Arima: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
euskeraz ongi idazteko aldaketak |
|||
28. lerroa:
=== Greziako filosofian ===
Greziar munduan arima ulertzeko bi modu nagusi izan ziren, lehena, arima bizi-printzipio gisa ulertua, izaki bizidun guztientzat komuna (landareak, animaliak eta gizakiak), eta aldiz bigarrena, arima arrazionaltasun-printzipio gisa ulertua, izaera jainkotiar eta hilezkorrekoa, gizakiarena dena.
==== Platon eta Sokrates ====
[[Platon|Platonen]] definizioen arabera, arima "bere [[Buru|burua]] mugitzen duena da; izaki bizidunen bizi-mugimenduaren kausa da". Platonen aburuz, arimak [[Gizaki|gizakia]] definitzen du eta bizitzaren printzipioa da: "Arima gizakia dela azaldu behar dizut?". Berarentzat, arima erorita dago: [[Gorputz|gorputzean]] erori da, eta [[Jainko|jainkoei]] laguntzen zien ideien munduan. Platonek ematen duen definizio bakarra hau da: arima "bere kabuz mugitzen den mugimendua da", [[Ideien teoria|ideien]], forma idealen, jainkozkoaren antzekoa da. Arimak hiru maila ditu
* ''Epithumia'' (πιθυμία), "apetitua", espezie menderagarria da, beheko desioen maila desiragarria (gosea, egarria, etab.).
* ''Tkea'' (θυμός-ekoa), "
* ''Logistikon'' (λογιοοιοκόν-a), "arrazoizkoa", espezie arrazionala, pentsamenduaren jainko-maila, hori baita hilezkor bakarra (gurdiaren mitoa eta [[Fedro|Fedroren]] gurdi-gidaria
''Fedon''-en eta
[[Sokrates]] maisuaren hitzetan oinarrituta, Platonek uste zuen [[Psike|psikea]] [[Pertsona (argipena)|pertsonaren]] funtsa zela, eta hark erabakitzen duela nola jokatu. Uste zuen [[esentzia]] hori gure izatearen okupatzaile gorpuzgabe eta betierekoa zela. Platonek esaten zuen hil ondoren ere, arima existitzen dela eta pentsatzeko gai dela. Gorputzak hiltzen diren neurrian, arima etengabe birsortzen dela uste zuen (metenpatia) ondorengo gorputzetan. Hala ere, [[Aristoteles|Aristotelesek]] uste zuen arimaren zati bat baino ez zela hilezkorra, zehazki adimena (logoak). Platonen arimak hiru zati ditu:
# logos, edo
# ''thymos'', edo ''thumetikon'' ([[Emozio|emozioa]], [[Espiritu|espiritua]] edo [[Maskulino (argipena)|maskulinoa]])
# ''eros'', edo ''epithumetikon'' (
# ''logos'' buruan dago, arrazoiarekin lotuta dago eta beste zatia erregulatzen du.
54 ⟶ 52 lerroa:
# ''Eros'' [[Urdail|urdailean]] dago eta desioekin lotuta.
Platonek ere arimaren edo psikearen hiru zatiak kasta sozialen sistema batekin konparatzen ditu. Platonen teoriaren arabera, arima hiru zatitan antolatutako estatu bateko klase-sistemaren
==== Aristoteles ====
|