Txikipedia:Egunkari

Egunkari

Jende askok egunkariak irakurtzen ditu gertaera garrantzitsuei buruz informatzeko. Egunkariak, oro har, erregularki argitaratzen dira, egunero, astero edo hilabetero. XX. mendearen amaieran, Europak egunean 2.600 egunkari baino gehiago inprimatzen zituen eta Asiak 2.500 baino gehiago. Ipar Amerikan 2.200 bat egunkari zeuden, Hego Amerikan 760 baino gehiago eta Afrikan 160 baino gutxiago.

Egunkari batek tokian tokiko, nazioko eta nazioarteko albisteei buruzko istorioak kontatzen ditu. Egunkari askok zutabeak ere badituzte, eta bertan pertsonek beren iritziak eta gertaeren interpretazioak ematen dituzte. Beste artikulu batzuek entretenimendua, negozioak, bidaiak eta kirolak jorratzen dituzte. Egunkari gehienek badituzte iragarkiak ere.

Nola egiten dira?

Pertsona asko behar dira egunkari bat argitaratzeko: editoreek erabakitzen dute zein istorio idatzi behar diren, erreportariek istorioak ikertzen eta idazten dituzte, argazkilariek argazkiak ateratzen dituzte, enpresariek harpidetzak eta publizitatearekin lan egiten dute, besteak beste, eta beste askok egunkaria idazten, diseinatzen, inprimatzen, banatzen eta saltzen laguntzen dute.

Lehen, garestia izaten zen egunkari bat betetzeko informazio nahikoa biltzea, albiste-zerbitzuak sortu ziren arte. Albiste-zerbitzuek mundu osoko informazioa biltzen dute eta hainbat egunkariri saltzen diete. Associated Press eta Reuters oso albiste-zerbitzu ezagunak dira.

Historia apur bat

Inprimaketa asmatu aurretik, testu baten kopia bakoitza eskuz idatzi behar zen. Prozesu hori garestia izaten zen eta denbora asko behar zuen. XV. mendearen erdialdean, Johannes Gutenbergek inprimatzeko makina asmatu zuen, paperezko hitzak inprimatzea ahalbidetu zuena. Une horretatik aurrera, Europan argitaratu ziren albisteei buruzko buletinak eta panfletoak. XVII. mendean, gaur egungo egunkarien antzekoak hasi ziren Europan eta Japonian agertzen. Estatu Batuetako lehen egunkari erregularra 1704an agertu zen.

1791n, Estatu Batuetako Konstituzioari egindako Lehen Zuzenketak prentsa askatasuna bermatu zuen. Hala ere, herrialde batzuek egunkariak debekatzen dituzte oraindik edota ez diete gobernua kritikatzen duten istorioak argitaratzen uzten.

XX. mendean, ordenagailuen asmakuntzak egunkarien negozioa izugarri aldatu zuen. Gaur egun, idazleek berehala bidaltzen dizkiete istorioak editoreei posta elektronikoaren bidez. Editoreek eta diseinatzaileek erraz aldatzen dituzte artikuluen edukia eta itxura, ordenagailuak erabiliz. Eta mendearen amaieran, jende asko Interneten hasi zen egunkarietako artikuluak irakurtzen, paperezko kopia batean irakurri beharrean.