|
== Tomax Turbado Joseba Zilarte ==
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
'''Isidoro Fagoaga Larratxe''' ([[Bera]], [[Nafarroa Garaia|Nafarroa]], [[1893]]ko [[apirilaren 4]]a - [[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1976]]ko [[martxoaren 16]]a) nafar [[opera]]-abeslaria eta idazlea izan zen.
== Biografia ==
Berako [[Ilekueta]] auzoko Agramontea etxean sortu zen. Hamalau urterekin, Argentinara joan zen, han bizi zen osabarengana. [[Florencio Constantino]] eta [[Titta Ruffo]] abeslariak ezagutu zituen Buenos Airesen, eta, haien eskutik, [[Italia]]ra joateko urratsa egin zuen.<ref>{{erreferentzia|egunkaria=[[Berria]]|izenburua=Bonbek isildu zuten tenorra|data=2017-04-17 |izena= Edurne |abizena= Elizondo|url=http://www.berria.eus/albisteak/133812/bonbek_isildu_zuten_tenorra.htm}}</ref> [[Lehen Mundu Gerra]]n etxera itzuli baina 1920 inguruan egin zuen debuta [[Napoli]]n, [[Antonio Paoli]] eta [[Julian Gaiarre]] nafarren "laguntza"rekin.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Amatiño|izenburua=Paoli tenore puertoricarra edota Irulegi espiritista nafarra|hizkuntza=eu|url=https://eibar.org/blogak/amatino/paoli-tenore-puertoricarra-edota-irulegi-espiritista-nafarra|aldizkaria=Eibar.ORG {{!}} Eibarko peoria|sartze-data=2020-06-05}}</ref>
[[Tenor]] bikaina izan zen, haren izen handia mundu osora zabaldu zen eta [[Richard Wagner|Wagnerren]] operetako abeslari nagusia izan zen. [[1936]]. urteaz geroztik idazteari ekin zion, eta ''[[Gernika (aldizkaria)|Gernika]]'' nahiz ''[[Eusko Jakintza]]'' aldizkariak bultzatu zituen [[Buenos Aires]]en. [[Gaztelania]]z idatzi zuen eta Euskal Herriko gaiak jorratu zituen nagusiki.
1937an, [[Gernikako bonbardaketa]] zela eta, Italia eta antzokia bazter uztea erabaki zuen, eta, [[Ipar Euskal Herri]]ra mugitu zenean, atxilo hartu eta [[Gurseko kontzentrazio esparrua|Gurseko kontzentrazio esparrura]] eraman zuten. Handik atera eta Donibane Lohizunen eta Argentinan erbesteratu zen.<ref>{{erreferentzia|egunkaria=[[El Diario Vasco]]|data=2007-10-7|izena=Montse|abizena=Román|izenburua=El tesoro de 'Sigfrido' Fagoaga|url=http://www.diariovasco.com/20071007/cultura/tesoro-sigfrido-fagoaga-20071007.html}}</ref>
== Obra ==
* ''[[Pedro Garat]], el Orfeo de Francia''. Buenos Aires: Ekin, 1948, 277 or.
* ''[[Domingo Garat]], el defensor del Biltzar''. Buenos Aires: Ekin, 1951, 242 or. Frantsesez: ''Dominque Garat. Le défenseur du Biltzar''. Inprimerie Darracq, Baiona, 1970-1972. Euskaraz: ''Domiku Garat. Biltzarraren defentzaille''. Bilbo: Gero, Euskal Liburuak, Mensajero Argitaletxea, 1979.
* ''Retablo vasco: Huarte, [[Maurice Ravel|Ravel]], Paoli, [[Julian Gaiarre|Gayarre]], [[Hilarion Eslaba|Eslava]]''. Zarautz: Itxaropena, 1959, 203 or.
* ''[[Miguel Unamuno|Unamuno]] a orillas del [[Bidasoa]] y otros ensayos''. Donostia: Auñamendi Argitaletxea, 1964, 194 or.
* ''Los poetas y el País Vasco''. Donostia: SGEP, 1969, 184 or.
* ''El teatro por dentro''. Bilbo: La Gran Enciclopedia Vasca, 1971, 271 or.
== Ikus, gainera ==
* [[Gernika (aldizkaria)]]
== Bibliografia ==
* [[Edurado Arnosi]]: "Isidoro Fagoaga", ''The Record Collector''. A magazine for collectors of recorded vocal art, Ipswich Suffolk, 60-73 or.
* [[Miguel Pelay Orozco]]: "Isidoro Fagoaga y el amor al país". ''Todos los caminos son válidos''. Bilbo: La Gran Enciclopedia Vasca. Bilbo, 1978, 79-92 or.
* [[Juan Thalamas Labandibar]]: "Isidoro Fagoaga Larrache. Una vida señera de artista y de escritor". ''Boletín de la Real Sociedad Vascongada de Amigos del País'', XXXII urtea, 3. eta 4. koadernoak, Donostia, 1976, 343-413 or.
* [https://www.academia.edu/1389885/Humanismoaren_ideia_Gerra_Zibilaren_ostean Ortiz de Pinedo, A. (2009). Humanismoaren ideia Gerra Zibilaren ostean. Eusko Ikaskuntzaren beka batek sustaturiko lana]
* [https://www.academia.edu/3433831/Gernika_aldizkariaren_aurkezpen_ppta Gernika aldizkariko euskal literatura: ppta]
* [https://www.academia.edu/1389872/Euskal_literatura_Gernika_aldizkari_liberalean_1945-53_ Ortiz de Pinedo, A. (2009). Euskal literatura Gernika aldizkari liberalean (1945-53) Zornotza. Erroteta. Liburuaren azala.]
* [https://www.academia.edu/9364845/Euskal_literatura_Gernika_aldizkari_liberalean_1945-53_ Ortiz de Pinedo, A. (2009). Euskal literatura Gernika aldizkari liberalean 1945-1953. Zornotza. Erroteta.]
* [http://www.euskonews.com/0528zbk/gaia52801eu.html Ortiz de Pinedo, A. (2010). Gernika aldizkaria eta euskal literatura I: aldizkaria. Euskonews.]
* [http://www.euskonews.com/0529zbk/gaia52901eu.html Ortiz de Pinedo, A. (2010). Gernika aldizkaria eta euskal literatura II: literatura. Euskonews.]
* [[Martin Ugalde]]: "Isidoro de Fagoaga". ''Hablando con los vascos''. Bartzelona: Ariel, 1974, 146-178 or.
* [[Jose Ramon Zabala]]: "Isidoro de Fagoaga. La soledad del humanista". ''Sesenta años después. Euskal Erbestearen kultura'', II liburukia, [[Xabier Apaolaza]], [[Jose Angel Ascunce]] eta [[Iratxe Momoitio]], Donostia, 2000, 91-114.or.
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
== Kanpo loturak ==
* {{es}} [http://www.hamaikabide.eus/biografias/char/F/ Isidoro Fagoagaren biografia [[Jose Ramon Zabala]]k idatzita.]
{{bizialdia|1893ko|1976ko|Fagoaga, Isidoro}}
[[Kategoria:Berako musika]]
| 