Big Bang: berrikuspenen arteko aldeak

{{Artikulu nabarmendua}}

{{beste erabilpenak|Kosmologiako teoriari|telesailari|The Big Bang Theory}}

[[Fitxategi:WMAP.jpg|thumb|250px|Mikrouhinen atzeko aldeko erradiazio kosmikoa. "Ikus" daitekeen gauzarik urrunena, zaharrena. <p>Neurketen arabera, erradiazioak osatzen duen atzeko alde hori irudi honetatik ondoriozta daitekeena baino askoz homogeneoagoa da.]]

'''Big Bang'''aren teoria (literalki, ''Eztanda Handia'' edo ''Leherketa Handia''<ref name=":5" />) [[Unibertsoa]]ren jatorria<ref>{{Erreferentzia|izena=Garbiñe|abizena=Alkiza|izenburua=Dokumentua|data=2009-09-17|url=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/Big%20Bang|sartze-data=2017-12-06}}</ref>, haren hasierako momentuak eta ondorengo eboluzioa azaltzeko egun erabiltzen den teoria [[kosmologia|kosmologiko]] nagusia da<ref>{{Erreferentzia|izena=M. R.|abizena=Andonian|izenburua=Physical properties and subunits of Haemopis grandis erythrocruorin|orrialdeak=202–213|abizena2=Barrett|abizena3=Vinogradov|izena2=A. S.|izena3=S. N.|data=1975-12-15|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/84|aldizkaria=Biochimica Et Biophysica Acta|alea=2|zenbakia=412|issn=0006-3002|pmid=84|sartze-data=2017-12-06}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Silk, Joseph,|abizena=1942-|izenburua=Horizons of cosmology : exploring worlds seen and unseen|argitaletxea=Templeton Press|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/316037366|isbn=9781599473413}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=WMAP's Introduction to Cosmology|data=2011-05-14|url=https://web.archive.org/web/20110514230003/http://map.gsfc.nasa.gov/universe/|sartze-data=2017-12-06}}</ref>. Eredu horren arabera, Unibertsoa [[dentsitate]] eta [[tenperatura]] oso altua zuen egoera batetik hedatu zen<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=How the Universe Works|hizkuntza=en|data=2017-11-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=How_the_Universe_Works&oldid=809146541|sartze-data=2017-12-06}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=big-bang model {{!}} cosmology|hizkuntza=en|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64893/big-bang-model|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2017-12-06}}</ref><ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Arregi,|abizena=Jesus.|izenburua=Unibertsoa big bang-etik gaur egunera|argitaletxea=[Udako Euskal Univertsitatea]|data=D.L. 1988|url=https://www.worldcat.org/oclc/435347088|isbn=8486967031}}</ref>. Teoriak azalpen ona ematen dio ikusten dugun hainbat fenomenori, hala nola [[elementu arin]] askoren ugaritasunari, [[hondoko mikrouhin erradiazio]]ari, [[Hubbleren legea]]ri eta [[Unibertso behagarri|Unibertso behagarriaren egiturari]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Frequently Asked Questions in Cosmology|url=http://www.astro.ucla.edu/~wright/cosmology_faq.html#BBevidence|sartze-data=2017-12-06}}</ref>. Gaur egun ezagutzen ditugun [[fisika]]ko legeak dentsitate oso altuko puntu horri aplikatzen badizkiogu, Big Bangarekin lotu ohi den [[singularitate]]a lortuko dugu. Fisikariek eztabaida handiak dituzte horren esanahiaren inguruan: izan daiteke Unibertsoa singularitate batekin jaio zela, edo gaur egun dugun ezagutza ez dela nahikoa Unibertsoak garai hartan zuen egitura azaltzeko.