|
[[Fitxategi:Carnegie Mellon School of Drama set workshop.jpg|thumb|Lantegi edo tailerraLantegia.]]
'''Lantegia''' edo— [[Hego Euskal Herria]]n '''tailerra''' ([[espainiera]]tik) eta [[Ipar Euskal Herria]]n '''atelierra''' ([[frantses]]etik) ere deitua— lan egiteko tokia da, orokorrean [[fabrika]] baino txikiagoa.<ref>Euskaltzaindia: [http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua ''Hiztegi Batua''].</ref> Normalean, eskuz eginiko lanak garatzen dira bertan. Bi mota nagusitan sailkatzen dira: [[Eskulangintza|artisau]] motakoak (artisau tailerralantegia) edo [[Manufaktura|fabrikazio]]<nowiki/>zkoak. Maila apalean, erdaretatik hartutako ''tailer'' ([[Hego Euskal Herria]]n) eta ''atelier'' ([[Ipar Euskal Herria]]n) sinonimoak ere erabiltzen dira.
== Eboluzio historikoa ==
Historikoki, [[eskulangintza]]ko lanbideetakoak ziren lantegiak. Tipologikoki, modu anitzetan garatu dira, jatorrizko [[gremio]] lantegitik hasi eta lantegi intelektual modernoetara.
[[Fitxategi:La_reina_Victoria_Eugenia_a_la_salida_del_taller_de_alta_costura_Worth_de_París_en_la_calle_Zubieta_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg|thumb|Goi mailako joskintza lantegia, [[Paris]]en]]
Historikoki ofizio zital eta mekanikoen testuinguruan sailkatu izan dira. Tipologikoki modu desberdin anitzetan garatu dira, batasun primitiboaren lantegitik hasi eta tailer intelektual modernoetara.[[Fitxategi:La_reina_Victoria_Eugenia_a_la_salida_del_taller_de_alta_costura_Worth_de_París_en_la_calle_Zubieta_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:La_reina_Victoria_Eugenia_a_la_salida_del_taller_de_alta_costura_Worth_de_Par%C3%ADs_en_la_calle_Zubieta_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg|thumb|Goi mailako joskintza tailerra [[Paris]]<nowiki/>en]]Antzinako zeramikatik hasi eta Erdi Aroko korporazio sindikaletaraino, lantegia, lan eta ekoizpen espazio gisa, era guztietako tailerrak sortzera iritsi da ([[joskintza]]<nowiki/>k, [[gozogintza]], [[zeramika]]<nowiki/>riak, [[ingeniari]]<nowiki/>ak...). XXI. mendeko tailer askok, [[irakasle]], [[ikasle]] eta laguntzaile [[egitura]] gordetzen dute. Honek, [[Arte eder|Arte Eder]]<nowiki/>retako eta Arte Aplikatuetako [[Eskola|eskoletan]] eta tailerretan izan zuen bilakaera. Honela sortu zen "[[Arts and Crafts]]" kontzeptua, [[William Morris|Willian Morris]]<nowiki/>ek "diseinu tailer" deiturikoa. Kontzeptu hau, [[Art Nouveau|modernismoa]]<nowiki/>n, ''[[Art Déco|art decó]]-''an eta [[Bauhaus]]<nowiki/>en zegoen oinarrituta. ▼
▲Historikoki ofizio zital eta mekanikoen testuinguruan sailkatu izan dira. Tipologikoki modu desberdin anitzetan garatu dira, batasun primitiboaren lantegitik hasi eta tailer intelektual modernoetara.[[Fitxategi:La_reina_Victoria_Eugenia_a_la_salida_del_taller_de_alta_costura_Worth_de_París_en_la_calle_Zubieta_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg|link=https://eu.wikipedia.org/wiki/Fitxategi:La_reina_Victoria_Eugenia_a_la_salida_del_taller_de_alta_costura_Worth_de_Par%C3%ADs_en_la_calle_Zubieta_(1_de_1)_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg|thumb|Goi mailako joskintza tailerra [[Paris]]<nowiki/>en]]Antzinako zeramikatik hasi eta Erdi Aroko korporazio sindikaletaraino, lantegia, lan eta ekoizpen espazio gisa, era guztietako tailerraklantegiak sortzera iritsi da ([[joskintza]] <nowiki/>kkoak, [[gozogintza]] koak, [[zeramika]] <nowiki/>riakkoak, [[ingeniari]] <nowiki/>aktzakoak...). XXI. mendeko tailerlantegi askok, [[irakasle]], [[ikasle]] eta laguntzaile [[egitura]] gordetzen dute. Honek,Egitura horrek [[Arte eder|Arte Eder]] <nowiki/>retako eta Arte Aplikatuetako [[Eskola|eskoletan]] eta tailerretanlantegietan izan zuen bilakaera. HonelaHorrela sortu zen "''[[Arts and Crafts]] "'' kontzeptua, [[William Morris|Willian Morris]] <nowiki/>ek "«diseinu tailer"lantegi» deiturikoa. Kontzeptu hau,hori [[Art Nouveau|modernismoa]] <nowiki/>n, ''[[Art Déco|art decó]]-''an eta [[ Bauhausbauhaus]] <nowiki/>en zegoen oinarrituta.
▲== Gremio tailerralantegia ==
[[Mendebaldeko Europa]]<nowiki/>n, [[Erdi Aroa|Erdi Aro]]<nowiki/>an eta [[Antzinako Erregimena|Antzinako Erregimen]]<nowiki/>ean antolatutako [[ekonomia]] eta lan [[Antolakuntza|antolaketa]]<nowiki/>n, tailerralantegia gremioetan antolatzen zen. TailerLantegi bakoitza maisu baten [[jabetza]]<nowiki/>koa zen, eta ofizialak eta ikastunak eduki zitzakeen.
== Arte tailerralantegia ==
[[Fitxategi:Courbet_LAtelier_du_peintre.jpg|thumb|[[Gustave Courbet|Courbet]] margolariaren lantegia.]]
[[Fitxategi:Courbet_LAtelier_du_peintre.jpg|thumb|[[Gustave Courbet|Courbet]] margoglariaren tailerra]]Historia modernoan eta ikonografian, artista plastikoaren ([[Margolaritza|margolari]], [[Eskulturagintza|eskultore]]...) tailerra "bottega" errenazentistaren [[oinordeko]] gisa agertzen da "''atelier''rarekin" betikotua. ''Atelier''ra, jatorrian [[frantses]] jatorrizko margolanekin lotu zen terminoa da, gerora [[Margolaritza|pintura]] tailerrei deitzeko erabili dena. Lan egiteko [[espazio]]<nowiki/>az gain, tailer hitzak esanahi gehiago ere baditu, esate baterako, [[Maisu/maistra|maisu]] batek fundatutako [[eskola]]<nowiki/>artistikoa. Honez gain, lan baten egile zehatza nor den ez dakigunean ere, ''tailerreko obra'' gisa hartzen da lan hori. ▼
▲[[Fitxategi:Courbet_LAtelier_du_peintre.jpg|thumb|[[Gustave Courbet|Courbet]] margoglariaren tailerra]]Historia modernoan eta ikonografian, artista plastikoaren ([[Margolaritza|margolari]], [[Eskulturagintza|eskultore]]...) tailerralantegia "''bottega "'' errenazentistaren [[oinordeko]] gisa agertzen da "''atelier'' rarekin" delakoarekin betikotua. ''Atelier''ra, jatorrianjatorriz, margolanei lotutako [[frantses]] jatorrizkoezko margolanekin lotuterminoa zen terminoa da, gerora [[Margolaritza|pintura]] tailerreilantegiak deitzekoizendatzeko erabili dena. Lan egiteko [[espazio]] <nowiki/>az gain, tailerlantegia hitzakbeste esanahihainbat gehiagogauza ere baditu,bada; esate baterako, [[Maisu/maistra|maisu]] batek fundatutako [[eskola]] <nowiki/> artistikoa. HonezHorrez gain, lan baten egile zehatza nor den ez dakigunean ere, '' tailerrekolantegiko obra'' gisa hartzen da lan hori.
== Tailer industriala ==
== Fabrikako lantegiak ==
Fabrika batibaten deritzonezbarruan, tailerralantegia zenbait lan burutzekogauzatzeko beharrezkoak diren makinak eta tresnak dauden lekua da, bespeakhala beste,nola aroztegiaarotz lanetako lantegia, soldadura lantegia, metalurgia tailerraklantegia...
[[Fitxategi:2008-04-17 1989 Saab 900 Turbo getting new tyres.jpg|thumb|Automobilak konpontzeko lantegia.]] ▼
▲[[Fitxategi:2008-04-17 1989 Saab 900 Turbo getting new tyres.jpg|thumb|Automobilak konpontzeko lantegia.]]
Tailer [[Mekanika|mekaniko]]<nowiki/>ak, berriz, makineriaren [[Konponketa-lantegi|konponketa]]<nowiki/>ra bideratutako [[enpresa]] txiki edo ertainak dira.
Lantegi [[Mekanika|mekaniko]]ak, berriz, makineria konpontzen diharduten [[enpresa]] txiki edo ertainak dira. Adibidez: [[konponketa-lantegi|ibilgailuak konpontzen dituzten lantegiak]], [[etxetresna elektriko]]ak konpontzekoak, eta abar.
== Beste tailer mota batzuk == ▼
▲== Beste tailerlantegi mota batzuk ==
* Tailer edo [[laborategi]] [[Zientzia|zientifiko]]<nowiki/>en ereduak
* [[Fitxategi:Bundesarchiv Bild 183-1990-0514-302, Schwarzheide, Synthesewerk, Labor.jpg|thumb|Laborategi zientifikoa]] Lanik gabeko testuinguru batean, [[literatura]] tailerrak. ▼* Tailer [[Didaktika|didaktiko]]<nowiki/>ak edo [[hezkuntza]] moduluak ▼* Lantegi [[Zientzia|zientifikoa]] edo edo [[laborategi]]a.
▲* [[Fitxategi:Bundesarchiv Bild 183-1990-0514-302, Schwarzheide, Synthesewerk, Labor.jpg|thumb|Laborategi zientifikoa]]Lanik gabeko testuinguru batean, [[literatura]] tailerrak.
▲* TailerLantegi [[Didaktika|didaktiko]] <nowiki/>aka edo [[hezkuntza]] moduluakmodulua.
* Lan arlotik kanpo, [[literatura]] lantegia.
== Erreferentziak ==
| 