Txikipedia:Hubble espazio teleskopioa: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
1. lerroa:
{{PAGEBANNER:UGC 1810 and UGC 1813 in Arp 273 (captured by the Hubble Space Telescope).jpg|origin=0,0}}
[[Fitxategi:Hubble 01.jpg|thumb|500px|right|<center>Hubble teleskopioa.]]
'''Hubble espazio -teleskopioa''' {{Txp|Lurra|Lurraren}} inguruan orbitan jarritako {{Txp|behatoki astronomiko|behatoki}} optiko bat da. 1990ean jaurti zenetik, Hubblek 1,2 milioi behaketa baino gehiago egin ditu eta astronomia goitik behera aldatu du {{Txp|astronomia}}.
 
Espazioan dagoenez, Hubblek abantaila handia du Lurreko {{Txp|teleskopio|teleskopioekin}} alderatuz gero. Azken hauetan, Lurraren {{Txp|atmosfera|atmosferak}} objektu espazialen ikusmena iluntzen du, horietatik datozen argi izpiak xurgatzen edo desitxuratzen dituelako. Aldiz, Hubble teleskopioa atmosferatik kanpo dago eta lurreko teleskopioek baino distira, argitasun eta xehetasun handiagoko irudiak jasotzen ditu.
                                                 
 
{{Txp|Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetako}} Kongresuak 1977an erabaki zuen bereHubble eraikuntza.teleskopioa Bereeraikitzea. izenaIzena Edwin Hubble-ri, XX. mendeko astronomo amerikar garrantzitsuenari,  egindako omenaldi batomenaldia da. Hubble teleskopioa Lurretik 600 kilometrora orbitan jarri zuen Discovery espazio {{Txp|transbordadore espaziala|transbordadorearen}} tripulazioak 1990eko apirilaren 25ean.
Espazioan dagoenez, Hubblek abantaila handia du Lurreko teleskopioekin alderatuz gero. Azken hauetan, Lurraren atmosferak objektu espazialen ikusmena iluntzen du, horietatik datozen argi izpiak xurgatzen edo desitxuratzen dituelako. Aldiz, Hubble teleskopioa atmosferatik kanpo dago eta lurreko teleskopioek baino distira, argitasun eta xehetasun handiagoko irudiak jasotzen ditu.
 
Hubble teleskopio handi bathandia da, ispilu batzuetan objektu espazialen argia jaso eta erregistro tresnetara bideratzen duena; ispilu nagusiak 2,4 metroko diametroa du, bigarren ispilu txikiago bat eta argi ikusgarria, ultramorea eta infragorria detektatzeko erregistro -tresnak ditu. Hainbat kamera eta espektrografo ditu, argia osatzen duten koloreetan banatzen dutenak eta astronomoei atmosfera planetarioen, {{Txp|izar|izarren}}, {{Txp|nebulosa|nebulosen}} eta beste objektu espazial batzuen konposizio kimikoa aztertzea ahalbidetzen dietenak.
 
BereJaurti jaurtiketareneta ondorengero egindako hainbat hobekuntzaren ondoren, egungo Hubblek kamera aurreratu bat du espazio sakonean oso urrutiko objektuen irudiak lortzeko kamera aurreratu bat du; irudi hauekhoriei astronomoeiesker, astronomoek unibertsoko garairik goiztiarrenetako batzuk aztertzeaaztertzeko ahalbidetzenaukera dietedute. Zenbait espektrografo ere baditu, izarrek eta {{Txp|quasar|quasarrek}} igorritako argi ultramorea aztertzeko eta eremu handiagoak aztertzeko, hala nola {{Txp|galaxia|galaxiak}}. Instrumentu haueihauen eskerbidez, Hubble 1993an astronomoei fenomeno kosmiko batzuen argazki ikusgarriak ematen hasi zen 1993an.
Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuak 1977an erabaki zuen bere eraikuntza. Bere izena Edwin Hubble-ri, XX. mendeko astronomo amerikar garrantzitsuenari,  egindako omenaldi bat da. Hubble teleskopioa Lurretik 600 kilometrora orbitan jarri zuen Discovery espazio transbordadorearen tripulazioak 1990eko apirilaren 25ean.
 
Hubble Espazio -Teleskopioaren aurkikuntzek astronomoeiikuspegi unibertsoarenerabat historiaberria etaeman osaketarendie aurrekaririkastronomoei gabekounibertsoaren ikuspegihistoriaz bat emaneta dieteosaketaz. Izar gazteen argazkiak ere atera ditu, batzuetan sistema planetario bihurtuko diren izar diskoekin. Teleskopioaren behaketek, gainera, {{Txp|zulo beltz|zulo beltzak}} galaxia gehienen erdian daudelako ebidentzia ere eman dute.
 
Hubblek gutxienez 2020ra arte funtzionatzea espero da. Ordurako {{Txp|NASA|NASAk}} bere ondorengoa izango den James Webb Espazio Teleskopioa jaurtitzea espero da, Hubblek duena baino baino zazpi aldiz handiagoa den ispilu batekin hornitua.[[Fitxategi:Whirpool Galaxy.jpg|thumb|300px|left|<center>{{txp|Galaxia}} espiral bat, Hubble teleskopio espazialak eginiko argazki batean.]]
Hubble teleskopio handi bat da, ispilu batzuetan objektu espazialen argia jaso eta erregistro tresnetara bideratzen duena; ispilu nagusiak 2,4 metroko diametroa du, bigarren ispilu txikiago bat eta argi ikusgarria, ultramorea eta infragorria detektatzeko erregistro tresnak ditu. Hainbat kamera eta espektrografo ditu, argia osatzen duten koloreetan banatzen dutenak eta astronomoei atmosfera planetarioen, izarren, nebulosen eta beste objektu espazial batzuen konposizio kimikoa aztertzea ahalbidetzen dietenak.
 
 
Bere jaurtiketaren ondoren egindako hainbat hobekuntzaren ondoren, egungo Hubblek espazio sakonean oso urrutiko objektuen irudiak lortzeko kamera aurreratu bat du; irudi hauek astronomoei unibertsoko garairik goiztiarrenetako batzuk aztertzea ahalbidetzen diete. Zenbait espektrografo ere baditu, izarrek eta quasarrek igorritako argi ultramorea aztertzeko eta eremu handiagoak aztertzeko, hala nola galaxiak. Instrumentu hauei esker, Hubble 1993an astronomoei fenomeno kosmiko batzuen argazki ikusgarriak ematen hasi zen.
 
 
Hubble Espazio Teleskopioaren aurkikuntzek astronomoei unibertsoaren historia eta osaketaren aurrekaririk gabeko ikuspegi bat eman diete. Izar gazteen argazkiak ere atera ditu, batzuetan sistema planetario bihurtuko diren izar diskoekin. Teleskopioaren behaketek, zulo beltzak galaxia gehienen erdian daudelako ebidentzia ere eman dute.
 
 
Hubblek gutxienez 2020ra arte funtzionatzea espero da. Ordurako NASAk bere ondorengoa izango den James Webb Espazio Teleskopioa jaurtitzea espero da, Hubblek duena baino baino zazpi aldiz handiagoa den ispilu batekin hornitua.[[Fitxategi:Whirpool Galaxy.jpg|thumb|300px|left|<center>{{txp|Galaxia}} espiral bat, Hubble teleskopio espazialak eginiko argazki batean.]]
{{Txikipedia interwiki}}