Ugalketa: berrikuspenen arteko aldeak

'''Ugalketa''' prozesu [[Biologia|biologiko]] bat da, non [[organismo]] batetik banako bizi berriak sortzen diren. [[Bizi|Biziaren]] oinarrizko prozesua da, organismo oro ugalketaren emaitza baita<ref>Cabrera Calero, Antonio María; Sanz Esteban, Miguel; Rodríguez, Jesús (2011). «La organización del cuerpo humano». ''Biología y Geología'' '''1'''. San Fernando de Henares: Oxford University Press. p. 5. <small><nowiki>ISBN 9788467364446</nowiki></small>.</ref>. Ugalketa-metodo ezagunak bi taldetan banatzen dira: [[sexu ugalketa|sexualak]] eta [[ugalketa asexual|asexualak]].<ref name=":0">''Biologia para el acceso a ciclos formativos de grado superior. Prueba libre para la obtencion del título de bachiller ebook''.[https://books.google.es/books?id=D0a9cwxtZREC&pg=PA195&dq=reproducci%C3%B3n+dos+tipos+asexual+y+sexual&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwjwu7-w45PZAhWB7RQKHRYRDjMQ6AEIJzAA#v=onepage&q=reproducci%C3%B3n%20dos%20tipos%20asexual%20y%20sexual&f=false] MAD-Eduforma. <small><nowiki>ISBN 9788466536189</nowiki></small>. Consultado el 7 de febrero de 2018.</ref>

Ugalketa sexuala ohikoena da [[animalia|animalien]] artean. Bi izaki bizidun behar dira norbanako berria sortzeko. Zelula sexual espezializatuen edo [[gameto]]en bitartez egiten da<ref>{{erreferentzia|izena=David|abizena=Sadava|urtea=2009|izenburua=Vida: la ciencia de la biologia.|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=9789500682695|hizkuntza=}}</ref>. '''[[Gameto]]ak'''Gametoak banaketa meiotikoaren bidez sortzen dira, eta horiek elkartzen direnean, zigotoa eratzen da. [[Gameto]]ak [[haploide]]ak dira eta [[zigoto]]a, berriz, [[diploide]]a.

[[Gameto]] bakoitza guraso bakarretik dator, eta horrela, bi guraso behar dira ugalketa sexuala aurrera eramateko, sexu desberdinekoakezberdinekoak edo sexu berekoak izanik. Azken horri [[hermafroditismo]] deritzo.

# '''Bibiparoak:''': Ugalketaugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia amaren barruan garatzen da jaio arte. Modu horretan, amak mantenugaiak ematen dizkio enbrioiari jaio aurretik. [[Ugaztun]] gehienak bibiparoak dira, gizakiak besteak beste.

# '''Obobibiparoak:''': Ugalketaugalketa barne-ernalketaren bidez egiten dute, eta enbrioia arrautza baten barruan babesten da amaren gorputzaren barruan, amarekin substantziarik trukatu gabe. Enbrioia, beraz, amaren sabelean dagoen arrautza baten barruan garatzen da, eta norbanako berria erabat garatuta dagoenean, arrautzatik ateratzen da. Irteera amaren sabelean edo arrautza amatik atera ondoren gerta daiteke. Animalia erreinuan marrazoek eta sugeek erabiltzen dute ugalketa sexual mota hau.

# '''Obiparoak:''': Ugalketaugalketa barne-ernalketaren edo kanpo-ernalketaren bidez egiten dute, baina bi kasuetan enbrioia arrautza baten barruan garatzen da. Kasu honetan ere, ez dago inolako substantzia-trukerik amaren eta enbrioiaren artean; baina enbrioia ez da amaren sabelean garatzen, kanpoan baizik. Anfibio, arrain eta hegaztietan ageri da ugalketa mota hau.