Masoneria: berrikuspenen arteko aldeak

| Yorkeko Masoneria, Eskoziar Masoneria, Masoneria Mistoa, Giza Zuzenbidea, Menfis-Mizraimen OhikuneaErritua, Egiptoar Masoneria

'''Masoneria''' (<small>[[Heg.]]</small>)<ref>{{Euskaltzaindia|Masoneria|2021-04-04}}</ref> edo '''framazoneria''' (<small>[[Ipar Euskal Herria|Ipar.]]</small>) kofradia edo [[anaidi]]-motako [[erakunde]]a da, bere burua sarbideainiziazio, filantropia eta [[filosofia]] sustatzeko erakunde gisa definitzen duena. Jatorria Erdi Aroko [[igeltsero]]en eta [[hargintza|harginen]] anaiarteetankofradietan du. Bere kide eta jarraitzaileen arabera, egia bilatzeko eta gizakiaren garatze intelektual eta morala lortzeko helburua dute. Masoneriaren jarraitzaileei '''masoi''' edo '''framazon''' deritze, eta, eskuarki gaitzesgarritzat erabilia, '''hargin beltz'''. Masoiak, gizon nahiz emakumeak, [[Logia (elkartea)|logia]] izeneko oinarrizko egituretan antolatzen dira, eta logia horiek maila handiagoko erakunde batean taldekatzen dira; horri gehienetan "Logia Handia", "Sortaldeko Logia" edo "Prioretza Handia" deritzo.

[[Europa]]n [[XVII. mendea]]ren amaiera eta [[XVIII. mendea]]ren hasiera aldera agertu zen. Egungo masoneria edo "espekulatzailea" ''ikurrensinboloen bitartez irudikatutako moral-sistema partikular'' gisa deskribatu da. Bere burua heziketa-lanabestzat aurkeztu ohi du: eraikuntzaren sinbolismoan oinarritutako metodo berezi batekin, kideek entzuteko, gogoeta egiteko eta elkarrizketarako ahalmena garatzea dute helburu, gero balio horiek beren ingurumenean zabal ditzaten.

Masoien erakundearen historiak desadostasun ugari agertzen ditu, eta haren zio nagusiak hainbat gairen inguruan ibili dira: [[emakume]]a masonerian onartzea, [[Erlijio|sineskera erlijioso]] eta metafisikoen gaia, eztabaidatutako gaien izatea edo logien lan egiteko era, bai eta masoneriaren erregulartasunaren funtsa kokatzen diren oinarriak ere. Gai horiek eta beste batzuei buruzko ikuspuntuak askotarikoak izateak masoien hainbat adar eta joerakorronte masonikoa garatzea ekarri du, sarritan, elkar onartu edo elkar aintzakotzat hartzen ez dutenak.