|
'''Homonimia''' ([[greziera]]<nowiki/>tik ''homōnymos,'' 'izen berdina') biterminoa hitzenerabiltzen artekoda nolakotasunabi da:hitzek jatorri eta esanahi desberdinekoak diraizan bainaarren, forma bera dutebadute bilakaera historikoagatik, hots, ahoskera bera edo idazteidazkera bera.<ref><span class="citation libro" id="CITAREFKlinkenberg1991">Klinkenberg, Jean-Marie (1991). </span></ref><ref><span class="citation libro" id="CITAREFCasas_G.C3.B3mez">Casas Gómez, Miguel. </span></ref>
[[Fitxategi:Homonimoak Adibidea Kutun1 Kurun2.png|thumb|400px|''Kutun'' hitzak bi homonimo ditu. Lehen homonimoak hiru adiera ditu eta bigarrenak, beste bi.]]Hiztegi bateanHiztegietan, hitz homonimoek sarrera desberdinak izaten dituzte.
Bi homonimo mota bereiz daitezke:
* Hitz homografoak, idazkeran berdinak direnak, baina ez nahitaez ahoskeran.
* Hitz homofonoak, ahoskeran berdinak direnak, baina ez nahitaez idazkeran.
Hitz polisemikoak homonimoekin ez dira homonimoekin nahasi behar: homonimoek jatorri etimologiko desberdina dute, baina [[Polisemia|polisemikoek]] ez, jatorri bera baitutedute. Esate baterako, ''banku'' hitzak hainbat adiera desberdin ditu euskaraz ("jarleku"'jarlekua', "'finantza-erakunde"erakundea', eta abar), baina adiera horiek guztiek etimologia bera dute (azken batean, [[Aitzingermaniko|aitzingermaniko<abbr>zko</abbr>]] ''*banki''-tik'')''. Desberdin idazten edo ahoskatzen diren bi hitzek adiera bera dutenean, homonimiaren alderantzizko fenomenoa gertatzen da: hitz horiek [[sinonimo]]ak dira.
== Homografoak ==
Grezieratik: ''homo'', 'berdina' eta ''grafos'', 'idazkera'.
Hitz homografoak berdin-berdin idazten dira, baina [[adiera]] desberdinakdesberdina dute, hots, adierazle bera dute, baina etimologia desberdina eta, beraz, adiera desberdina.
Euskaraz homografo guztiak homofonoak izaten dira, azentua gorabehera (''bahitu'' aditza /bahitu/ zein /baitu/ ahoskatzen da ''atxilotu'' esan nahi duenean, baina ''bahitu'' laguntzailea —''bazenitu'', hika—, aldiz, /bahi'tu/ zein /bai'tu/ esaten dugu). Hala ere, beste hizkuntza batzuetan ez da beti horrela,; adibidez, ingelesez ''read'' hitza ez da berdin ahoskatzen "'irakurri"' (infinitiboa) adiera badu (/ri:d/) edo "'irakurri nuen (huen, zuen, genuen, zenuen, zenuten, zuten)"' zein "'irakurrita"' esan nahi badu (red/). Era berean, frantsesezko ''couvent'' (/ku'vã/, "konbentu"'konbentua') eta ''couvent'' (/'kuv/, "'inkubatzen dute"') berdin idatzi arren, ahoskapenean ez daezberdinak halakorikdira gertatzenahoskatzerakoan, bakoitzaren azken bokal sudurkaria desberdina baita, baita silaba tonikoa ere.
== Homofonoak eta [[paronimo]]ak ==
Hitz homofonoek ([[greziera]]<nowiki/>tiktikː ''homos'', 'berdina' eta ''fono'', 'soinu') idazkera eta adiera desberdinak dituzte, berdin ahoskatu arren. Aurreko puntuko ''bahitu'' laguntzailea (''bazenitu'', hika) eta ''baitu'' aditz laguntzaile aurrizkiduna (''bait''- aurrizkia eta ''du'' lagutzailea) aditz laguntzaile aurrizkiduna homofonoak dira anitz euskaldunentzat, hatxea mutua bada eta azken silaba tonikoa bada: /bai'tu/. Japonierazko 私立 eta 市立 hitzak berdin irakurtzen dira, hots, ''shiritsu'': baina lehenak 'eraikin pribatupribatua' esan nahi du, salmenta pribatukoa, eta bigarrenak, aldiz, 'hiri-eraikina', babes ofizialekoa, eta haren antonimoa da!
== Ikus, gainera ==
|
