Kanta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
206. lerroa:
 
=== A capella ===
''[[A cappella]]'', giza [[ahots]] hutsez soilik kantatzeko modua da; ez da [[Musika tresna|musika tresnarik]] erabiltzen bestelako [[soinu]]<nowiki/>rik sortzeko. Jatorri erlijiosoa du baina, gaur egun, musikako hainbat esparrutan ikusientzun ditzakegu horrelako [[kanta]]<nowiki/>kkantak.
 
Honen jatorria, garaiGarai bateko elizetan musika-tresnen erabilera mugatumugatua zireneanizatean kokatzendauka dajatorria, eta egoera horrek ia [[Erdi Aroa]] bukatu arte; horreniraun zuen. Horren ondorioz, ''a cappella''ren erabilera areagotu zen. [[XV. mendea|XV.]] eta [[XVI. mendea|XVI. mendeak]] ''a cappella''ren urte hoberenak izan ziren. Gaur egun, ''a cappella'' kantuak egiten jarraitzen diradute hainbat elizetanelizatan eta [[musika erlijioso]]<nowiki/>tik kanpo ere oso zabalkunde handia dueladuen esanestiloa dezakeguda.<ref>{{Erreferentzia|izena=Muy|abizena=Interesante|izenburua=¿Qué significa cantar|hizkuntza=es|data=2006-06-01|url=https://www.muyinteresante.es/cultura/arte-cultura/articulo/ique-significa-cantar-a-capella|aldizkaria=MuyInteresante.es|sartze-data=2021-05-12}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Grupos de música a capella|url=http://www.guiadelartista.es/grupos-de-musica-a-capella_s48/|aldizkaria=www.guiadelartista.es|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
 
=== Koru abestiak ===
[[Abesbatza|Koru]] edo abesbatza abestiak, gizatalde batek, [[Ahots|ahot]]<nowiki/>saz soilik baliaturik kantatzen dituztendituen [[Abesti|abestia]]<nowiki/>k dira, sarritan [[Abesbatza-zuzendari|zuzendari]] batek gidatua. Talde koral ohikoena lau ahots mistok osatzen dute: [[soprano]]<nowiki/>ak, [[kontralto]]<nowiki/>ak, [[Tenore (argipena)|tenoreak]] eta [[Baxu (ahotsa)|baxuak]]. Kanta hauek ahots hutsean edo [[Instrumentu-musika|instumentu]]<nowiki/>z lagunduta abestu daitezke. Ahots hutsean egiten dutenean ''[[A cappella]]'' abesten dutela esaten da. Laguntzarekin izanez gero, instrumentu bakar batekin  ([[Piano|pianoa]]) edo askorekin ([[orkestra]]) izan daiteke.
 
==== '''Osaketa''' ====
Hainbat ahots motak osatzen dituzte kanta hauek:
 
* '''Sopranoa''':  [[haur]] eta [[emakume]]<nowiki/>en ahotsik agudoenaaltuena.
'''Osaketa'''
* '''Mezzosopranoa''': [[gizon]] eta emakumeen ahotsen arteko nahasketa da.
 
Hainbat* Kontraltoa''':''' ahots motalarria ezberdinekduten emakumeek osatzen dituzte kanta hauek:dute.
* '''[[Kontratenor|Kontratenorea]]''':''' gizonezkoen ahotsik altuenak osatzen dute.
 
* Tenorea'''Tenorea:''' gizonezkoen ahotsinahotsik altuenak osatzen dute. Kontratenorearen azpitik.
* '''Sopranoa''':  [[haur]] eta [[emakume]]<nowiki/>en ahotsik agudoena.
* '''[[Baritono|Baritonoa]]''':''' baxuaren eta tenorraren artean kokatzen den gizonezkoen ahotsa da.
* '''Mezzosopranoa''': [[gizon]] eta emakumeen ahotsen arteko nahasketa da.
* '''[[Baxu (ahotsa)|Baxua]]''':''' ahots sakona.
* '''Kontraltoa:''' ahots larria duten emakumeek osatzen dute.
* '''[[Kontratenor|Kontratenorea]]:''' gizonezkoen ahotsik altuenak osatzen dute.
* '''Tenorea:''' gizonezkoen ahotsin altuenak osatzen dute. Kontratenorearen azpitik.
* '''[[Baritono|Baritonoa]]:''' baxuaren eta tenorraren artean kokatzen den gizonezkoen ahotsa da.
* '''[[Baxu (ahotsa)|Baxua]]:''' ahots sakona.
 
=== Gitarrarekin lagunduak ===
Kantu asko gitarraz lagunduta kantatzen dira. Akonpainamendu on bat akordeak osoda [[soinuAkorde|akordeak]] oso soinu onez jotzea da, erritmika daraman teknika oso garbiarekin. Hatzak ondo kokatu behar dira diapasoian, soinu ona lortzeko.
 
[https://rock.fandom.com/es/wiki/Guitarra_r%C3%ADtmica Gitarra erritmiko] baten eginkizuna abesti baten pultsua edo [[Erritmo|erritmoa]] mantentzea da, eta beste instrumentu edo ahotsen oinarri den harmonia ematea. [[:es:Guitarra_líder|Gitarra bakarlariak]], berriz, motiboak "apaintzeaapaintzen", ditu eta lerro melodikoak, eta punteoak etaegiten ditu. Eta, batez ere, bakarrik egiteaegiten du hori.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Acompañar o hacer un solo|hizkuntza=es-ES|data=2015-04-27|url=https://www.backtomusicschool.com/solos-acompanar-o-hacer-un-solo-que-prefieres/|aldizkaria=back to music school|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
 
==== AkustikoGitarra akustikoa ====
[[Musika akustiko|Musika akustikoan]] [[Soinu|soinua]] modu akustikoan sortzen duten tresnak soilik erabiltzen dira. "Musika akustikoa" izena tresna elektrikoak asmatu ondoren agertu zen, hala nola gitarra elektrikoa, [[Baxu elektriko|baxu]] [[Elektrikoa gitarra|elektrikoa]], [[organo elektrikoa]] eta sintetizadorea.
 
Gitarra bat [[Ahots|ahotsarekin]] laguntzeko, ahotsak gitarrarekin batera joan behar du, hau da, [[Instrumentu-musika|instrumentuak]] ezarritako [[Erritmo|erritmoari]] jarraitu behar dio., Ahots-eta ahotsaren eta gitarra-gitarraren artekon [[Harmonia (musika)|harmonia]] sortuzsortu.
 
Gitarrarekin lagundu ohi da: [[Flamenko|flamenkoa,]] [[Jazz|jazza]], kontzertu akustikoa, [[Jota (musika)|jotak]]...
 
=== Instrumentu gehiagorekin lagunduak ===
Akonpainamendua bakarlari batekin edo taldean jotzeko artea da, askotan [[bokalista]] izenarekin ezagutzen dena, betetzen musikan laguntza gisa.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Acompañamiento musical|hizkuntza=es|data=2021-04-17|url=https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Acompa%C3%B1amiento_musical&oldid=134830085|sartze-data=2021-05-12|encyclopedia=Wikipedia, la enciclopedia libre}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Pako|abizena=Martínez|izenburua=Programa de Educación Artística: ACOMPAÑAMIENTOS RÍTMICOS|data=2013-04-14|url=https://promotoreducacionartistica.blogspot.com/2013/04/acompanamientos-ritmicos.html|aldizkaria=Programa de Educación Artística|sartze-data=2021-05-12}}</ref> Beste instrumentu batzuk sartzen joan zirenez ([[Piano|pianoa]], [[Biolin|biolina]], [[Bateria (musika)|bateria]]...), gaur egun entzuten duguna musika eta kontzertu eredua garatu zen, gitarraz gain beste instrumentu gehiago gehituz.
 
Beste instrumentu batzuk sortzen joan zirenez ([[Piano|pianoa]], [[Biolin|biolina]], [[Bateria (musika)|bateria]]...), gaur egun entzuten duguna sortu zen, kontzertuak esaterako, gitarrarekin batera instrumentu gehiago gehituz.
 
3Hiru mota daude akonpainamendu instrumentalerako [[Klasizismo (musika)|klasizismoan]]:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Acompañamiento en el clasicismo - La Textura Musical|url=http://textura.martinhalaja.com/recursos/acompanamientoenelclasicismo|aldizkaria=textura.martinhalaja.com|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
 
* [[Domenico Alberti baxua|Albertiren]]: baxua musikako akonpainamendu mota berezi bat da, maiz klasizismoan akorde hautsi edo [[Arpegio|arpegiatu]] batekin erabiltzen dena,. nonAkordearen akordearen notaknotan ordena grabeda: grabea-agudoaltua-ertaina-akutuan gertatzen baitiraaltua; gero, eredu bera errepikatzen da.
* [[DamborDanbor|Danbor baxua]]: Klasizismoan gertatzen den beste akonpainamendu mota bat da. Nota-blokeak (akordeak) exekutatzean datza, aurrekoeta kasuanAlbertiren baxuan bezala sailkatusailkatzen beharreandira.
* [[Arpegio baxua|Arpegio baxua:]] [[Akorde]]akorde bat osatzen duten notei arpegio deitzen dieguzaie. Oinarrizkoenetatik, 3hiru eta 4lau notako akordeak eta 5bost eta 6sei notako luzera-akordeak ditugudaude.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=▷ TODOS los Arpegios de BAJO ELÉCTRICO【4 CUERDAS en PDF】|hizkuntza=es-ES|url=https://www.debajoelectrico.com/arpegios/|aldizkaria=Curso de Bajo Eléctrico {{!}} Bajo Eléctrico {{!}} Bajo Gratis|sartze-data=2021-05-12}}</ref>
 
Bestalde, beste edozein musika-tresnarekin batera joan daiteke, transmititu nahi duzunden musika-estiloaren eta abestiaren erritmoaren arabera, hala nola piaonoapianoa, bateria, [[Danborra|danborra,]] gitarra desberdinak... [[Euskal Herria|Euskal Herrian,]] adibidez, [[Txistu (musika tresna)|txistua]], [[TrikitixaTrikiti musika|trikitixatrikitia,]] [[Akordeoi|akordeoia]], [[txalaparta]]... lagunere erabili ohi daitezkedira.
 
== Abesti motak ==