Txikipedia:Exoplaneta: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
exoplaneta artikulua sortu dut |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{Banner|Planet Discovery Neighbourhood in Milky Way Galaxy.jpeg}}
Gure eguzki sistemako planeta guztiek Eguzkiaren inguruan orbitatzen dute. Beste izar batzuen inguruan orbitatzen duten planetei exoplaneta deitzen zaie.▼
[[Fitxategi:The Sub-Stellar Companion to GQ Lupi.jpg|500px|thumb|<center>GQ Lupi izeneko izarra eta exoplaneta bat (b).]]
▲'''Gure
Exoplanetak oso zailak dira zuzenean
Adibidez, exoplanetak bilatzeko modu bat izar "kulunkariak" bilatzea da. Planetak dituen izar batek ez du bere erdigunearen inguruan perfektuki orbitatzen. Urrutitik ikusita, zentratuta ez dagoen orbita horren eraginez,
Ehunka planeta aurkitu dira metodo honekin. Hala ere, planeta horiek {{Txp|Jupiter}} bezalako planeta handiak edo handiagoak dira. Planeta txikienak, hala nola Lurra bezalakoak,
▲'''Nola bilatzen dira exoplanetak?'''
▲Exoplanetak oso zailak dira zuzenean teleskopioekin ikusteko. Inguruan orbitatzen duten izarren distira handiak ezkutatzen ditu. Horregatik, astronomoek urrutiko planeta horiek detektatu eta aztertzeko beste modu batzuk erabiltzen dituzte: exoplanetak zeharka bilatzen dituzte, orbitatzen dituzten izarretan duten eragina aztertuz.
2009an, {{Txp|NASA|NASAk}} Kepler izeneko espazio-ontzia jaurti zuen exoplanetak bilatzeko. Keplerrek tamaina eta orbita ezberdineko planetak aurkitu zituen, tamaina eta tenperatura ezberdineko izarren inguruan orbitatzen
Keplerrek aurkitutako planetetako batzuk haien
Keplerrek exoplanetak detektatu zituen {{Txp|Iragate (astronomia)|trantsitu}} deritzan metodoa erabiliz. Planeta bat bere izarraren aurretik igarotzen denean, horri trantsitu deitzen zaio. Planeta izarraren aurretik igarotzen denean, izarraren argia apur bat estaltzen du. Horrek esan nahi du izarra ez dela hain distiratsua izango planeta bere aurretik igarotzen denean.▼
▲Adibidez, exoplanetak bilatzeko modu bat izar "kulunkariak" bilatzea da. Planetak dituen izar batek ez du bere erdigunearen inguruan perfektuki orbitatzen. Urrutitik, zentratuta ez dagoen orbita horren eraginez, izarrak izar kulunkari bat ematen du.
▲Ehunka planeta aurkitu dira metodo honekin. Hala ere, planeta horiek Jupiter bezalako planeta handiak edo handiagoak dira. Planeta txikienak, hala nola Lurra bezalakoak, aurkitzen askoz zailagoak dira, detektatzen zailak diren gorabehera txikiak baino ez baitituzte sortzen.
▲'''Nola bilatzen dira exoplanetak beste eguzki-sistema batzuetan?'''
▲2009an, NASAk Kepler izeneko espazio-ontzia jaurti zuen exoplanetak bilatzeko. Keplerrek tamaina eta orbita ezberdineko planetak aurkitu zituen, tamaina eta tenperatura ezberdineko izarren inguruan orbitatzen zutenak.
▲Keplerrek aurkitutako planetetako batzuk haien izarrarengandik oso distantzia berezira dauden planeta harritsuak dira. Distantzia berezi horri eremu bizigarria deitzen zaio, bizitza posible izan daitekeen distantzia bakarra delako. Izarretik beste distantzia batzuetara, ezinezkoa da planeta horietan bizia egotea.
▲Keplerrek exoplanetak detektatu zituen trantsitu metodoa erabiliz. Planeta bat bere izarraren aurretik igarotzen denean, horri trantsitu deitzen zaio. Planeta izarraren aurretik igarotzen denean, izarraren argia apur bat estaltzen du. Horrek esan nahi du izarra ez dela hain distiratsua izango planeta bere aurretik igarotzen denean.
Astronomoek izar baten distira trantsitu batean nola aldatzen den ikus dezakete. Honek planetaren tamaina jakiten laguntzen die.
Trantsitu bakoitzaren artean igarotzen den denbora aztertzean, astronomoek halako planeta bat bere izarretik zein urrun dagoen ere jakin dezakete. Honek planetaren tenperaturari buruzko informazioa ematen digu. Planeta bat tenperatura egokian badago, ur likidoa izan lezake, bizitzarako funtsezko osagaia.
Orain arte, Kepler misioak milaka planeta aurkitu ditu. Orain badakigu exoplanetak oso ugariak direla {{Txp|unibertsoa|unibertsoan}}, eta NASAren misio gehiago programatu dira etorkizunean askoz gehiago aurkitzeko.▼
[[Kategoria:Txikipedia]]
▲Orain arte, Kepler misioak milaka planeta aurkitu ditu. Orain badakigu exoplanetak oso ugariak direla unibertsoan, eta NASAren misio gehiago programatu dira etorkizunean askoz gehiago aurkitzeko.
[[Kategoria:Txikipedia:Astronomia]]
| |||