni|abizena6=Sidoli|abizena7=Paizis|abizena8=Salvaterra|abizena9=Belfiore|izena2=Andrea|izena3=Andrea De|izena4=David|izena5=Luca|izena6=Lara|izena7=Adamantia|izena8=Ruben|izena9=Andrea|data=2017-12-11|url=http://dx.doi.org/10.3847/2041-8213/aa9b2e|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=851|issn=2041-8213|doi=10.3847/2041-8213/aa9b2e|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Ordutik, AndromedakoAndromeda galaxian x izpien iturri ugari aurkitu dira, [[Europako Espazio Agentzia|Europako Espazio Agentziaren]] XMM-Newton orbitan dagoen behatokiaren behaketei esker. Robin Barnard ''et al.''-ek planteatzen duten hipotesiaren arabera, zulo beltzak edo [[Neutroi-izar|neutroi izar]] hautagaiak dira, sartzen den gasa milioika [[Kelvin (unitatea)|kelvinetara]] berotzen dutenak eta x izpiak igortzen dituztenak.<ref>{{Erreferentzia|izena=R.|abizena=Barnard|izenburua=Artificial variability in XMM‐Newton observations of X‐ray sources: M31 as a case study|argitaletxea=American Institute of Physics|abizena2=Trudolyubov|abizena3=Haswell|abizena4=Kolb|abizena5=Osborne|abizena6=Priedhorsky|izena2=S.|izena3=C. A.|izena4=U. C.|izena5=J. P.|izena6=W. H.|data=2007|url=http://dx.doi.org/10.1063/1.2774929|doi=10.1063/1.2774929|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[NuSTAR]] espazio misioaren behaketa kanpaina batek mota honetako 40 objektu identifikatu zituen galaxian.<ref>{{Erreferentzia|abizena=https://jpl.nasa.gov|izenburua=Andromeda Galaxy Scanned with High-Energy X-ray Vision|hizkuntza=en|url=https://www.jpl.nasa.gov/news/andromeda-galaxy-scanned-with-high-energy-x-ray-vision|aldizkaria=NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL)|sartze-data=2021-05-28}}</ref> 2012an, AndromedarenAndromeda galaxian [[Quasar|mikrokuasar]] bat detektatu zen, zulo beltz txikiago batetik datorren irrati-bolada bat. Guraso-zulo beltza erdigune galaktikotik gertu dago eta 10 <var>M</var>_☉ inguru ditu. [[Europako Espazio Agentzia|Europako Espazio Agentziaren]] XMM-Newton zundak bildutako datuei esker aurkitu zen, eta, ondoren, [[Swift (satelitea)|Gamma izpien Swift Misioak]] eta [[X Izpiko Chandra Behatokia|X Izpien Chandra Behatokiak]], [[Very Large Array|Very Large Arrayk]] eta [[Very Long Baseline Array|Very Long Baseline Arrayk]] behatu zuten. Mikrokoadrarra, Andromeda galaxiaren barnean behatutako lehena izan zen, eta lehena Esne Bidetik kanpo.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Microquasar in Andromeda Galaxy Amazes Astronomers {{!}} Astronomy {{!}} Sci-News.com|hizkuntza=en-US|url=http://www.sci-news.com/astronomy/article00779.html|aldizkaria=Breaking Science News {{!}} Sci-News.com|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Andromeda galaxiari lotutako 460 [[kumulu globular]] inguru daude.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pauline|abizena=Barmby|izenburua=M31 Globular Clusters in the [ITAL]HUBBLE SPACE TELESCOPE[/ITAL][ITAL]Hubble Space Telescope[/ITAL] Archive. I. Cluster Detection and Completeness|orrialdeak=2458–2468|abizena2=Huchra|izena2=John P.|data=2001-11|url=http://dx.doi.org/10.1086/323457|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=5|zenbakia=122|issn=0004-6256|doi=10.1086/323457|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Kumulu hauetatik masiboena, [[Mayall II]] bezala identifikatua, Globular One ezizena duena, galaxien [[Tokiko Taldea|Tokiko Taldean]] ezagutzen den beste edozein kumulu globularrek baino argitasun handiagoa du.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=HubbleSite - Hubble Spies Globular Cluster in Neighboring Galaxy - 4/24/1996|data=2006-07-01|url=https://web.archive.org/web/20060701083419/http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1996/11/|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Milioika izar ditu eta [[Omega Centauri]] baino bi aldiz argitsuagoa da, Esne Bidean ezagutzen den kumulu globularrik distiratsuena. Bat Globularrak (edo G1) zenbait izar-populazio ditu, eta egitura masiboegia globular arrunt batentzat. Horregatik, batzuen ustez, G1 Andromedak iragan urrun batean kontsumitu zuen [[galaxia nano]] baten nukleo hondarra da.<ref>{{Erreferentzia|izena=G.|abizena=Meylan|izenburua=Mayall II = G1 in M31: Giant Globular Cluster or Core of a Dwarf Elliptical Galaxy?|orrialdeak=830–841|abizena2=Sarajedini|abizena3=Jablonka|abizena4=Djorgovski|abizena5=Bridges|abizena6=Rich|izena2=A.|izena3=P.|izena4=S. G.|izena5=T.|izena6=R. M.|data=2001-08|url=http://dx.doi.org/10.1086/321166|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=2|zenbakia=122|issn=0004-6256|doi=10.1086/321166|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Distira handiena duen globularra [[G76]] da, hego-mendebaldeko besoaren ekialdeko erdian dagoena.<ref name=":12" /> Beste kumulu globular masibo bat, 037-B327 deitua eta 2006an aurkitua AndromedakoAndromeda galaxiaren [[Izarrarteko hautsa|izarrarteko hautsagatik]], G1 baino masiboagoa zela uste zen, eta Talde Lokaleko kumulu handiena,<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=Ma|izenburua=A ‘super’ star cluster grown old: the most massive star cluster in the Local Group|orrialdeak=1443–1450|abizena2=De Grijs|abizena3=Yang|abizena4=Zhou|abizena5=Chen|abizena6=Jiang|abizena7=Wu|abizena8=Wu|izena2=R.|izena3=Y.|izena4=X.|izena5=J.|izena6=Z.|izena7=Z.|izena8=J.|data=2006-04-13|url=http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2966.2006.10231.x|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=368|issn=0035-8711|doi=10.1111/j.1365-2966.2006.10231.x|sartze-data=2021-05-28}}</ref> baina, beste ikerketa batzuek, benetan, G1en antzeko propietateak dituela frogatu dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Judith G.|abizena=Cohen|izenburua=The Not So Extraordinary Globular Cluster 037-B327 in M31|orrialdeak=L21–L23|data=2006-11-21|url=http://dx.doi.org/10.1086/510384|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=653|issn=0004-637X|doi=10.1086/510384|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Esne Bideko kumulu globularrak ez bezala, adin dispertsio erlatiboki baxua erakusten dutenak, AndromedakoAndromeda Galaxiakogalaxiako kumulu globularrek adin tarte askoz handiagoa dute: galaxia bera bezalako sistema zaharretatik hasi eta sistema askoz gazteagoetaraino, ehunka milioi urte eta bost mila milioi urte bitartean dituztenak.<ref>{{Erreferentzia|izena=David|abizena=Burstein|izenburua=Globular Cluster and Galaxy Formation: M31, the Milky Way, and Implications for Globular Cluster Systems of Spiral Galaxies|orrialdeak=158–166|abizena2=Li|abizena3=Freeman|abizena4=Norris|abizena5=Bessell|abizena6=Bland‐Hawthorn|abizena7=Gibson|abizena8=Beasley|abizena9=Lee|izena2=Yong|izena3=Kenneth C.|izena4=John E.|izena5=Michael S.|izena6=Joss|izena7=Brad K.|izena8=Michael A.|izena9=Hyun‐chul|data=2004-10-10|url=http://dx.doi.org/10.1086/423334|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=614|issn=0004-637X|doi=10.1086/423334|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

2005ean, astronomoek izar kumulu erabat berri bat aurkitu zuten AndromedakoAndromeda galaxian. Aurkitu berri diren kumuluek ehunka mila izar dituzte, kumulu globularretan aurki daitekeen kopuruaren antzekoa. Kumulu globularretatik bereizten dituena da askoz handiagoak direla -ehunka argi-urteko diametroa- eta ehunka aldiz ez hain trinkoak. Beraz, izarren arteko distantziak askoz handiagoak dira aurkitu berri diren kumulu hedatuetan.<ref>{{Erreferentzia|izena=A. P.|abizena=Huxor|izenburua=A new population of extended, luminous star clusters in the halo of M31|orrialdeak=1007–1012|abizena2=Tanvir|abizena3=Irwin|abizena4=Ibata|abizena5=Collett|abizena6=Ferguson|abizena7=Bridges|abizena8=Lewis|izena2=N. R.|izena3=M. J.|izena4=R.|izena5=J. L.|izena6=A. M. N.|izena7=T.|izena8=G. F.|data=2005-07|url=http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2966.2005.09086.x|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=360|issn=0035-8711|doi=10.1111/j.1365-2966.2005.09086.x|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

Esne Bideak bezala, AndromedarenAndromeda galaxiak [[galaxia sateliteak]] ditu, 20 [[galaxia nano]] baino gehiagoz osatuak. Galaxia satelite ezagunenak eta behatzeko errazenak [[Messier 32|M32]] eta [[Messier 110|M110]] dira. Gaur egungo proben arabera, badirudi M32k AndromedakoAndromeda galaxiarekin hurbileko topaketa bat izan zuela iraganean. Litekeena da M32 galaxia handiago bat izan izana, M31k bere izar diskoa kendu ziona eta nukleoaren eskualdeko izar eraketaren gehikuntza handi bat jasan zuena, nahiko oraintsu arte iraun zuena.<ref>{{Erreferentzia|izena=Kenji|abizena=Bekki|izenburua=A New Formation Model for M32: A Threshed Early-Type Spiral Galaxy?|orrialdeak=L39–L42|abizena2=Couch|abizena3=Drinkwater|abizena4=Gregg|izena2=Warrick J.|izena3=Michael J.|izena4=Michael D.|data=2001-08-10|url=http://dx.doi.org/10.1086/323075|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=557|issn=0004-637X|doi=10.1086/323075|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

M110 AndromedarenAndromeda galaxiarekin ere elkarreraginean ari dela dirudi, eta astronomoek, azken honen haloan, satelite galaxia hauek kendu dituztela diruditen metal aberatseko izar korronte bat aurkitu dute.<ref>{{Erreferentzia|izena=Rodrigo|abizena=Ibata|izenburua=A giant stream of metal-rich stars in the halo of the galaxy M31|orrialdeak=49–52|abizena2=Irwin|abizena3=Lewis|abizena4=Ferguson|abizena5=Tanvir|izena2=Michael|izena3=Geraint|izena4=Annette M. N.|izena5=Nial|data=2001-07|url=http://dx.doi.org/10.1038/35083506|aldizkaria=Nature|alea=6842|zenbakia=412|issn=0028-0836|doi=10.1038/35083506|sartze-data=2021-05-28}}</ref> M110k hautsezko errei bat du, izar eraketa berria edo bidean dagoena adieraz dezakeena.<ref>{{Erreferentzia|izena=L. M.|abizena=Young|izenburua=Properties of the Molecular Clouds in NGC 205|orrialdeak=2460–2470|data=2000-11|url=http://dx.doi.org/10.1086/316806|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=5|zenbakia=120|issn=0004-6256|doi=10.1086/316806|sartze-data=2021-05-28}}</ref> M32k ere izar populazio gazte bat du.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pavlo|abizena=Rudenko|izenburua=INTERMEDIATE-AGE CLUSTERS IN A FIELD CONTAINING M31 AND M32 STARS|orrialdeak=1985–1989|abizena2=Worthey|abizena3=Mateo|izena2=Guy|izena3=Mario|data=2009-11-10|url=http://dx.doi.org/10.1088/0004-6256/138/6/1985|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=6|zenbakia=138|issn=0004-6256|doi=10.1088/0004-6256/138/6/1985|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

[[PA-99-N2]] 1999an AndromedakoAndromeda galaxian detektatutako mikrolente gertaera bat izan zen. Azalpenetako bat erraldoi gorri baten lente grabitazionala da, izar batek eguzkiarena halako 0,02 eta 3,6 arteko masa duena, izarra, ziuraskiziur aski, planeta batek orbitatua dagoela iradoki zuena. Balizko exoplaneta honek Jupiterrena baino 6,34 aldiz masa handiagoa izango luke. Azkenean baieztatzen bada, aurkitutako lehen [[planeta estragalaktikoa]] izango litzateke. Hala ere, gerora anomaliak aurkitu zituzten.<ref>{{Erreferentzia|izena=Jin H.|abizena=An|izenburua=The Anomaly in the Candidate Microlensing Event PA‐99‐N2|orrialdeak=845–857|abizena2=Evans|abizena3=Kerins|abizena4=Baillon|abizena5=Calchi Novati|abizena6=Carr|abizena7=Creze|abizena8=Giraud‐Heraud|abizena9=Gould|izena2=N. W.|izena3=E.|izena4=P.|izena5=S.|izena6=B. J.|izena7=M.|izena8=Y.|izena9=A.|data=2004-02|url=http://dx.doi.org/10.1086/380820|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=601|issn=0004-637X|doi=10.1086/380820|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

AndromedakoAndromeda galaxia Esne Bidetik 110 kilometro segundoko (68 milia segundoko) distantziara dago.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ron|abizena=Cowen|izenburua=Andromeda on collision course with the Milky Way|data=2012-05-31|url=http://dx.doi.org/10.1038/nature.2012.10765|aldizkaria=Nature|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature.2012.10765|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Eguzkiarekiko 300 km/s-ko hurbilketa neurtu da (190 mi/s),<ref name=":9" /> Eguzkiak galaxiaren erdigunearen inguruan 225 km/s-ko abiaduran orbitatzen baitu (140 mi/s). Honen ondorioz, AndromedarenAndromeda galaxia, [[Urdineranzko lerrakuntza|desplazamendu urdina]] duten 100 galaxia behagarrietako bat da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Apart from Andromeda, are any other galaxies moving towards us? - Space Facts – Astronomy, the Solar System & Outer Space - All About Space Magazine|hizkuntza=en|data=2021-05-21|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Andromeda_Galaxy&oldid=1024382953|sartze-data=2021-05-28|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> AndromedakoAndromeda Galaxiarengalaxiaren abiadura tangentziala edo albokoa, Esne Bidearekiko, hurbilketa abiadura baino erlatiboki txikiagoa da, eta, beraz, 4.000 milioi urte barru Esne Bidearekin zuzenean talka egitea espero da. Talkaren emaitza posible bat galaxiak bat egitea da, [[galaxia eliptiko]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Ron|abizena=Cowen|izenburua=Andromeda on collision course with the Milky Way|data=2012-05-31|url=http://dx.doi.org/10.1038/nature.2012.10765|aldizkaria=Nature|issn=0028-0836|doi=10.1038/nature.2012.10765|sartze-data=2021-05-28}}</ref> erraldoi bat edo, beharbada, [[disko galaxia]]<ref name=":11" /> handi bat sortzeko. Horrelako gertaerak ohikoak dira [[Galaxia talde|galaxia taldeen]] artean. [[Lurra|Lurraren]] eta [[Eguzki-sistema|Eguzki Sistemaren]] norakoa, talka gertatuz gero, gaur egun ezezaguna da. Galaxiak bat egin aurretik, Eguzki Sistema Esne Bidetik kanporatua izateko edo AndromedakoAndromeda galaxiara batzeko aukera txiki bat dago.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Here's What Happens When We Allow Facial Recognition Technology in Our Schools|url=http://dx.doi.org/10.1163/2210-7975_hrd-9970-20180120|aldizkaria=Human Rights Documents Online|sartze-data=2021-05-28}}</ref>

AndromedarenAndromeda galaxia urruneneko objektua da, eta begi hutsez ikus daitekeen Esne Bidetik kanpoko galaxia kiribil bakarra.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Can you see other galaxies without a telescope?|url=https://starchild.gsfc.nasa.gov/docs/StarChild/questions/question15.html|aldizkaria=starchild.gsfc.nasa.gov|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Here are 2 easy ways to find the Andromeda galaxy {{!}} Tonight {{!}} EarthSky|hizkuntza=en-US|data=2020-09-16|url=https://earthsky.org/tonight/find-the-andromeda-galaxy-in-autumn/|aldizkaria=earthsky.org|sartze-data=2021-05-28}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=How to See the Farthest Thing You Can See|hizkuntza=en-US|data=2015-09-09|url=https://skyandtelescope.org/observing/how-to-see-the-farthest-thing-you-can-see090920150909/|aldizkaria=Sky & Telescope|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Galaxia zeruan kokatzen da, [[Cassiopeia (konstelazioa)|Casiopea]] eta [[Pegasus (konstelazioa)|Pegaso]] konstelazioei erreferentzia eginez. Andromeda hobeto ikusten da udazkeneko gauetan [[Ipar hemisferio|ipar hemisferioan]], altuera handira igarotzen denean, bere [[Zenit|punturik altuenera]] urriko gauerdi inguruan iristen delarik, eta bi ordu beranduago hilabetero. Gaueko lehen orduan, ekialdetik irteten da irailean, eta mendebaldetik jartzen da otsailean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=M31.html|url=http://www.physics.ucla.edu/~huffman/m31.html|aldizkaria=www.physics.ucla.edu|sartze-data=2021-05-28}}</ref> [[Hego hemisferio|Hego hemisferiotik]] Andromeda galaxia urria eta abendua bitartean ikus daiteke, eta iparraldetik hobeto ikusten da. [[Prismatikoak|Prismatikoek]], galaxiaren egitura handiago batzuk eta bere bi satelite distiratsuenak diren [[Messier 32|M32]] eta [[Messier 110|M110]] ikus ditzakete.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Watch Andromeda Galaxy Blossom in Binoculars|hizkuntza=en-US|data=2015-09-16|url=https://skyandtelescope.org/observing/watch-andromeda-blossom-in-binoculars091620151609/|aldizkaria=Sky & Telescope|sartze-data=2021-05-28}}</ref> Zaletu teleskopio batek Andromedaren diskoa, bere kumulu globular distiratsuenetako batzuk, hauts iluneko karrilakerrailak eta [[NGC 206]] izar hodei handia adieraz ditzake.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Globular Clusters in the Andromeda Galaxy|url=https://www.astronomy-mall.com/Adventures.In.Deep.Space/gcm31.htm|aldizkaria=www.astronomy-mall.com|sartze-data=2021-05-28}}</ref>