Heste mehar: berrikuspenen arteko aldeak

Lehenengo zatia da eta guztien artean laburrena. Zati zabala da, horregatik [[:en:Duodenal_bulb|anpulu]] edo erraboila deritzo. Lehenengo [[Gerri-orno|gerri ornoaren]] (L1) parean kokatzen da, eta atzeranzko eta goranzko norabidea hartzen du [[Piloro|pilorotik]] abiatuta. [[Gibel|Gibelarekin]] erlazionatzen da, alde batetik, gibel duodenoetako lotailuaren bidez, eta bestetik, errai honek sorrarazten duen duodenoaren goiko tolesagatik:

* [[:en:Hepatoduodenal_ligament|'''[[Gibel-duodenoetako lotailualotailu]]''']] [[Duodeno|duodenoa]] eta [[Gibel|gibela]] lotzen dituen peritoneozko lotailu bat da, [[Omentu|omentu txikiaren]] osagaia dena. Hori dela eta, erraboila [[Peritoneo|peritoneoz]] inguratuta egongo da eta peritoneo barruko egitura izango da.

* [[Duodenoaren goiko tolesa.|'''Duodenoaren goiko tolesa.''']] Erraboilak goranzko norabidea duenez, helduko da momentu bat non [[Gibel|gibelarekin]] aurkituko den. Beraz, hodiak aurrera jarrai dezan tolestu egin beharko da, duodenoaren goiko tolesa eratuz.

Zati honetan, aipagarriak dira [[:en:Brunner's_glands#:~:text=The%20Brunner%20glands%2C%20which%20empty,acid%20chyme%20of%20the%20stomach.|Brunner-en guruinakguruin]]ak. Mukosa azpiko geruzan kokatzen dira eta [[:es:Mucina|muzinazmuzina]]z osaturiko jariakin [[Alkalino|alkalinoak]] sortzen dituzte, urdailetik datorren [[kimo]] azidikoa neutralizatzeko balio dutenak. Inflamatu daitezke azidoa asko denean, baina fisiologikoa da. Beste funtzio batzuk ere dituzte, hala nola, ingurune alkalinoa sortzea bertako [[Entzima|entzimen]] jarduera bermatzeko, eta paretak lubrikatzea.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Brunner's glands|hizkuntza=en|data=2020-08-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Brunner%27s_glands&oldid=974937428|sartze-data=2020-11-30|encyclopedia=Wikipedia}}</ref>

* [[Papila nagusia|'''Papila nagusia''']]. Hona arearen hodi nagusia edo [[Wirsung hodia]], eta [[Behazun xixku|behazun xixkutik]] datorren [[:es:Conducto_colédoco#:~:text=El%20col%C3%A9doco%20(8)%20comienza%20cuando,el%20conducto%20hep%C3%A1tico%20(12).|koledoko]] hodia helduko dira. Sarritan bi hodi hauek papilara heldu baino lehen bateratuko dira, [[:es:Ampolla_de_Vater|gibel-pankreetako anpuluaanpulu]]a sortuz. Anpuluaren inguruan [[:en:Sphincter_of_Oddi|Oddi-ren esfinterraesfinter]]ra dago, jariakinen fluxua kontrolatzen duten muskulu zuntzez osatuta egongo dena. <ref>{{Erreferentzia|izenburua=Major Duodenal Papilla - an overview {{!}} ScienceDirect Topics|url=https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/major-duodenal-papilla|aldizkaria=www.sciencedirect.com|sartze-data=2020-11-30}}</ref>

Bere erlazioak honako hauek dira: [[Beheko kaba zaina|Beheko kaba]] eta [[Aorta arteria|aortaren]] aurrealdetik pasako da, baina aldi berean, bertatik sortzen diren [[Goialdeko mesenterio-arteria|mesenterio arteria]] eta [[:es:Vena_mesentérica_superior|zainaren]] atzealdetik.

Goranzko norabidea erakusten du, hirugarren [[Gerri-orno|gerri ornotik]] bigarreneraren (L3tik L2ren) parera luzatzen delako. Bukaeran, [[Jejuno|jejunoarekin]] jarraitu ahal izateko, angelu nabarmena sortzen du: [[Duodeno-jejunotako tolesa]]. Hau izango da bi egitura horien muga. Toles honetan duodenoaren esekitze-lotailua edo [[:es:Músculo_suspensorio_del_duodeno#:~:text=El%20m%C3%BAsculo%20suspensorio%20del%20duodeno%2C%20tambi%C3%A9n%20conocido%20como%20ligamento%20de,que%20rodea%20el%20tronco%20cel%C3%ADaco.|Treitz-en lotailualotailu]]a ezartzen da, duodenoa [[Diafragma|diafragmarekin]] lotuko duena. Lotailu hau [[peritoneo]] zatia da, beraz, angelua bera peritoneo barruko egitura izango da, oso mugikorra.

Garapen enbrionarioan ematen den tolespen zefalo-kaudal eta alboko tolespenaren ondorioz, saku bitelinoaren zati bat enbrioi barrura sartuko da [[:en:Development_of_the_digestive_system|heste primitiboak]] osatuz. Saku bitelinoa [[Endodermo|endodermoz]] osatuta dagoenez esan dezakegu heste mehearen jatorria endodermikoa dela. Garai honetan ez da egongo leku nahikorik barrunbe abdominalean errai guztiak bertan egoteko eta honen ondorioz, saku bitelinoaren zati bat enbrioaren kanpoan egongo da.  Kanpoan dagoen saku bitelinoaren zatia eta barnekoa '''hodi onfalomesenterikoaren'''<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Vitelline duct|hizkuntza=en|data=2020-11-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Vitelline_duct&oldid=990680093|sartze-data=2020-11-30|encyclopedia=Wikipedia}}</ref> bidez lotuta egongo dira zeinek denborarekin [[zilbor-heste]] barruan kokatuko da. Heste primitiboak lau zati izango ditu eta bakoitzak liseri hodiaren zati bat eratuko du:

[[Aorta arteria|Abomen aortatik]] zuzenean pareta adarrak eta errai adarrak aterako dira, abodmeneko paretak eta erraiak odoleztatzeko, hurrenez hurren. Heste meharraren odoleztapenaz arduratzen direnak erdiguneko errai adarrak izango dira, zehazki, [[:es:Arteria_hepática_común|gibel-arteria batua]] ([[Enbor zeliako|enbor zeliakotik]] ateratzen dena) eta [[Goialdeko mesenterio-arteria|goiko mesenterio arteria]].

* [[:es:Arteria_gastroduodenal|Urdail-duodenotako arteria]]

Piloro atzekaldetik pasatzen da eta haren beheko ertzean [[duodeno-gaineko arteria(k)]] ematen ditu, arteria hauek duodenoaren hasierako zatia odoleztatuko dute. Geroxeago [[Pankrea|pankrearen]] burua aurrekaldetik zein atzekaldetik odoleztatzeko pankrea-duodenoetako goiko atzeko arteria eta pankrea-duodenoetako goiko aurreko arteria ematen ditu. Handik aurrera, duodeno-urdailetako arteria izenaz aldatzen da eta [[:es:Arteria_gastro-omental_derecha#:~:text=%20%20%20%20Arteria%20gastro-omental%20derecha%20,%20%20A12.2.12.022%20%209%20more%20rows%20|eskubiko urdail-omentuetako arteria]] bihurtzen da.

[[Enbor zeliako]] baino 1 cm beherago sortzen da [[Aorta arteria|aortaren]] aurrekaldetik, L1 beheko ertzaren parean. Hasieran, [[Peritoneo|peritoneoz]] atzekoa da. Pankrea atzekaldean sortzen da, eta pankrearen buruaren eta gakoaren arteko muxarraduratik aurrealdera pasatuko da, giltzurrun odol hodien gainetik ([[:es:Arteria_renal#:~:text=%20%20%20%20Arteria%20renal%20%20,%20aorta%20abdominal%20%205%20more%20rows%20|giltzurrun ezkerreko zainarenzain]]aren azalaldean). Behin aurrera pasatu dela, duodenoaren 3. zatiaren gainean eusten da. Honek [[:es:Arterias_pancreaticoduodenales_inferiores|beheko pankrea duodenoetako arteriak]] ematen ditu (aurreko eta atzekoa), zeinek [[:es:Arteria_pancreaticoduodenal_superiorgoiko pankrea-arteriak|goiko pankrea-arteriekin]] (goiko pankrea-duodenoetako adarrekin) anastomosatzen dira.

* [[:es:Arteria_ileocólica|Ileon-kolonetako arteria]]. Honen ileo adarrek ileoaren zati distala odoleztatuko dute.

* [[:es:Arteria_cólica_derecha|Eskubiko kolon arteria]]

Heste meharraren odolaren itzulera [[:es:Vena_mesentérica_superior#:~:text=%20%20%20%20Vena%20mesent%C3%A9rica%20superior%20,Vena%20porta%20hep%C3%A1tica%20%205%20more%20rows%20|goiko mesenterio zainakzain]]ak egingo du. Zain honek, [[:en:Splenic_vein#:~:text=%20%20%20%20Splenic%20vein%20%20,vein%20of%20spleen%20%2010%20more%20rows%20|bare-zainarekinzain]]arekin eta [[:es:Arteria_mesentérica_inferior#:~:text=%20%20%20%20Arteria%20mesent%C3%A9rica%20inferior%20,%20Aorta%20abdominal%20%205%20more%20rows%20|beheko mesenterio zainekinzain]]ekin batera, [[Porta zain|porta zaina]] eratuko du. Honek odola [[Gibel|gibelera]] eramango du.

[[Pankrea]]-gorputzaren atzealdean, bare zaina beheko mesenterio-zainarekin batu egiten da eta horrela sortzen den zaina geroxeago (pankrearen idunaren atzealdean) [[:es:Arteria_mesentérica_superior|goiko mesenterio-zainarekinzain]]arekin anastomosatuko da, pankrea-buruaren aldean porta zaina osatzeko. Porta zaina [[:en:Hepatoduodenal_ligament|gibel-duodenotako lotailuarenlotailu]]arekin barruan sartuko da, eta gibelaren hiliotik ([[:es:Arteria_hepática_propia|gibel arteriarenarteria]]ren eta [[gibel-hodi batuaren]] atzetik) sartuko da. Ondoren, darkatuko da segmentu guztietara heltzeko, eta sinusoide hepatikoetan drainatuko du odola.

Gibelak honen metabolismoa egin ostean, [[Bena hepatiko|gibel-zainek]] odola [[:es:Vena_cava_inferior|beheko cavakava zainerazain]]era eramango dute. Gibel-zain hauek ez dira hiliotik pasatuko.

Torax [[:en:Splanchnic_nerves#:~:text=Comparison%20%20%20%20Nerve%20%20%20,and%20Aorticor%20...%20%204%20more%20rows%20|nerbio esplakniko]] nagusi (T5-T9), txiki (T10-T11), txikien (T12) bidez heltzen zaie.

* Nerbio esplakniko nagusiak [[:es:Ganglios_celíacos|gongoil zeliakoetarazeliako]]etara eta [[:en:Superior_mesenteric_ganglion|goiko mesenterio-gongoiletaragongoil]]etara ailegatzen dira. Bertan sinapsia egiten dute eta sinapsi osteko zuntzek goiko mesenterio-arteriak emandako adarren ibilbidea jarraituko dute Auerbach eta Meissner-en plexuetara sartu arte. Zuntz sinpatikoak gongoil osteko  zuntzak direnez, zuzenean luzatuko dira heste meheko [[Jejuno|jejunoa]] eta [[Ileon|ileoa]] inerbatzeko. Horrez gain, [[Itsu (heste lodia)|itsua]], [[Apendize|apendizea]], [[Goranzko kolon|goranzko kolona]] eta [[Zeharkako kolon|zeharkako kolonaren]] lehenengo bi herenak inerbatzen dute ere.

* Nerbio esplakniko txikiak eta txikienak goiko mesenterio-gongoiletara baita [[:en:Aorticorenal_ganglion|aorta- giltzurrunetako gongoiletaragongoil]]etara ailegatzen dira. Bertatik sinapsi osteko zuntzek goiko eta beheko mesenterio-arteriek emandako adarren ibilbidea jarraituko dute.