Antzinako Greziako artea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
tNo edit summary
 
28. lerroa:
 
Beste jainko batzuen omenez ere edota beste polis batzuetan antolatutako jokoak ere bazeuden (esaterako, [[joko panatenaikoak]] [[Atenas]]en), lau nabarmentzen ziren, ez eskaintzen zen sariagatik (oliba batzuk, edota [[ereinotz koroa]]), prestigioarengatik baizik; izan ere, [[Helade]] osoko jende ugari elkartzen zen haietan bi edo lau urtez behin. Lau joko horiek hurrengo hauek ziren: Apoloren jokoak [[Delfos]]en ([[Dodonako orakulua]]ren tokian); Olinpiako Olinpia Zeus santutegian egiten zirenak ([[Olinpiar Jokoak]] egiten ziren lekua, zeinaren zimenduak soilik geratzen diren); Poseidonen omenezkoak [[Istmia]]n (Istmiar jokoak; hemen ere zimenduak baino ez dira geratzen); eta [[Zeus]]en omenez [[Nemea]]n egiten ziren Nemear jokoak (aro helenistikokoak diren hondar batzuk baino ez dira geratzen).
[[Fitxategi:Miniaturk 009.jpg|thumb|180px|[[Artemisaren tenpluarentenplua]]ren erreprodukzioa, [[Istanbul]]en.]]
Panhelenikoak ez ziren santutegi batzuek ere ospe handia lortu zuten Helade osoan. [[Samos]]eko Heraren tenplua (Ἥραιον” edo ''Heraion'' delakoa, [[joniar ordena]]ren lehen adibide garbiena -Samoseko Rhoikos eta Teodoro arkitektoak-, non ''[[hierogamia]]'' edo “ἱερός γάμος” enigmatikoa antolatzen zuten) edo [[Efeso]]ko [[Artemisaren Efesoko tenplua]] (Ἀρτεμίσιον” edo Artemision delakoa, joniar ordenaren bigarren adibiderik garbiena, zeina [[Antzinate klasikoko munduko zazpi mirariak|munduko zazpi mirarien]] katalogoan sartu zen).
 
== Hondakinak ==
[[Fitxategi:Ac artemisephesus.jpg|thumb|200px|Efesoko [[Artemisaren TenpluarenEfesoko tenplua]]ren hondakinak.]]
[[Fitxategi:Statue of Zeus.jpg|thumb|200px|eskuinera|[[Olinpia]]ko Zeusen EstatuarenOlinpiako estatua]]ren grabatua.]]
Antzinako greziar artea eskultura eta arkitektura eran mantendu da, baita arte txikiagoetan ere, txanpon diseinua, [[buztingintza]]ko grabatua eta harribitxiak kasu.
 
53. lerroa:
Greziar eraikin gehienak ez dira egundaino mantendu, zenbait arrazoiren ondorioz: gerretan suntsituak izan ziren, eraikuntza materialak lortzeko arpilatuak edo lurrikaretan suntsituak. Tenplu gutxi batzuk baino ez dira mantendu, [[Atenas]]en dauden [[Partenoia]] eta [[Hefestion]]a kasu. Greziarrek sortutako antzinako lau mirarietako bakar bat bera ere ez da mantendu egundaino.
 
* [[Olinpiako Zeusen EstatuaOlinpiako estatua]]
* [[Efesoko Artemisaren TenpluaEfesoko tenplua]]
* [[Rodasko Kolosoakolosoa]]
* [[Alexandriako itsasargia|Alexandriako Itsasargia]]
 
=== Beste arte batzuk ===
95. lerroa:
[[Doriar ordena]] antzinakoena eta sinpleena da, zutabe irmoak eta, aldi berean, zirrara eragiteko gorriz edo urdinez margo zitezkeen eskulturaz estalitako fronteekin. Beste estilo batzuekin alderatuta, ez du oinarririk. Egundaino mantendu den tenplu doriar baten eredua [[Partenoia|Partenona]] da, [[K.a. 438]]an egina eta [[Atenasko Akropolia]]n dagoena.
 
[[Joniar ordena]] garai bertsuan agertu zen [[Anatolia|Asia Txikiko]] hiririk aberatsenetan. Arinagoa izatearen irudia ematen du, eta apaingarriagoa da, zutabe lirainekin, [[kapitel]]aren izkina bakoitzean boluta kiribilduak nabarmentzen direlarik. Estiloa bere garai gailenera [[Efesoko Artemisaren TenpluaEfesoko tenplua]]rekin iritsi zen, [[Munduko Zazpi Mirariak|Munduko Zazpi Mirarietako]] bat zena eta gaur egun desagertua dagoena. Joniar arkitektura [[Atenas]]ko Akropoliko [[Atenea Nikeren tenplua]]n nabari daiteke.
 
[[K.a. 400]] inguruan joniar arkitekturaren bertsio berri eta elaboratuago bat agertu zen: korintiarra. Zutabeen kapiteletan zizelkaturiko [[molorrika|akantozko]] hosto nahaspilatsuengatik bereizten zen, [[Ekialde Hurbila|Ekialde Ertainaren]] eragina isla dezakeena. [[Korintoar ordena]]ren prestutasunak [[Erromatar Inperioa|Erromatar Inperioko]] arkitekturaren arkitektura estilo kuttun bihurtu zuen. Tenpluak, dituzten zutabe kopuruarengatik sailka daitezke: