05:05, 20 martxoa 2021ko berrikusketa aldatu InternetArchiveBot (eztabaida \| ekarpenak) Bot-ak 100.503 edits Add 1 book for Wikipedia:Egiaztagarritasuna (20210319)) #IABot (v2.0.8) (GreenC bot ← Aurreko ezberdintasuna		12:06, 11 maiatza 2021ko berrikusketa aldatu desegin Amanu (eztabaida \| ekarpenak) 2.069 edits t →‎Mitologia: euskara zuzendu Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
385. lerroa: == Ilargia kulturan == === Mitologia === Ilargiak paper garrantzitsua izan du mitologian. Ilargiaren hilabeteko zikloa, Eguzkiaren urteko ibilbidearekin alderatuta, inplizituki alderatu da [[emakume]]en [[mestruazio]]aren zikloarekin hainbat ~~kulturetan~~kulturatan, eta horregatik ''menstruazio'' eta ~~Ilargi~~''ilargi'' hitzak loturik daude hainbat hizkuntzatan<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Harding, Esther.\|izenburua=Woman's mysteries : ancient & modern\|argitaletxea=Shambhala\|data=2017\|url=http://worldcat.org/oclc/975686306\|isbn=9780834830455\|pmc=975686306\|sartze-data=2019-06-26}}</ref>. Hala ere, kultura guztietan Ilargia ez da emakumearekin lotu. [[Irlanda]]ko [[Knowth]] gunean orain dela 5.000 urte egindako grabatu bat Ilargiaren errepresentaziorik zaharrena izan daiteke<ref>{{Erreferentzia\|izenburua=Space Today Online -- Solar System Planet Earth -- Ancient Astronomy\|url=http://www.spacetoday.org/SolSys/Earth/OldStarCharts.html\|aldizkaria=www.spacetoday.org\|sartze-data=2019-06-26}}</ref>. Ilargiaren gune argi eta ilunen arteko kontrasteek kultura ezberdinen irudimena piztu dute, batzuek aurpegi bat ikusi dute, beste batzuen untxi bat edo bufalo bat. Edonola ere, kultura askotan sortu da mitoren bat Ilargiaren inguruan eta [[astrologia]]n oraindik mito hauek hedatzen dira. [[Euskal mitologia]]n [[Ilargi Amandrea]] edo [[Ilazki]] Lurraren edo [[Amalur]]ren alaba da, eta Eguzkiaren ahizpa. Kondairen arabera, ostirala zen Ilargiaren eguna, eta egun horretan elkartzen ziren sorginak eta aztiak<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Jainkosak\|izenburua=Ilargi\|hizkuntza=eu\|url=http://euskalmitologia.com/my-product/ilargi/\|aldizkaria=Euskal Mitologia\|sartze-data=2019-06-26}}</ref>. [[Proto-indoeuropar]] erlijioan ilargia gizonezkoa zen, ''*Meh<sub>1</sub>not''<ref name="proto">{{Erreferentzia\|izena=Don\|abizena=Ringe\|izenburua=Proto-Indo-European\|data=2017-08-24\|url=http://dx.doi.org/10.1093/oso/9780198792581.003.0002\|aldizkaria=Oxford Scholarship Online\|doi=10.1093/oso/9780198792581.003.0002\|sartze-data=2019-06-26}}</ref>. Antzinako [[sumer]]tarrek uste zuten Ilargia [[Nanna]] ({{lang-sux\|𒀭𒋀𒆠}}) jainkoa zela, [[Inanna]]ren ([[Artizarra]]) eta [[Utu]]ren (Eguzkia) aita. Beranduago Nanna Sîn ({{lang-akk\|𒂗𒍪}} bezala ezagutuko zen, eta loturik egongo litzateke aztiei<ref>{{Erreferentzia\|abizena=Nemet-Nejat, Karen Rhea.\|izenburua=Daily life in ancient Mesopotamia\|argitaletxea=Greenwood Press\|data=1998\|url=https://www.worldcat.org/oclc/38168335\|isbn=0313294976\|pmc=38168335\|sartze-data=2019-06-26}}</ref><ref>{{Erreferentzia\|abizena=Black, Jeremy A.\|izenburua=Gods, demons, and symbols of ancient Mesopotamia : an illustrated dictionary\|argitaletxea=Published by British Museum Press for the Trustees of the British Museum\|data=1992\|url=https://www.worldcat.org/oclc/25982217\|isbn=0714117056\|pmc=25982217\|sartze-data=2019-06-26}}</ref>. [[Greziar mitologia\|Greziar]] eta [[erromatar mitologia]]n Eguzkia eta Ilargia arra eta emea dira, [[Helios]]/[[Sol Invictus\|Sol]] eta [[Selene]]/[[Luna (erromatar mitologia)\|Luna]] izenekin<ref name="proto" />; garapen hau [[Mediterraneo]]aren ekialdean baino ez zen sortu; izan ere Greziar mitologian zaharragoa den beste Ilargiaren jainko ar bat ere gorde da: [[Menelao]]<ref name="proto" />.

Ilargia: berrikuspenen arteko aldeak